Opłaty za czynności zespołów adwokackich.

ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI
z dnia 21 grudnia 1967 r.
w sprawie opłat za czynności zespołów adwokackich.

Na podstawie art. 108 pkt 3 ustawy z dnia 19 grudnia 1963 r. o ustroju adwokatury (Dz. U. z 1963 r. Nr 57, poz. 309 i z 1967 r. Nr 13, poz. 55) zarządza się, co następuje:

Rozdział  1.

Przepisy ogólne.

§  1.
1.
Wysokość opłat za czynności zespołów adwokackich określają przepisy niniejszego rozporządzenia.
2.
Opłatę w górnej stawce stosuje się wtedy, gdy stopień zawiłości sprawy, nakład pracy oraz poziom wykonywanej czynności uzasadniają pobranie opłaty w tej wysokości.
3.
Przekroczenie stawek przewidzianych rozporządzeniem powoduje odpowiedzialność dyscyplinarną, przewidzianą w art. 93 ustawy z dnia 19 grudnia 1963 r. o ustroju adwokatury (Dz. U. z 1963 r. Nr 57, poz. 309 i z 1967 r. Nr 13, poz. 55).
§  2.
Opłata należy się zespołowi bez względu na wynik sprawy.
§  3.
Opłata należy się zespołowi za ogół czynności związanych z prowadzeniem sprawy w instancji.
§  4.
Opłata na rzecz zespołu podlega obniżeniu o 30% jeżeli:
1)
podstawowym źródłem utrzymania klienta jest renta inwalidzka, starcza lub rodzinna albo też
2)
przedmiotem sprawy jest roszczenie klienta będącego pracownikiem ze stosunku pracy lub o naprawienie szkód wyrządzonych pracownikowi przez zakład pracy, a w szczególności wywołanych wypadkiem w zatrudnieniu lub chorobą zawodową, bądź inne roszczenia klienta, do którego mają odpowiednie zastosowanie przepisy postępowania w sprawach o roszczenia pracowników oraz
3)
w sprawach o rentę, alimenty i z umowy o dożywocie.
§  5.
1.
W razie nieusprawiedliwionego odwołania pełnomocnictwa lub w razie zrzeczenia się pełnomocnictwa przez adwokata z winy klienta zespołowi należy się opłata za instancję, w której odwołanie nastąpiło, oraz za instancje poprzednie, jeżeli adwokat brał w nich udział.
2.
W wypadku przewidzianym w ust. 1 zespołowi należy się 50% opłaty, jeżeli adwokat nie występował jeszcze przed sądem.
§  6.
1.
Wysokość opłaty w granicach stawek przewidzianych w rozporządzeniu określa umowa między kierownikiem zespołu a klientem.
2.
Jeżeli klientem jest cudzoziemiec dewizowy, a sprawa wymaga szczególnego nakładu pracy lub wiadomości specjalnych, kierownik zespołu może ustalić w umowie wysokość opłaty wyższą od stawek przewidzianych w rozporządzeniu. Przepis ten stosuje się odpowiednio w wypadku zlecenia sprawy dotyczącej spadku lub darowizny otrzymywanych przez obywateli polskich z zagranicy, jeżeli przedmiot spadku lub darowizny znajduje się poza granicami kraju.
3.
Wysokość opłaty za czynności zespołu, nie przewidziane w rozporządzeniu, określa kierownik zespołu adwokackiego, przyjmując za podstawę opłaty w sprawach o najbardziej zbliżonym charakterze.
4.
Kierownik zespołu adwokackiego może w uzasadnionych wypadkach zwolnić klienta w całości lub w części od obowiązku uiszczenia opłaty. Decyzja taka powinna być odnotowana w karcie ewidencyjnej.
§  7.
Wszelkie wpłaty klientów muszą być dokonywane wyłącznie do kasy zespołu. Adwokatowi-członkowi zespołu nie wolno pobierać żadnych wpłat bezpośrednio od klienta pod odpowiedzialnością dyscyplinarną.
§  8.
Jeżeli wskutek orzeczenia instancji wyższej doszło do ponownego rozpoznania sprawy w pierwszej instancji, zespołowi należy się 70% opłaty za ponowne prowadzenie sprawy w tej instancji.
§  9.
1.
Zespołowi adwokackiemu należy się zwrot wydatków poniesionych w związku z prowadzeniem sprawy.
2.
W razie wyjazdu członka zespołu do innej miejscowości na zlecenie klienta, zespołowi należy się oprócz opłaty zwrot kosztów przejazdu członka zespołu, noclegu i diet wynoszących 50 zł za każdy rozpoczęty dzień. W razie wyjazdu adwokata do innej miejscowości w kilku sprawach - koszty przejazdów, noclegu i diety dzieli się stosunkowo.
3.
W razie dokonywania czynności przez adwokata, który mieszka stale poza siedzibą zespołu adwokackiego, nie należą się koszty przejazdu, noclegu i diety za czynności dokonane w miejscowości zamieszkania tego adwokata i w miejscowości, w której ma siedzibę zespół adwokacki, którego jest członkiem.

Rozdział  2.

Opłaty w sprawach cywilnych.

§  10.
1.
W sprawach cywilnych majątkowych podstawą obliczenia opłaty na rzecz zespołu jest wartość przedmiotu sprawy, a w postępowaniu egzekucyjnym - wartość egzekwowanego roszczenia, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. W razie zmiany w toku postępowania wartości, stanowiącej podstawę obliczenia opłaty, bierze się pod uwagę wartość zmienioną poczynając od instancji następnej.
2.
Opłata na rzecz zespołu wynosi przy wartości przedmiotu sprawy:
1)
do 1.000 zł - od 100 do 150 zł,
2)
od 1.001 do 2.000 zł - od 150 do 300 zł,
3)
od 2.001 do 5.000 zł - od 350 do 650 zł,
4)
od 5.001 do 10.000 zł - od 400 do 900 zł,
5)
od 10.001 do 20.000 zł - od 700 do 1.400 zł,
6)
od 20.001 do 50.000 zł - od 900 do 2.000 zł,
7)
od 50.001 do 100.000 zł - od 1.500 do 2.500 zł,
8)
ponad 100.000 zł - od 2.000 do 3.000 zł.
§  11.
Opłata na rzecz zespołu wynosi w sprawach o eksmisję:
1)
z pomieszczeń mieszkalnych - od 300 do 500 zł,
2)
z pomieszczeń użytkowych - od 400 do 700 zł,
3)
z nieruchomości - od 600 do 1.200 zł.
§  12.
Opłata na rzecz zespołu wynosi w sprawach:
1)
o rozwód, o unieważnienie małżeństwa - od 600 do 1.800 zł,
2)
o stwierdzenie istnienia lub nieistnienia małżeństwa - od 360 do 540 zł,
3)
o przysposobienie dziecka - od 260 do 360 zł,
4)
o pozbawienie, ograniczenie, zawieszenie lub przywrócenie władzy rodzicielskiej - od 240 do 360 zł,
5)
o ustalenie ojcostwa, zaprzeczenie ojcostwa, unieważnienie uznania dziecka, wydanie dziecka i rozwiązanie przysposobienia - od 240 do 600 zł,
6)
o ubezwłasnowolnienie - od 330 do 540 zł,
7)
o uznanie za zmarłego lub stwierdzenie zgonu, zezwolenie na zawarcie małżeństwa, ustalenie lub unieważnienie aktu stanu cywilnego - od 240 do 360 zł,
8)
o sprostowanie aktu stanu cywilnego - od 120 do 180 zł,
9)
o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem wspólnym bez zgody drugiego małżonka lub pozbawienie małżonka prawa samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym - od 300 do 600 zł,
10)
o zniesienie wspólności majątkowej między małżonkami - według stawek § 10, obliczona od wartości połowy majątku, objętego wspólnością,
11)
o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami - według stawek § 10, obliczona od wartości udziału małżonka zastąpionego przez adwokata, a w wypadku zgodnego wniosku małżonków - 50% tej opłaty,
12)
o udzielenie zezwolenia na dokonanie czynności prawnej dotyczącej majątku osoby pozostającej pod władzą rodzicielską, opieką lub kuratelą albo o ustanowienie kuratora - od 120 do 180 zł.
2.
Stawki określone w ust. 1 pkt 1 i 5 obejmują również opłaty od roszczeń majątkowych dochodzonych łącznie w sprawie.
§  13.
Za prowadzenie spraw z zakresu własności i innych praw rzeczowych oraz z zakresu prawa o księgach wieczystych opłata wynosi w sprawach:
1)
o stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości i służebności gruntowych lub wygaśnięcia tych praw oraz o umorzenie hipoteki - 50% stawki, obliczonej od wartości prawa,
2)
o ustanowienie oraz o zmianę treści i sposobu wykonywania lub o zniesienie służebności - od 240 do 480 zł,
3)
o rozgraniczenie i o naruszenie posiadania - od 480 do 960 zł,
4)
o wpis w księdze wieczystej lub złożenie dokumentów do zbioru dokumentów - od 120 do 240 zł,
5)
o zniesienie współwłasności - według stawek § 10, obliczona od wartości udziału współwłaściciela zastąpionego przez adwokata, a w wypadku zgodnego wniosku uczestników - 50% wynagrodzenia,
6)
związanych z zarządem rzeczą wspólną - od 200 do 500 zł,
7)
o usunięcie niezgodności między wpisem w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym - 50% opłaty według stawek § 10 obliczonej od wartości dotkniętego niezgodnością prawa.
§  14.
Za prowadzenie spraw z zakresu prawa spadkowego opłata na rzecz zespołu wynosi w sprawach:
1)
o zabezpieczenie spadku, dokonanie spisu inwentarza, przyjęcie i odrzucenie spadku, ogłoszenie testamentu i nakazanie jego złożenia, zarządu spadku nie objętego i wyjawienie przedmiotów spadkowych - od 120 do 180 zł,
2)
o stwierdzenie nabycia spadku - od 360 do 540 zł,
3)
o dział spadku opłata według stawek § 10, obliczona od wartości udziału spadkowego uczestnika zastąpionego w postępowaniu, a w wypadku zgodnego wniosku stron 50% tej opłaty.
§  15.
Za prowadzenie innych spraw opłata wynosi w sprawach:
1)
o uchylenie wyroku sądu polubownego - od 240 do 480 zł,
2)
z zakresu postępowania upadłościowego i układowego - od 360 do 540 zł,
3)
o uchylenie uchwał spółdzielni bez dochodzenia roszczeń majątkowych - od 600 do 800 zł,
4)
z zakresu postępowania nieprocesowego, nie wymienionych odrębnie - od 120 do 240 zł,
5)
o przywrócenie lub dopuszczenie do pracy - od 240 do 360 zł.
§  16.
Za prowadzenie sprawy w danej instancji należy się 70% opłaty, jeżeli sprawa toczyła się w postępowaniu nakazowym, a nie doszło do rozprawy.
§  17.
1.
Za prowadzenie sprawy w postępowaniu rewizyjnym należy się 50% opłaty, a jeżeli nie prowadził sprawy w pierwszej instancji ten sam adwokat - 70% opłaty, w obu wypadkach nie mniej niż 180 zł.
2.
Za prowadzenie sprawy w postępowaniu zażaleniowym należy się 25% opłaty, a jeżeli nie prowadził sprawy w instancji ten sam adwokat - 50% opłaty, nie mniej niż 120 zł.
§  18.
1.
Za prowadzenie sprawy egzekucyjnej opłata wynosi 50% przy egzekucji z nieruchomości, a przy egzekucji innego rodzaju - 25% opłaty.
2.
Za sprawy ze skarg na czynności komornika opłata wynosi od 120 do 240 zł.
§  19.
Jeżeli w sprawie prowadzonej przez adwokata ustanowionego z urzędu osoba korzystająca z jego pomocy prawnej uzyska korzyść majątkową, a nie zostaną na jej rzecz zasądzone koszty procesu lub zostaną zasądzone w wysokości nie pozwalającej zaspokoić opłaty na rzecz zespołu (art. 122 Kpc), zespołowi należy się od tej osoby opłata obliczona według stawek niniejszego rozdziału, z tym że nie może ona przekraczać 1/5 uzyskanej przez tę osobę korzyści majątkowej.
§  20.
Za prowadzenie sprawy w postępowaniu procesowym na rzecz kilku osób zespołowi należy się opłata od każdej z nich, chyba że opłata ta obliczona jest według stawek określonych w § 10 bądź też że zastępowanych łączy współuczestnictwo materialne. W postępowaniu nieprocesowym przepis ten ma zastosowanie tylko w wypadku, gdy zastępowanie więcej niż jednej osoby powoduje istotne zwiększenie nakładu pracy.

Rozdział  3.

Opłaty w sprawach karnych.

§  21.
W sprawach karnych opłata na rzecz zespołu za obronę wynosi przed sądem:
1)
powiatowym w trybie uproszczonym i przyspieszonym - od 180 do 360 zł,
2)
powiatowym w trybie zwykłym - od 360 do 1.000 zł,
3)
wojewódzkim jako drugą instancją w sprawach rozpoznawanych w pierwszej instancji w trybie uproszczonym - od 180 do 360 zł,
4)
wojewódzkim jako drugą instancją w trybie zwykłym - od 300 do 600 zł,
5)
wojewódzkim jako pierwszą instancją oraz przed Sądem Najwyższym - od 1.000 do 2.000 zł,
6)
wojskowym jako pierwszą instancją - od 420 do 840 zł.
§  22.
W sprawach, w których rozprawa trwa dłużej niż jeden dzień, oblicza się za każdy następny dzień rozprawy 20% opłaty.
§  23.
Za ogół czynności w dochodzeniu opłata na rzecz zespołu wynosi od 100 do 200 zł, a w śledztwie od 200 do 400 zł. W razie udziału adwokata w ekspertyzie lub innej pracochłonnej czynności, opłata może być podwyższona w dochodzeniu do 300 zł, a w śledztwie do 600 zł.
§  24.
Przepisy § 21-23 mają odpowiednie zastosowanie do opłaty na rzecz zespołu za czynności adwokata w charakterze pełnomocnika pokrzywdzonego, powoda cywilnego lub oskarżyciela prywatnego.
§  25.
1.
Za obronę w sprawie karnej kilku osób lub reprezentowanie kilku oskarżycieli należy się opłata od każdego z nich.
2.
Jeżeli adwokat jest pełnomocnikiem kilku powodów cywilnych, opłata w tym wypadku nie może przekraczać więcej niż o 50% opłaty określonej dla danego rodzaju spraw.
§  26.
Opłata za czynności adwokata wyznaczonego z urzędu nie należy się tylko wówczas, gdy został ustanowiony obrońcą oskarżonego, który nie może bez uszczerbku dla utrzymania siebie i rodziny ponieść kosztów obrony. Okoliczność tę stwierdza się w zarządzeniu ustanawiającym adwokata z urzędu.

Rozdział  4.

Opłaty w sprawach arbitrażowych.

§  27.
1.
Za prowadzenie sprawy w postępowaniu przed okręgowymi komisjami arbitrażowymi opłata na rzecz zespołu adwokackiego wynosi w sporach:
1)
z tytułu umów sprzedaży, dostawy, usług, remontu maszyn i urządzeń o wartości przedmiotu sporu:
a)
do 30.000 zł - od 150 do 300 zł,
b)
od 30.001 zł do 50.000 zł - od 300 do 450 zł,
c)
od 50.001 zł do 100.000 zł - od 450 do 600 zł,
d)
powyżej 100.000 zł - od 600 do 1.000 zł,
2)
z tytułu umów o prace projektowe oraz o wykonanie i remonty obiektów budowlanych o wartości przedmiotu sporu:
a)
do 30.000 zł - od 200 do 500 zł,
b)
od 30.001 zł do 100.000 zł - od 500 do 750 zł,
c)
powyżej 100.000 zł - od 750 do 1.500 zł,
3)
z tytułu umów przewozu o wartości przedmiotu sporu:
a)
do 10.000 zł - od 100 do 200 zł,
b)
od 10.001 zł do 30.000 zł - od 200 do 300 zł,
c)
powyżej 30.000 zł - od 300 do 600 zł,
4)
przedmiotowych o ustalenie stosunku prawnego lub prawa oraz o rozwiązanie umowy lub zmianę jej treści - od 500 do 1.000 zł,
5)
w innych sporach niż wymienione w pkt 1-4 o wartości przedmiotu sporu:
a)
do 5.000 zł - od 150 do 300 zł,
b)
od 5.001 zł do 15.000 zł - od 300 do 500 zł,
c)
15.001 zł do 30.000 zł - od 500 do 750 zł,
d)
ponad 30.000 zł - od 750 do 1.000 zł.
2.
Przepisy §§ 16, 17, 18 i 30 stosuje się odpowiednio.

Rozdział  5.

Opłaty w innych sprawach.

§  28. 1
1.
Opłata na rzecz zespołu na prowadzenie sprawy za każdą instancję wynosi w sprawach:
1)
podatkowych - 50% stawek określonych w § 10 od kwestionowanej sumy podatkowej,
2)
administracyjnych z zakresu praw majątkowych o określonej wartości - 50% stawek określonych w § 10 od wartości przedmiotu sporu,
3)
innych - od 200 do 1.000 zł.
2.
Za prowadzenie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym spraw wymienionych w ust. 1 pkt 1 i 2 opłata wynosi 70% stawek określonych w § 10, a za prowadzenie spraw wymienionych w ust. 1 pkt 3 - od 200 do 1.200 zł.
§  29.
W sprawach rentowych w postępowaniu sądowym opłatę za każdą instancję oblicza się według stawek podanych w § 10, przyjmując jako wartość przedmiotu sprawy roczną sumę dochodzonego roszczenia.

Rozdział  6.

Opłaty za czynności nie związane z prowadzeniem sprawy.

§  30.
Za czynności jednorazowe nie związane z prowadzeniem sprawy przez adwokata opłata wynosi:
1)
za udzielenie porady lub sporządzenie pisma upominawczego - 75 zł, a jeżeli czynność była połączona ze zbadaniem akt, ksiąg wieczystych lub rejestrów - od 120 do 220 zł,
2)
za sporządzenie pozwu, aktu oskarżenia lub zażalenia - 25% wynagrodzenia, nie mniej jednak niż 120 zł,
3)
za sporządzenie rewizji lub wniosku o złożenie rewizji nadzwyczajnej lub wznowienie postępowania - 25% opłaty przewidzianej dla postępowania rewizyjnego, nie mniej jednak niż 180 zł,
4)
za sporządzenie opinii prawnej - od 240 do 480 zł,
5)
za sporządzenie projektu umowy - 50% opłaty od wartości przedmiotu umowy obliczonej według § 10, nie mniej jednak niż 120 zł,
6)
za sporządzenie wniosku w sprawach karnych po uprawomocnieniu się wyroku - od 120 do 240 zł,
7)
za sporządzenie innego pisma - 75 zł.

Rozdział  7.

Przepisy przejściowe i końcowe.

§  31.
Przepisy rozporządzenia stosuje się odpowiednio do adwokatów wykonujących zawód indywidualnie, z tym że wysokość wynagrodzenia w granicach stawek przewidzianych w rozporządzeniu określa umowa między adwokatem a klientem oraz że wysokość wynagrodzenia za czynności nie przewidziane w rozporządzeniu określa dziekan rady adwokackiej, przyjmując za podstawę opłaty w sprawach o najbardziej zbliżonym charakterze.
§  32.
Przepisy rozporządzenia stosuje się również do spraw będących w toku w dniu jego wejścia w życie, jednakże przepisy dotychczasowe stosuje się do zakończenia sprawy w instancji.
§  33.
Traci moc rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 kwietnia 1961 r. w sprawie wynagrodzenia adwokatów za wykonywanie czynności zawodowych (Dz. U. Nr 24, poz. 118).
§  34.
Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1968 r.
1 § 28 zmieniony przez § 1 rozporządzenia z dnia 30 sierpnia 1980 r. (Dz.U.80.19.72) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 września 1980 r.

Zmiany w prawie

Senatorowie nie zgodzili się na podniesienie kar grzywny dla pracodawców

Senat nie zgodził się w czwartek na zniesienie obowiązku zawierania umów o pracę z cudzoziemcami będącymi pracownikami tymczasowymi przez agencje pracy tymczasowej, ale umożliwił agencjom zawieranie umów cywilnoprawnych. Senatorowie zdecydowali natomiast o skreśleniu przepisu podnoszącego kary grzywny dla pracodawców przewidziane w kodeksie pracy. W głosowaniu przepadła też poprawka Lewicy podnosząca z 2 tys. zł do 10 tys. zł kary grzywny, jakie w postępowaniu mandatowym może nałożyć Państwowa Inspekcja Pracy.

Grażyna J. Leśniak 13.03.2025
Wyższe kary dla pracodawców zostaną – rząd przeciwny ich usuwaniu z ustawy o cudzoziemcach

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nie zgodziło się na usunięcie z ustawy o zatrudnianiu cudzoziemców przepisu podnoszącego w kodeksie pracy kary dla pracodawców. Senacka Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej zaakceptowała we wtorek jedynie poprawki Biura Legislacyjnego Senatu do tej ustawy. Nie można jednak wykluczyć, że na posiedzeniu Senatu inni senatorowie przejmą poprawki zgłaszane przez stronę pracodawców.

Grażyna J. Leśniak 11.03.2025
Rząd zostawił przedsiębiorców na lodzie

Podczas ostatniego posiedzenia Sejmu, ku zaskoczeniu zarówno przedsiębiorców, jak i części posłów koalicji rządzącej, Lewica w ostatniej chwili „dorzuciła” do ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom poprawki zaostrzające kary za naruszanie przepisów prawa pracy - m.in. umożliwiające orzeczenie kary ograniczenia wolności. Jednocześnie zignorowano postulaty organizacji pracodawców, mimo wcześniejszych zapewnień rządu o ich poparciu.

Grażyna J. Leśniak 27.02.2025
Wyższe kary dla pracodawców - sejmowa wrzutka na ostatniej prostej

Już nie 30 tys. zł, a 50 tys. zł ma grozić maksymalnie pracodawcy, który zawrze umowę cywilnoprawną, choć powinien - umowę o pracę. Podobnie temu, który nie wypłaca w terminie wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia przysługującego pracownikowi albo uprawnionemu do tego świadczenia członkowi jego rodziny. A jeśli nie wypłaca przez okres co najmniej 3 miesięcy, to kara ma wynieść nawet 60 tys. złotych - zdecydował Sejm, przyjmując poprawkę Lewicy, zmieniającą Kodeks pracy w... ustawie dotyczącej cudzoziemców.

Grażyna J. Leśniak 25.02.2025
Jaka wysokość diety dla członków komisji wyborczych w wyborach Prezydenta

500 zł zarobi członek obwodowej komisji wyborczej w wyborach Prezydenta RP, 600 zł - zastępca przewodniczącego, a 700 zł przewodniczący komisji wyborczej – wynika z uchwały Państwowej Komisji Wyborczej. Jeżeli odbędzie się ponownie głosowanie, zryczałtowana dieta wyniesie 75 proc. wysokości diety w pierwszej turze. Termin zgłaszania kandydatów na członków obwodowych komisji wyborczych mija 18 kwietnia

Robert Horbaczewski 20.01.2025
Zmiany w podatkach 2025 - przybędzie obowiązków sprawozdawczych

1 stycznia 2025 r. weszły w życie liczne zmiany podatkowe, m.in. nowe definicje budynku i budowli w podatku od nieruchomości, JPK CIT, globalny podatek wyrównawczy, PIT kasowy, zwolnienie z VAT dla małych firm w innych krajach UE. Dla przedsiębiorców oznacza to często nowe obowiązki sprawozdawcze i zmiany w systemach finansowo-księgowych. Firmy muszą też co do zasady przeprowadzić weryfikację nieruchomości pod kątem nowych przepisów.

Monika Pogroszewska 02.01.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

Dz.U.1967.48.241

Rodzaj: Rozporządzenie
Tytuł: Opłaty za czynności zespołów adwokackich.
Data aktu: 21/12/1967
Data ogłoszenia: 29/12/1967
Data wejścia w życie: 01/01/1968