Rzesza Niemiecka-Polska. Ubezpieczenie społeczne. Berlin.1931.06.11.

UMOWA

pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Rzeszą Niemiecką o ubezpieczeniu społecznem, podpisana w Berlinie dnia 11 czerwca 1931 r. ¹

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ,

MY, IGNACY MOŚCICKI,

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ,

wszem wobec i każdemu zosobna, komu o tem wiedzieć należy, wiadomem czynimy:

Dnia jedenastego czerwca tysiąc dziewięćset trzydziestego pierwszego roku podpisana została w Berlinie między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Rzeszy Niemieckiej umowa o ubezpieczeniu społecznem wraz z protokółem końcowym, o następującem brzmieniu dosłownem:

UMOWA

pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Rzeszą Niemiecką o ubezpieczeniu społecznem.

RZECZPOSPOLITA POLSKA

I

RZESZA NIEMIECKA

doszły do zgodnego porozumienia, aby w drodze umowy uregulować wzajemne stosunki w dziedzinie ubezpieczenia społecznego. W tym celu zamianowali Swymi Pełnomocnikami:

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej

Pana D-ra Witolda PRĄDZYŃSKIEGO, Radcę Zwyczajnego Rady Prawniczej i Członka Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej,

Pana Izydora WYSŁOUCHA, Naczelnika Wydziału w Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej,

Prezydent Rzeszy Niemieckiej

Pana Dr. Adolf SIEDLER, Tajnego Radcę Legacyjnego w Urzędzie dla Spraw Zagranicznych,

Pana Dr. Johannes KROHN, Radcę Ministerjalnego i Kierownika Oddziału w Ministerstwie Pracy Rzeszy.

Pełnomocnicy po wzajemnem zbadaniu swych pełnomocnictw, które uznali za sporządzone w dobrej i należytej formie, postanowili zgodnie co następuje:

A.

POSTANOWIENIA OGÓLNE.

Artykuł  1.

(1) Umowa niniejsza ma zastosowanie do następujących działów polskiego i niemieckiego ubezpieczenia społecznego:

1. ubezpieczenia na wypadek choroby,

2. ubezpieczenia od wypadków,

3. ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa,

4. ubezpieczenia pracowników umysłowych (ubezpieczenia funkcjonarjuszów prywatnych),

5. ubezpieczenia brackiego (górników).

(2) Za ubezpieczenie rentowe w rozumieniu niniejszej umowy uważa się ubezpieczenie od wypadków, ubezpieczenie na wypadek inwalidztwa, ubezpieczenie pracowników umysłowych oraz brackie ubezpieczenie pensyjne.

Artykuł  2.

(1) Przy wykonywaniu działów ubezpieczeń społecznych, wymienionych w artykule 1, mają zastosowanie w zasadzie postanowienia prawne tego Państwa, na którego obszarze ma miejsce zatrudnienie, miarodajne dla ubezpieczenia. Od powyższej zasady przyjęte zostały następujące wyjątki:

a) O ile pracobiorcy zostali wysłani przez przedsiębiorstwo (pracodawcę), które ma swą siedzibę (miejsce zamieszkania) w jednem Państwie, do wykonywania przejściowego zatrudnienia na obszarze Państwa drugiego, to na przeciąg jednego roku mają do nich zastosowanie przepisy prawne tego Państwa, w którem znajduje się siedziba wysyłającego przedsiębiorstwa (miejsce zamieszkania pracodawcy). Przepisy prawne tego Państwa mają zastosowanie również do zatrudnienia, które z natury swej wymaga powtarzającego się, nieprzekraczającego jednak w każdym poszczególnym wypadku jednego roku, pobytu w Państwie drugiem.

b) W przedsiębiorstwach rolnych i leśnych, mających siedzibę na obszarze jednego Państwa a przekraczających granice Państwa drugiego, stosują się przepisy prawne tego Państwa, w którem znajduje się siedziba przedsiębiorstwa, również do ubezpieczenia osób, które są zatrudnione w części przedsiębiorstwa, położonej w Państwie drugiem.

c) Przy ubezpieczeniu pracobiorców:

1. w publicznych przedsiębiorstwach komunikacyjnych jednego Państwa, o ile są zatrudnieni na obszarze Państwa drugiego bądź przejściowo bądź też stale na torach łącznikowych lub na dworcach granicznych,

2. w przedsiębiorstwach Rzeczypospolitej Polskiej, polskich gmin i związków gmin jak również w przedsiębiorstwach Rzeszy Niemieckiej, niemieckich krajów, gmin i Związków gmin, o ile są zatrudnieni na obszarze Państwa drugiego,

mają zastosowanie przepisy prawne tego z obydwóch Państw, gdzie znajduje się siedziba władzy przedsiębiorstwa, której pracobiorcy ci podlegają pod względem personalnym. Dla niemieckiego Towarzystwa Kolei Rzeszy, Polskich Kolei Państwowych i dla administracji pocztowej obydwóch Państw miarodajną jest siedziba wyższej władzy administracyjnej.

Za przedsiębiorstwo w rozumieniu postanowień pod a) i c) uważa się również oddział filjalny lub inny stały zakład pracy, utworzony w jednem Państwie przez przedsiębiorstwo, mające swą siedzibę w Państwie drugiem.

d) Przy ubezpieczeniu pracowników, zatrudnionych w dyplomatycznych i zawodowo-konsularnych przedstawicielstwach i na innych urzędowych placówkach (urzędy celne, paszportowe i t. d.) jednego Państwa, mających swoją siedzibę w Państwie drugiem, stosuje się przepisy prawne Państwa wysyłającego, o ile pracownicy ci są jego obywatelami. To samo stosuje się do pracowników, zatrudnionych przez kierowników, członków lub innych urzędników wymienionych placówek, o ile pracownicy ci posiadają obywatelstwo Państwa wysyłającego. Jednakże do ubezpieczenia na wypadek choroby mają zastosowanie przepisy prawne Państwa przyjmującego, jeżeli pracodawca zażąda tego bądź dla wszystkich wyżej wymienionych pracowników u niego zatrudnionych, bądź też dla pewnych ich kategoryj. Członkostwo w kasie chorych powyższych pracowników rozpoczyna się z chwilą wpływu odnośnego wniosku do kasy chorych. Przynależność do ubezpieczenia na wypadek choroby nie stwarza w tych wypadkach obowiązku ubezpieczenia na wypadek bezrobocia.

(2) Zwierzchnie władze administracyjne obydwóch Państw mogą za wzajemnem porozumieniem, odstąpić w stosunku do poszczególnych wypadków lub kategoryj wypadków od zasad przewidzianych w ust. 1.

(3) Jeżeli na podstawie ust. 1 i 2 dla przedsiębiorstwa, które ma swą siedzibę w jednem Państwie, miarodajne jest dla zatrudnienia, wykonywanego w Państwie drugiem, prawo tegoż Państwa, to zatrudnienie takie w rozumieniu tego prawa uważa się za równoznaczne z przedsiębiorstwem.

(4) Zastosowanie w myśl ust. 1 lub 2 przepisów prawnych jednego Państwa sprawia również, że do wykonywania ubezpieczenia społecznego stają się właściwe instytucje, władze i sądy ubezpieczenia społecznego tegoż Państwa.

Artykuł  3.

(1) Jeżeli pomiędzy instytucjami, władzami lub sądami ubezpieczenia społecznego obydwóch Państw powstanie spór, czy w poszczególnym wypadku należy zastosować prawo jednego czy drugiego Państwa, to w tym wypadku, zanim nie zapadnie decyzja w myśl artykułu 47, udzielana będzie stosowna tymczasowa opieka.

(2) Do udzielania powyższej opieki powołane są w następującej kolejności:

a) instytucja ubezpieczeniowa, w której faktycznie powstał stosunek ubezpieczeniowy,

b) instytucja ubezpieczeniowa, do której najpierw zgłoszone zostało roszczenie ze spornego stosunku pracy.

Instytucja ubezpieczenia rentowego może wykonanie ciążącej na niej opieki powierzyć kasie chorych.

(3) W wypadku odmowy udzielenia tymczasowej opieki lub udzielenia jej w nienależytym rozmiarze władza nadzorcza w razie zażalenia poleci instytucji ubezpieczeniowej udzielenie tymczasowej opieki i wyznaczy rozmiar świadczeń; w razie sporu co do wykonania opieki pomiędzy kasą chorych a instytucją ubezpieczenia rentowego rozstrzyga władza nadzorcza instytucji ubezpieczenia rentowego. Władze nadzorcze mogą tylko o tyle polecić instytucjom ubezpieczeniowym udzielenie tymczasowej opieki, o ile zostanie stwierdzone, że zgłoszone roszczenie byłoby uzasadnione na podstawie ustawodawstwa obydwóch Państw.

(4) Instytucja ubezpieczeniowa, uznana ostatecznie za właściwą, obowiązana jest zwrócić tej instytucji ubezpieczeniowej, która udzieliła tymczasowej opieki, poniesione na ten cel wydatki, najwyżej do wysokości kwoty, której ma ostatecznie udzielić właściwa instytucja ubezpieczeniowa. Instytucja ubezpieczeniowa, uznana ostatecznie za właściwą, może zaliczyć udzielone świadczenia pieniężne na świadczenia, których ma udzielać, i to do pełnej wysokości kwot zaległych a do połowy wysokości kwot za czas następny.

Artykuł  4.

Obydwa Państwa stawiają na równi w zakresie świadczeń wymienionych w artykule 1 działów ubezpieczenia społecznego obywateli drugiego Państwa oraz pozostałych po nich członków rodziny z własnymi obywatelami oraz pozostałymi po nich członkami rodziny.

Artykuł  5.

(1) 2 Uprawnionym, obywatelom jednego z obu Państw, udziela się również podczas pobytu zagranicą jednocześnie z zasadniczemi świadczeniami także wszystkich dodatków, do których mieliby prawo podczas pobytu w kraju. Każdemu z obu Państw pozostawia się prawo niewypłacania z ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa uprawnionym, którzy przebywają na obszarze Państwa trzeciego, polskiego dodatku państwowego i dopłaty rocznej, jak również dodatku Rzeszy i obciążającej Rzeszę kwoty podstawowej.

(2) Zwierzchnie władze administracyjne obydwóch Państw mogą ustalić we wzajemnem porozumieniu, by instytucja ubezpieczeniowa jednego Państwa przejęła za uiszczeniem odpowiedniej wartości kapitałowej świadczenia instytucji ubezpieczeniowej Państwa drugiego.

Artykuł  6.

Przy stosowaniu ustawowych przepisów jednego Państwa o odprawie roszczeń z tytułu ubezpieczenia rentowego nie uważa się za pobyt zagranicą pobytu w Państwie drugiem uprawnionych, którzy są obywatelami jednego z obydwóch Państw. Przewidziane w pewnych wypadkach udzielanie przez instytucję ubezpieczeniową zezwolenia na pobyt zagranicą nie będzie wymagane, jeżeli chodzi o pobyt w Państwie drugiem.

Artykuł  6a ³

1) Jeżeli w jednem z obu Państw istnieją przepisy o spoczywaniu lub skracaniu w wypadku zbiegu kilku świadczeń ubezpieczenia społecznego, to przy stosowaniu tych przepisów stawia się narówni ze świadczeniami ubezpieczenia społecznego tego Państwa świadczenia ubezpieczenia społecznego Państwa drugiego. Jeżeli przepisy takie istnieją również w stosunku do innych dochodów, to nie czyni to różnicy, z którego z obu Państw uprawniony otrzymuje dochód. Spoczywanie lub skracanie według wyżej wymienionych przepisów ma miejsce jedynie w stosunku do renty tego Państwu, w którem obowiązują powyższe przepisy. Należy przytem najpierw stwierdzić, w jakiej kwocie powinnyby być uwzględnione dla spoczywania lub skracania inne świadczenia ubezpieczeniowe lub inny dochód według prawa tego Państwa. Z tej kwoty może być uwzględniona przez instytucje każdego Państwa łącznie tylko część, odpowiadająca stosunkowi okresów składkowych, przebytych w tym Państwie i wziętych za podstawę przy obliczeniu świadczeń, do sumy okresów składkowych, przebytych w obydwu Państwach. Przy tym okresy składkowe, przebyte równocześnie w kilku działach ubezpieczenia tego samego Państwa, mogą być uwzględnione tylko jeden raz. Zaopatrzenia jednego Państwa z tytułu inwalidztwa wojennego nie będą uwzględniane przy stosowaniu przepisów drugiego Państwa o spoczywaniu lub skracaniu rent

2) O ile ze zbiegu kilku rent wynikają korzyści dla uprawnionych, stawia się także narówni świadczenia z obu Państw.

3) Przy wypłacie rent według powyższych przepisów nowe obliczenie może nie być dokonywane w wypadku, gdy mają miejsce nieznaczne tylko wahania kursu.

Artykuł  6b ⁴

O ile w obu Państwach ustala się inwalidztwo lub niezdolność do wykonywania zawodu według równych zasad, to ustalenie inwalidztwa lub niezdolności do wykonywania zawodu przez instytucję ubezpieczeniową, do której ubezpieczony ostatnio należał, wiąże również uczestniczące w udzielaniu świadczenia instytucje ubezpieczeniowe Państwa drogiego.

Artykuł  7.

(1) Przy wykonywaniu wymienionych w artykule 1 działów ubezpieczenia społecznego instytucje, władze oraz sądy ubezpieczenia społecznego a za ich pośrednictwem również i inne władze administracyjne jednego Państwa będą udzielały pomocy administracyjnej instytucjom, władzom i sądom ubezpieczenia społecznego i innym władzom administracyjnym Państwa drugiego w tym samym zakresie, jak gdyby chodziło o wykonywanie własnego ubezpieczenia społecznego.

(2) Instytucje ubezpieczeniowe jednego Państwa będą na wniosek sprawdzały, czy osoby, pobierające świadczenia z instytucji ubezpieczeniowej Państwa drugiego, posiadają nadal warunki, od których zależy prawo do tych świadczeń, oraz będą dokonywały badań lekarskich w taki sam sposób, jak gdyby chodziło o wykonywanie własnego ubezpieczenia społecznego. Powstałe stąd wydatki w gotowiźnie obciążają tę instytucję, która wystąpiła z powyższym wnioskiem.

(3) Instytucje ubezpieczeniowe jednego Państwa mogą ustalić we wzajemnem porozumieniu z instytucjami ubezpieczeniowemi Państwa drugiego, by dla wypełniania przewidzianego w przepisach prawnych jednego Państwa obowiązku meldowania się wystarczało zameldowanie się w instytucji ubezpieczeniowej Państwa drugiego. Porozumienie takie wymaga zatwierdzenia przez zwierzchnie władze administracyjne obydwóch Państw.

(4) Instytucje, władze oraz sądy ubezpieczenia społecznego jako też inne władze administracyjne ustalają w takim samym zakresie jak przy wykonywaniu własnego ubezpieczenia społecznego a w wypadkach nagłych także z urzędu, te wszystkie okoliczności, które są potrzebne do wyjaśnienia faktycznego stanu rzeczy.

(5) Dla ustalenia wysokości zwrotu wydatków w gotowiźnie za pomoc administracyjną mają zastosowanie przepisy tego Państwa, do którego należy władza udzielająca pomocy.

(6) Przy wykonywaniu wymienionych w artykule 1 działów ubezpieczenia społecznego będą sądy udzielać sobie wzajemnie pomocy prawnej stosownie do przepisów, obowiązujących dla spraw cywilnych i handlowych.

Artykuł  8.

Pretensje do zwrotów z artykułu 3 ust. 4, artykułu 7 ust. 2 i 5, artykułu 15 ust. 7, artykułu 25 ust. 2 i artykułu 26 ust. 5 stają się płatne, o ile zainteresowane władze obydwóch Państw nie ugodzą się inaczej, z chwilą ukończenia postępowania urzędowego, w związku z którem powstały odnośne wydatki. Pretensje te winny być w przeciągu miesiąca po zawiadomieniu o ukończeniu postępowania uregulowane w walucie, w której powstały. W razie zwłoki dolicza się od dnia płatności odsetki w wysokości 4 od sta.

Artykuł  9.

W razie gdy składki zostały wpłacone do instytucji ubezpieczeniowej jednego Państwa, chociaż winny były być wpłacone do instytucji ubezpieczeniowej Państwa drugiego, należy je przekazać właściwej instytucji ubezpieczeniowej. Składki te uważane będą, jak gdyby zostały w chwili ich wpłacenia uiszczone do właściwej instytucji. O ile wchodzą przytem w rachubę klasy składkowe, przekazane składki mają być rozdzielone między poszczególne klasy w sposób jak najkorzystniejszy dla ubezpieczonych.

Artykuł  10.

O ile chodzi o przeliczenie kwoty pieniężnej, wyrażonej w walucie Państwa drugiego zostanie ona, z zastrzeżeniem postanowień artykułu 28, przeliczona według wzajemnego stosunku obydwóch walut według kursu, notowanego na giełdzie stołecznej tego Państwa, w którego walucie była wyrażona kwota pieniężna.

Artykuł  11.

(1) Konsulom obydwóch Państw przysługuje prawo zastępowania bez specjalnego pełnomocnictwa uprawnionych, obywateli swego Państwa, przed wszystkiemi instytucjami, władzami oraz sądami ubezpieczenia społecznego Państwa drugiego. Przysługuje im w tym samym zakresie, co samym zainteresowanym, prawo wglądu w tok postępowania.

(2) O zakończeniu dochodzenia, prowadzonego w jednem z obydwóch Państw, a dotyczącego wypadku obywatela Państwa drugiego, powinna władza, przeprowadzająca dochodzenie, niezwłocznie zawiadomić właściwego dla swej siedziby konsula Państwa drugiego.

Artykuł  12.

(1) Podania, wnoszone przez obywateli jednego Państwa do instytucyj, władz oraz sądów ubezpieczenia społecznego Państwa drugiego, nie mogą być odrzucane z tego powodu, że są sporządzone w języku Państwa pierwszego.

(2) Potwierdzenia odbioru rent, świadectwa życia i wszelkie inne urzędowe poświadczenia, potrzebne dla dochodzenia lub pobierania świadczeń ubezpieczenia społecznego jednego Państwa, nie mogą być odrzucane z tego powodu, że są sporządzone w języku urzędowym Państwa drugiego.

(3) Pisma instytucyj, władz i sądów ubezpieczenia społecznego jednego Państwa do obywateli Państwa drugiego winny być sporządzane w języku urzędowym Państwa pierwszego. Należy dołączyć przekład na język urzędowy Państwa drugiego z wyjątkiem wypadków, gdy chodzi o udzielenie odpowiedzi na podanie, sporządzone w języku urzędowym Państwa pierwszego.

Artykuł  13.

(1) Przy wnoszeniu środków prawnych w sprawach, związanych z wymienionemi w artykule 1 działami ubezpieczenia społecznego, terminy ustawowe uważane będą za zachowane również i wówczas, gdy środek prawny został wniesiony we właściwym czasie do władzy, sądu albo organu instytucji ubezpieczenia społecznego Państwa drugiego. W tych wypadkach pismo, zgłaszające środek prawny, winno być niezwłocznie przekazane, o ile polska władza jest właściwa do powzięcia decyzji co do środka prawnego, do polskiego Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej, o ile niemiecka władza jest właściwa do powzięcia decyzji co do środka prawnego, do niemieckiego Urzędu Ubezpieczeń Rzeszy.

(2) Pismo, zgłaszające środek prawny, może być także przekazane bezpośrednio władzy, która jest właściwa do powzięcia decyzji co do środka prawnego.

Artykuł  14.

Przepisy co do zwolnień i ulg w zakresie opłat stemplowych i innych, istniejące w jednem Państwie w stosunku do ubezpieczenia społecznego, stosują się w równej mierze także przy wykonywaniu ubezpieczenia społecznego Państwa drugiego.

B.

POSTANOWIENIA SZCZEGÓŁOWE.

I.

Ubezpieczenia na wypadek choroby.

Artykuł  15.

(1) W stosunkach między sąsiedniemi obszarami granicznemi obydwóch Państw nie mają zastosowania przepisy prawne o spoczywaniu świadczeń i o odprawach dla uprawnionych.

(2) Ubezpieczony, który wyszedł z ubezpieczenia z powodu braku zarobkowania, zachowuje w dalszym ciągu, o ile zachodzą inne warunki ustawowe, prawo do zwyczajnych świadczeń swej kasy chorych również w razie, gdy przebywa na sąsiednim obszarze granicznym Państwa drugiego. Czas ubezpieczenia, który ubezpieczony przed wyjściem z ubezpieczenia przebył w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy w kasie chorych sąsiedniego obszaru Państwa drugiego, zalicza się do okresu ubezpieczenia, który w myśl ustawowych przepisów stanowi warunek uprawnienia do zwyczajnych świadczeń kasy.

(3) W razie przejścia ubezpieczonego, który pobiera świadczenia jednej kasy, do kasy chorych sąsiedniego obszaru granicznego, przejmuje ta ostatnia kasa wypłatę dalszych świadczeń, przyczem zalicza okres poprzedniego korzystania ze świadczeń.

(4) Ubezpieczonemu, który wyszedł z zatrudnienia, uzasadniającego obowiązek ubezpieczenia, przysługuje, o ile zostały zachowane inne warunki ustawowe, prawo do kontynuowania ubezpieczenia także w razie przebywania na sąsiednim obszarze granicznym Państwa drugiego. Przebyty przez niego w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy przed wyjściem z ubezpieczenia czas ubezpieczenia w kasach chorych sąsiedniego obszaru granicznego jednego Państwa zalicza się do okresu ubezpieczenia, który zgodnie z przepisami ustawowemi Państwa drugiego stanowi warunek prawa do kontynuowania ubezpieczenia.

(5) Za sąsiedni obszar graniczny w rozumieniu niniejszego artykułu uważa się okrąg kasy chorych Państwa drugiego, mający wspólną granicę z okręgiem kasy chorych, właściwej do udzielania świadczeń lub do kontynuowania ubezpieczenia. Za sąsiedni obszar graniczny przemysłowej kasy chorych jednego Państwa uważa się okrąg miejscowej, wiejskiej (okręgowej) kasy chorych Państwa drugiego, posiadający wspólną granicę z okręgiem miejscowej, wiejskiej (okręgowej) kasy chorych, w którym znajduje się odnośne przedsiębiorstwo.

(6) Zwierzchnie władze administracyjne obydwóch Państw ustalą ponadto we wzajemnem porozumieniu, które dalsze obszary w rozumieniu niniejszego artykułu mają być uważane każdorazowo za obszary graniczne. W zasadzie, powinny być uznane za obszary graniczne w szczególności te sąsiadujące ze sobą obszary, pomiędzy któremi odbywa się regularny ruch sił roboczych.

(7) W razie pobytu na obszarze granicznym może kasa chorych, zobowiązana do udzielania świadczeń, udzielać ich bezpośrednio. W tym wypadku przysługują jej przy udzielaniu świadczeń rzeczowych te same udogodnienia i opusty (co do kosztów zakładów leczniczych i kuracyjnych, opłat za lekarstwa i t. d.), jak kasom chorych Państwa drugiego. Może ona również zwrócić się do kasy chorych Państwa drugiego o udzielenie świadczeń. Kasa, do której się zwrócono, winna udzielać świadczeń stosownie do przepisów, obowiązujących dla kasy, która zwracała się do niej o ich udzielenie. Kasie, do której się zwrócono, przysługuje zwrot faktycznie poniesionych kosztów; koszty świadczeń rzeczowych winny być zwrócone według tych samych stawek, jakie płaci za swych własnych uprawnionych kasa, do której się zwrócono. Zainteresowane kasy chorych albo ich związki mogą ustalić we wzajemnem porozumieniu bliższe szczegóły w tym zakresie.

(8) Kasy chorych są uprawnione do ustalenia w drodze specjalnych porozumień obszaru granicznego, na który mają być udzielane świadczenia w zakresie pomocy dla członków rodzin.

Artykuł  16.

(1) Ubezpieczonemu, który zachorował w Państwie drugiem poza sąsiednim obszarem granicznym (artykuł 15 ust. 5 i 6), przysługuje tak długo prawo do świadczeń swej kasy, jak długo stan jego zdrowia nie pozwala mu na powrót na obszar Państwa, w którem ma siedzibę jego kasa chorych.

(2) Pozostawia się wewnętrznemu uregulowaniu przez każde Państwo, czy w tych wypadkach świadczenia mają być udzielane bezpośrednio przez kasę, czy też narazić przez pracodawcę. Zainteresowane kasy albo ich związki mogą zawierać porozumienia co do wzajemnego udzielania sobie pomocy w tym względzie.

II.

Ubezpieczenia od wypadków.

Artykuł  17.

Jeżeli wypadek, który zaszedł w jednem Państwie, podpada pod ustawy o ubezpieczeniu od wypadków Państwa drugiego, to obowiązują przepisy tych ustaw także o tyle, o ile chodzi o inne roszczenia o odszkodowanie, które przysługują z powodu wypadku według ustawodawstwa Państwa pierwszego; to samo ma zastosowanie, jeżeli przedsiębiorstwo podlega ustawodawstwu o ubezpieczeniu od wypadków tylko jednego Państwa.

Artykuł  18.

Za ubezpieczenie od wypadków w rozumieniu niniejszej umowy uważa się również zaopatrzenie wypadkowe, które zastępuje dla urzędników ubezpieczenie od wypadków. To samo odnosi się do zaopatrzenia wypadkowego, które zastępuje dla polskich pracowników kolejowych ubezpieczenie od wypadków.

III.

Ubezpieczenie na wypadek inwalidztwa.

Artykuł  19.

(1) Jeżeli w obydwóch Państwach za ubezpieczonego zostały uiszczone składki w ubezpieczeniu na wypadek inwalidztwa, to te okresy składkowe, o ile się wzajemnie nie pokrywają, winny być zliczone tak dla zachowania i odżycia ekspektatyw, jak i dla wypełnienia okresu wyczekiwania.

(2) Okresy wojennej służby wojskowej, sanitarnej oraz innej podobnej, przebyte podczas wojny światowej w służbie Rzeszy Niemieckiej albo jednego z Państw z nią sprzymierzonych lub zaprzyjaźnionych, winny być uwzględniane przez niemieckie instytucje ubezpieczeniowe dla utrzymania ekspektatywy i wypełnienia okresu wyczekiwania również o ile chodzi o ekspektatywy, które przeszły na polskie instytucje ubezpieczeniowe.

(3) Okres, w czasie którego pobiera się rentę jednego Państwa, uważa się za okres zastępczy dla utrzymania ekspektatywy w Państwie drugiem, o ile w tem Państwie pobieranie odpowiedniej renty utrzymywałoby ekspektatywę.

(4) 5 W razie gdy zaszedł wypadek ubezpieczeniowy, udzielają instytucje ubezpieczeniowe obydwóch Państw tych świadczeń, do których istnieje roszczenie na podstawie wewnętrznych przepisów ustawowych tych Państw z uwzględnieniem ust. 1 do 3 niniejszego artykułu jak również postanowień artykułów 4, 5 i 6 niniejszej umowy. Z kwoty podstawowej, polskiej dziesięcioprocentowej kwoty indywidualnej i dodatku na dzieci jak również z dodatku państwowego (Rzeszy) płacić się będzie jednak tylko tę część, która odpowiada stosunkowi okresów składkowych, przebytych w danem Państwie, do łącznej ilości okresów składkowych, przebytych w obydwóch Państwach; powyższe skracanie nie stosuje się:

a) jeżeli w jednem z obydwóch Państw nie przebyto więcej jak 26 tygodni składkowych,

b) jeżeli w jednem Państwie także bez uwzględnienia ust. 1 do 3 istnieje roszczenie, a w Państwie drugiem nie istnieje roszczenie nawet przy uwzględnieniu ust. 1 do 3.

W wypadku pod a) nie przysługuje żadne roszczenie do renty wobec instytucji ubezpieczeniowej tego Państwa, w którem nie przebyto więcej niż 26 tygodni składkowych.

(4a) 6 O ile świadczenia z niemieckiego ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa mają być udzielane na podstawie prawa obowiązującego od dnia 1 stycznia 1934 r., obowiązują, również o ile chodzi o ustalone już prawomocnie na podstawie tego prawa świadczenia, przy stosowaniu ust. 4, następujące specjalne postanowienia:

a) Roczna kwota wzrostu wynosi za każdą składkę tygodniową:

w	klasie	pierwszej	6	fenigów	Rzeszy
"	"	drugiej	11	"	"
"	"	trzeciej	15	"	"
"	"	czwartej	19	"	"
"	"	piątej	24	"	"
"	"	szóstej	29	"	"
"	"	siódmej	33	"	"
"	"	ósmej	37	"	"
"	"	dziewiątej	42	"	"
"	"	dziesiątej	47	"	"

b) Przepisy o minimalnej wysokości i uzupełnianiu kwoty wzrostu nie mają zastosowania.

(5) W okręgu działania Ubezpieczalni Krajowej przyjmuje się dla zastosowania powyższych postanowień do renty starczej jako kwoty wzrostu:

w	klasie	I	1	gr	za	tydzień
"	"	II	2	"	"	"
"	"	III	4	"	"	"
"	"	IV	6	"	"	"
"	"	V	8	"	"	"

Jako kwotę podstawową przyjmuje się:

w	klasie	I	kwotę	58,-	zł
"	"	II	"	86,-	"
"	"	III	"	92,-	"
"	"	IV	"	108,-	"
"	"	V	"	124,-	"

Przy składkach w różnych klasach zarobkowych stosuje się odpowiednią kwotę przeciętną.

Artykuł  20. ⁷

(skreślony).

Artykuł  21.

W razie, gdy ubezpieczony według ustawodawstwa jednego Państwa opuszcza obszar tego Państwa, w którem był dotychczas ubezpieczony, może on kontynuować swoje Ubezpieczenie jako dalsze w instytucji ubezpieczeniowej jednego albo drugiego Państwa. O dopuszczalności i wykonaniu dobrowolnego dalszego ubezpieczenia decyduje prawo tego Państwa, w którego instytucji ubezpieczeniowej kontynuuje się dobrowolnie ubezpieczenie. Przy stwierdzaniu prawa do dobrowolnego kontynuowania ubezpieczenia winny być zliczane okresy składkowe, przebyte w obydwóch Państwach. Dobrowolnego kontynuowania ubezpieczenia w jednem Państwie nie uważa się za wyłączone dlatego, że ubezpieczony podlega obowiązkowi ubezpieczenia w Państwie drugiem.

Artykuł  22. ⁸

Należne na podstawie artykułu 19 renty inwalidzkie, wdowie i wdowców, nieosiągające kwoty 5 złotych lub 5 marek Rzeszy, oraz renty sieroce, nieosiągające kwoty 3 złotych lub 3 marek Rzeszy miesięcznie, mogą zostać skapitalizowane. Na wniosek uprawnionego winny być skapitalizowane. Instytucje ubezpieczeniowe uczestniczące w udzielaniu renty mogą wypłacać zgóry za okres trzymiesięczny renty wymienione w zdaniu 1.

IV.

Ubezpieczenie pracowników umysłowych.

Artykuł  23.

(1) 9 Do ubezpieczenia pracowników umysłowych mają odpowiednie zastosowanie postanowienia o ubezpieczeniu na wypadek inwalidztwa. Pozatem przyjmuje się przy rentach z tytułu wypadków ubezpieczeniowych zaszłych po 31 grudnia 1933 r. za kwotę podstawową polskiego ubezpieczenia pracowników umysłowych połowę ustawowej kwoty podstawowej, a za kwotę wzrostu za każdy miesiąc składkowy jedną ósmą od sta zasadniczego przeciętnego zarobku, branego za podstawę obliczenia świadczeń. Z polskiej renty minimalnej ma być płacona tylko ta część, która odpowiada stosunkowi okresów składkowych, przebytych w danem Państwie, do łącznej ilości okresów składkowych, przebytych w obydwóch Państwach.

(1a) 10 O ile świadczenia z niemieckiego ubezpieczenia pracowników umysłowych mają być udzielane na podstawie prawa obowiązującego od dnia 1 stycznia 1934 r., obowiązuje również o ile chodzi o ustalone już prawomocnie na podstawie tego prawa świadczenia, następujące specjalne postanowienie:

Roczna kwota wzrostu za każdą składkę miesięczną:

w	klasie	A	0,20	marek	Rzeszy
"	"	B	0,35	"	"
"	"	C	0,75	"	"
"	"	D	1,15	"	"
"	"	E	1,50	"	"
"	"	F	1,85	"	"
"	"	G	2,25	"	"
"	"	H	3,00	"	"
"	"	J	4,50	"	"
"	"	K	6,00	"	"

(2) Do ubezpieczenia pracowników umysłowych na wypadek braku pracy na podstawie polskiego ustawodawstwa o ubezpieczeniu pracowników umysłowych ma zastosowanie polsko-niemiecki układ o pomocy dla pozbawionych zarobku i ubezpieczeniu na wypadek bezrobocia z dnia 14 lipca 1927 r.

V.

Ubezpieczenie brackie.

Artykuł  24.

(1) Do ubezpieczenia na wypadek choroby oraz inwalidztwa osób, podlegających ubezpieczeniu brackiemu, mają zastosowanie ogólne i szczegółowe postanowienia niniejszej umowy o ubezpieczeniu na wypadek choroby i inwalidztwa.

(2) Instytucje ubezpieczeniowe udzielają przewidzianej w ubezpieczeniu na wypadek choroby pomocy dla członków rodziny uprawnionym, zamieszkałym na obszarze granicznym (artykuł 15 ust. 5 i 6). Postanowienia artykułu 15 ust. 7 stosują się przytem odpowiednio.

Artykuł  25.

(1) Uprawnionemu, pobierającemu pensję z instytucji ubezpieczenia brackiego jednego Państwa a zamieszkałemu w okręgu instytucji ubezpieczenia brackiego Państwa drugiego, winny być udzielane obowiązkowe świadczenia w zakresie opieki leczniczej, o ile jego miejsce zamieszkania znajduje się w okręgu bractwa górniczego, które ma wspólną granicę z okręgiem bractwa górniczego Państwa drugiego.

(2) Instytucja ubezpieczeniowa, obowiązana do udzielania świadczeń może się zwrócić do instytucji ubezpieczeniowej Państwa drugiego o udzielenie opieki leczniczej. Instytucja ubezpieczeniowa, do której się zwrócono, winna udzielać świadczeń na tych samych warunkach, jakie obowiązują dla jej własnych uprawnionych. Instytucji ubezpieczeniowej winny być zwrócone faktycznie poniesione koszty.

(3) Instytucje ubezpieczeniowe obydwóch Państw są uprawnione do zawierania porozumień co do udzielania dobrowolnych świadczeń ubezpieczenia pensyjnego.

Artykuł  26.

(1) 11 Jeżeli ubezpieczony przebył miesiące składkowe w robotniczej kasie pensyjnej w obydwóch Państwach, to te miesiące składkowe winny być zliczone tak dla zachowania ekspektatywy jak i dla wypełnienia ogólnego okresu wyczekiwania. Przy ustalaniu wysokości kwot wzrostu uważa się okresy składkowe, przebyte w obydwóch Państwach, za jednolity okres składkowy. Za miesiące składkowe uważa się przytem tylko te okresy, za które zostały uiszczone składki. Artykuł 19 ust. 2 ma odpowiednie zastosowanie. Pobieranie pensji inwalidzkiej (pensji starczej) w jednem Państwie uważa się za czas zastępczy dla zachowania ekspektatywy również w Państwie drugiem.

(1a) 12 Ust. 1 zdania 1 i 2 obowiązują również wtedy, gdy opłacono składki z tytułu kontynuowania ubezpieczenia; przytem jednej składce z tytułu pełnego kontynuowania ubezpieczenia w myśl prawa niemieckiego odpowiadają dwie półskładki z tytułu pełnego kontynuowania ubezpieczenia w myśl prawa polskiego, jedna półskładka z tytułu ograniczonego kontynuowania ubezpieczenia w myśl prawa niemieckiego odpowiada dwum ćwierćskładkom z tytułu ograniczonego kontynuowania ubezpieczenia w myśl prawa polskiego.

(2) Do wypełnienia okresu wyczekiwania, wymaganego dla pensji starczej (§§ 36, 58 ustawy brackiej Rzeszy), uwzględniane będą tylko okresy pracy, przebyte w tem Państwie.

(3) 13 W razie, gdy zaszedł wypadek ubezpieczeniowy, instytucja ubezpieczenia pensyjnego obydwóch Państw udzielają tych świadczeń, do których istnieje roszczenie na podstawie wewnętrznych przepisów ustawowych tych Państw z uwzględnieniem ust. 1 i 2 jak również postanowień artykułów 4, 5 i 6. Z kwoty podstawowej, dodatku na dzieci, polskiej pensji minimalnej i polskiego zasiłku sierocego płacić się będzie jednak tylko tę część, która odpowiada stosunkowi okresów składkowych, przebytych w danem Państwie, do łącznej ilości okresów składkowych, przebytych w obydwóch Państwach, przytem za jeden miesiąc składkowy przyjmuje się dwa miesiące jeżeli z tytułu kontynuowania ubezpieczenia opłacono półskładki, a cztery miesiące, jeżeli opłacono ćwierćskładki.

(4) 14 Jeżeli za ubezpieczonego nie opłacono w jednem Państwie do ubezpieczenia pensyjnego robotników i pracowników umysłowych składek co najmniej za 12 miesięcy, nie przysługuje żadne roszczenie wobec instytucji ubezpieczeniowej tego Państwa. W tym wypadku nie stosuje się skracania według ust. 3.

(5) Świadczenia opieki leczniczej winny być udzielane przez instytucję ubezpieczeniową tego Państwa, w którem uprawniony zazwyczaj przebywa. Instytucja ubezpieczeniowa Państwa drugiego winna zwrócić instytucji ubezpieczeniowej Państwa pierwszego część powstałych stąd kosztów, odpowiadającą stosunkowi, określonemu w ust. 3 zdaniu 2. Instytucje ubezpieczeniowe mogą ustalić we wzajemnem porozumieniu bliższe szczegóły w tym zakresie.

(6) Po wyjściu z obowiązkowego ubezpieczenia opłacanie uznaniówek do instytucji pensyjnego ubezpieczenia brackiego jednego Państwa nie utrzymuje ekspektatyw z ubezpieczenia Państwa drugiego. Dopóki jednak ubezpieczony bez własnej winy pozostaje bez pracy, wystarcza opłacanie uznaniówek tylko do tej instytucji ubezpieczeniowej, w której był ostatnio ubezpieczony. Opłacanie uznaniówek do instytucji ubezpieczeniowej jednego Państwa utrzymuje w tym wypadku ekspektatywy, nabyte w instytucji ubezpieczeniowej Państwa drugiego.

6a) 15 Artykuł 21 zdania 1 do 3 mają odpowiednie zastosowanie do ubezpieczonych w brackiem ubezpieczeniu pensyjnem, którzy opłacili składki tylko w jednem Państwie. Ubezpieczeni, którzy opłacili składki do instytucyj ubezpieczenia brackiego obu Państw, mogą kontynuować ubezpieczenie tylko w instytucji ubezpieczeniowej tego Państwa, na którego obszarze mieszkają lub ostatnio mieszkali przed wyjazdem do Państwa trzeciego.

(7) 16 Postanowienia ust. 1 zdanie 1 mają odpowiednie zastosowanie do odżycia ekspektatyw. O ile odżycie ekspektatyw zależy od opłacenia nowych składek, nie uwzględnia się składek opłaconych za czas przed wejściem w życie umowy.

(8) Jeżeli uiszczone zostały składki do niemieckiej kasy pensyjnej dla pracowników umysłowych i do polskiej kasy pensyjnej dla robotników, to mają być odpowiednio stosowane ust. 1 do 7. Świadczeń udziela w tym wypadku Reichsknappschaft z tej kasy pensyjnej, do której ubezpieczony należał, gdy zaszedł wypadek ubezpieczeniowy; jednakże podstawowej kwoty kasy pensyjnej dla pracowników umysłowych udzielać się będzie tylko wtedy, jeżeli ubezpieczony wpłacił co najmniej trzydzieści sześć składek do kasy pensyjnej dla pracowników umysłowych.

(9) Jeżeli uiszczone zostały składki do niemieckiej kasy pensyjnej dla pracowników umysłowych i do polskiego ubezpieczenia pracowników umysłowych, to mają być odpowiednio stosowane ust. 1 do 7 z tem jednak, że każde dwa miesiące, za które uiszczone zostały składki do polskiego ubezpieczenia pracowników umysłowych, przyjmuje się za jeden miesiąc składkowy w niemieckiej kasie pensyjnej dla pracowników umysłowych.

(10) Postanowienia niniejszego artykułu mają zastosowanie także do okresów składkowych, przebytych przed dniem 1 stycznia 1924 r. w niemieckich bractwach górniczych, przejętych przez Reichsknappschaft. Reichsknappschaft ustala właściwość okręgowych bractw górniczych.

(11) O ile zostały przebyte miesiące składkowe w kilku okręgowych bractwach górniczych albo w dawnych przejętych przez Reichsknappschaft bractwach górniczych, to Reichsknappschaft ustala właściwość okręgowych bractw górniczych.

(12) Postanowienia niniejszej umowy o ubezpieczeniu brackiem mają odpowiednie zastosowanie do polskiego ubezpieczenia w kasach brackich z tem, że za kwotę podstawową uważa się całą rentę.

Artykuł  26a. ¹⁷

Jeżeli mają być udzielane na podstawie artykułu 26 świadczenia niemieckiego pensyjnego ubezpieczenia brackiego, obowiązują przy stosowaniu artykułu 26 następujące specjalne postanowienia:

a) Roczna kwota wzrostu wynosi w pensyjnym ubezpieczeniu brackim robotników za każdą składkę miesięczną

w	klasie	I	0,75	marek	Rzeszy
"	"	II	1,00	"	"
"	"	III	1,25	"	"
"	"	IV	1,45	"	"
"	"	V	1,70	"	"
"	"	VI	1,90	"	"
"	"	VII	2,15	"	"
"	"	VIII	2,40	"	"
"	"	IX	2,65	"	"
"	"	X	2,90	"	"

b) Roczna kwota wzrostu wynosi w pensyjnym ubezpieczeniu brackim pracowników umysłowych za każdą składkę miesięczną

w	klasie	A	0,40	marek	Rzeszy
"	"	B	0,70	"	"
"	"	C	1,40	"	"
"	"	D	2,05	"	"
"	"	E	2,70	"	"
"	"	F	3,40	"	"
"	"	G	4,20	"	"
"	"	H	5,40	"	"
"	"	I	7,20	"	"
"	"	K	9,40	"	"

c) Minimum kwoty wzrostu w pensyjnym ubezpieczeniu brackim robotników (§ 45 ust. 5 ustawy brackiej Rzeszy) oblicza się w stosunku okresu składkowego, przebytego w niemieckim pensyjnym ubezpieczeniu brackim robotników, do sumy okresów składkowych, przebytych w polskim i niemieckim pensyjnym ubezpieczeniu brackim robotników. Poza tym pozostawia się nienaruszone prawo niemieckie, dotyczące wymiaru kwot wzrostu.

d) Postanowienia tego artykułu nie dotyczą świadczeń z tytułu wypadków ubezpieczeniowych ubezpieczenia pensyjne-go, które zaszły przed 1 października 1938 r. Nie dotyczą one również świadczeń dla pozostałych członków rodziny, jeżeli ubezpieczonemu przysługiwało już przed 1 października 1938 r. roszczenie do świadczeń ubezpieczenia pensyjnego.

VI.

Wspólne postanowienia o międzypaństwowem ubezpieczeniu przechodniem.

Artykuł  27. ¹⁸

(1) Okresy składkowe, przebyte w polskim ubezpieczeniu na wypadek inwalidztwa, będą uwzględniane do okresu wyczekiwania i zachowania ekspektatywy w niemieckim ubezpieczeniu pracowników umysłowych jak okresy składkowe niemieckiego ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa. Okresy składkowe, przebyte w niemieckim ubezpieczeniu na wypadek inwalidztwa, będą uwzględniane do okresu wyczekiwania i zachowania ekspektatyw polskiego ubezpieczenia pracowników umysłowych jak okresy składkowe polskiego ubezpieczenia pracowników umysłowych.

2) Okresy składkowe, przebyte w polskim ubezpieczeniu pracowników umysłowych, będą uwzględniane do okresu wyczekiwania i zachowania ekspektatywy niemieckiego ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa, jak okresy składkowe niemieckiego ubezpieczenia pracowników umysłowych. Okresy składkowe, przebyte w niemieckim ubezpieczeniu pracowników umysłowych, będą uwzględniane do okresu wyczekiwania i zachowania ekspektatywy w polskim ubezpieczeniu na wypadek inwalidztwa jak okresy składkowe polskiego ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa.

(3) Uwzględnianie okresów składkowych do zachowania ekspektatywy odnosi się także do odżycia ekspektatywy.

(4) Artykuł 19 ust. 2 i 3 mają odpowiednie zastosowanie.

(5) Przy obliczaniu świadczeń udzielać się będzie z każdego poszczególnego działu ubezpieczenia obydwu Państw, w których spełnione zostały warunki do uzyskania świadczeń, tej części kwoty podstawowej, która odpowiada stosunkowi okresów składkowych, przebytych w tym dziale ubezpieczenia, do łącznej ilości okresów składkowych, przebytych w ubezpieczeniu inwalidzkim i ubezpieczeniu pracowników umysłowych obu Państw. To samo ma zastosowanie do dodatku państwowego i dodatku na dzieci; za kwotę podstawową uważa się również dziesięcioprocentową kwotę indywidualną polskiego ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa.

(6) Niemieckie instytucje ubezpieczeniowe będą uwzględniały do okresu wyczekiwania, utrzymania ekspektatyw i przy obliczaniu świadczeń okresy składkowe, przebyte w polskim ubezpieczeniu na wypadek inwalidztwa i w ubezpieczeniu pracowników umysłowych według ich kalendarzowego czasu trwania, bez względu na to, w jakim wymiarze uwzględnia się je na podstawie prawa polskiego przy ustalaniu świadczeń.

(7) Jeżeli niemieckie lub polskie ubezpieczenie pracowników umysłowych albo też obydwa razem udzielają tylko części kwoty podstawowej, to kwoty skrótu, wymienione w § 1544 g zdanie 3 niemieckiej Ordynacji Ubezpieczeniowej Rzeszy, będą uwzględniane tylko w takiej części, jaka odpowiada sumie ułamków kwot podstawowych z ubezpieczenia pracowników umysłowych.

(8) Jeżeli ubezpieczony, który był ubezpieczony w obydwu Państwach, przeszedł przed 1 stycznia 1928 r. z polskiego ubezpieczenia inwalidzkiego do polskiego ubezpieczenia pracowników umysłowych lub odwrotnie, to przy udzielaniu świadczeń z polskiego ubezpieczenia społecznego przyjmować się będzie, ze podlega on przepisom, które normują przejście po 1 stycznia 1928 r. z jednego działu ubezpieczenia do drugiego.

(9) Jeżeli zajdzie nowy wypadek ubezpieczeniowy, to należy obliczyć świadczenia na nowo.

Artykuł  27a. ¹⁹

Postanowienia artykułu 27, odnoszące się do niemieckiego ubezpieczenia pracowników umysłowych, stosują się odpowiednio do brackiego ubezpieczenia pensyjnego pracowników umysłowych, o ile świadczenia tego działu ubezpieczenia nie przekraczają świadczeń niemieckiego ubezpieczenia pracowników umysłowych.

Artykuł  27b. ²⁰

Jeżeli zostały opłacone składki w niemieckim brackim ubezpieczeniu pensyjnym pracowników umysłowych i w polskim brackim ubezpieczeniu pensyjnym robotników, stosuje się odpowiednio do świadczeń z tych działów ubezpieczenia artykuł 26 ust. 1 do 7. Stosuje się to jednakże do świadczeń niemieckiego brackiego ubezpieczenia pensyjnego pracowników umysłowych tylko tak długo, dopóki nie należy udzielić również świadczenia z ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa lub ubezpieczenia pracowników umysłowych. W tym przypadku należy obliczyć świadczenia brackiego ubezpieczenia pensyjnego pracowników umysłowych, ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa lub ubezpieczenia pracowników umysłowych na podstawie artykułów 27 i 27a.

Artykuł  27c. ²¹

(1) Przy zbiegu renty pensyjnego ubezpieczenia brackiego robotników jednego Państwa z rentą ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa Państwa drugiego stosuje się odpowiednio postanowienia artykułu 6a.

2) Przy stosowaniu niemieckich przepisów o skracaniu części składowej renty pensyjnego ubezpieczenia brackiego (kwota podstawowa, kwota wzrostu, dodatek na dzieci) ze względu na odpowiednią część składową renty ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa stawia się na równi odpowiednią część składową renty polskiego ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa z odpowiednią częścią składową renty niemieckiego ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa. Przy tym można skrócić część składową renty niemieckiego pensyjnego ubezpieczenia brackiego robotników jedynie do wysokości odpowiedniej części składowej polskiej renty inwalidzkiej. Jeżeli udziela się świadczeń ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa obu Państw, zlicza się odpowiednie części składowe świadczeń ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa do dokonania skrótu renty niemieckiego pensyjnego ubezpieczenia brackiego robotników.

3) Przy stosowaniu polskich przepisów o skracaniu części składowej świadczenia pensyjnego ubezpieczenia brackiego ze względu na świadczenia ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa stawia się na równi niemiecką rentę inwalidzką z rentą polską. Przy tym można skrócić wysługę pensji polskiego ubezpieczenia brackiego jedynie o kwotę renty wypłacaną z niemieckiego ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa. Jeżeli udziela się świadczeń z ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa obu Państw, zlicza się je dla dokonania skrótu polskiej renty brackiej.

(4) Jeżeli udziela się renty cząstkowej z niemieckiego pensyjnego ubezpieczenia brackiego robotników, uwzględnia się dla skrótu stałych części składowych renty niemieckiego ubezpieczenia brackiego tylko tę część odnośnych części składowych rent niemieckiego i polskiego ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa, która odpowiada stosunkowi okresu składkowego, przebytego w niemieckim pensyjnym ubezpieczeniu brackim robotników, do łącznej ilości okresów składkowych, przebytych w polskim i niemieckim ubezpieczeniu pensyjnym robotników. Dla dokonania skrótu niemieckich kwot wzrostu zlicza się kwoty wzrostu polskiego i niemieckiego ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa; jednakże można skrócić kwoty wzrostu niemieckiego pensyjnego ubezpieczenia brackiego na podstawie § 1544 h Ordynacji Ubezpieczeniowej Rzeszy tylko do tej części maksymalnej kwoty, która odpowiada stosunkowi okresów składkowych niemieckiego pensyjnego ubezpieczenia robotników do łącznej ilości okresów składkowych polskiego i niemieckiego ubezpieczenia pensyjnego robotników.

(5) Jeżeli udziela się polskiej cząstkowej renty brackiej, można skrócić jej wysługę jedynie do wysokości łącznej kwoty rent płaconych z ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa obu Państw.

(6) Przy zbiegu świadczeń pensyjnego ubezpieczenia robotników jednego Państwa ze świadczeniami ubezpieczenia pracowników umysłowych Państwa drugiego stawia się na równi przy stosowaniu przepisów ubezpieczenia brackiego o skracaniu świadczenia ubezpieczenia pracowników umysłowych jednego Państwa ze świadczeniami ubezpieczenia pracowników umysłowych Państwa drugiego.

Artykuł  27d. ²²

Jeżeli w jednym dziale ubezpieczenia jednego lub drugiego Państwa nie przebyto więcej jak 26 tygodni składkowych (6 miesięcy składkowych), uwzględnia się je tylko do okresu wyczekiwania i utrzymania ekspektatywy, lecz nie do wymiaru świadczeń.

Artykuł  27e. ²³

Artykuły 19 ust. 4 a, 23 ust. 1 a i 26 a obowiązują.

Artykuł  27f. ²⁴

(1) Postanowienia artykułu 27, 27 a-e stosują się do wypadków ubezpieczeniowych, które zaszły po 1 września 1933 r. W stosunku do roszczeń z tytułu tych wypadków ubezpieczeniowych stosują się te postanowienia także do okresów składkowych, przebytych przed tym terminem.

(2) Jeżeli wypadek ubezpieczeniowy zaszedł w jednym dziale ubezpieczenia jednego Państwa przed 1 września 1933 r., a w innym dziale ubezpieczenia jednego lub drugiego Państwa dopiero po 31 sierpnia 1933 r., stosuje się do roszczeń z wszystkich działów ubezpieczenia postanowienia artykułu 27 i 27 a-e. Jeżeli dotychczasowe świadczenie instytucji ubezpieczeniowej jest wyższe od sumy świadczeń, jakich ma się udzielić na podstawie powyższych postanowień, to różnicę ponosi ta instytucja ubezpieczeniowa.

Artykuł  27g. ²⁵

(1) Artykuł 27 f należy stosować także w sprawach zawisłych, a na wniosek również i w sprawach prawomocnie rozstrzygniętych. Prawomocność wcześniejszych orzeczeń nie stoi na przeszkodzie. Artykuł 48 ust. 5 należy stosować odpowiednio.

2) Za czas przed dniem 1 stycznia 1937 r. nie będzie się udzielać świadczeń z ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa i z ubezpieczenia pracowników umysłowych na podstawie międzypaństwowego ubezpieczenia przechodniego w rozumieniu rozdziału niniejszego. Jeżeli udzielono świadczeń przed tym terminem, mogą one być zaliczone na świadczenia, jakich należy udzielić za okres czasu od dnia 1 stycznia 1937 r. do dnia 1 października 1938 r.; odprawy mogą być zaliczone także na świadczenia przysługujące za czas późniejszy.

(3) Świadczeń pensyjnego ubezpieczenia brackiego robotników udzielać się będzie w przypadkach objętych artykułem 27 c najwcześniej od dnia 1 stycznia 1934 r. To samo obowiązuje - odmiennie od postanowień ustępu 2 - w odniesieniu do świadczeń przysługujących na podstawie artykułu 27 a i b z ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa lub z ubezpieczenia pracowników umysłowych albo z pensyjnego ubezpieczenia brackiego pracowników umysłowych, jeżeli zbiegają się one ze świadczeniami brackiego ubezpieczenia robotników.

Artykuł  28.

O ileby suma rent, obliczonych na podstawie artykułów 19 do 27 - łącznie z dodatkiem państwowym (Rzeszy) - była niższa od renty, któraby przysługiwała w jednem z obydwóch Państw wyłącznie na zasadzie wewnętrznych jego przepisów i na podstawie przebytych w tem Państwie okresów składkowych, instytucja ubezpieczeniowa tego Państwa winna podwyższyć obciążającą ją rentę o kwotę, stanowiącą odnośną różnicę. Dla porównania winien być wzięty za podstawę wzajemny stosunek walut na giełdzie stołecznej tego Państwa, do którego należy instytucja ubezpieczeniowa; miarodajny będzie kurs z pierwszego dnia tego kwartału, w którym będą przekazane poszczególne kwoty rentowe.

Artykuł  29.

O ile według wewnętrznego prawa danego Państwa renta z powodu zbiegu z inną rentą ulega skróceniu lub spoczywa, to dla zastosowania odnośnych postanowień należy traktować na równi odpowiednie renty polskie i niemieckie.

Artykuł  30.

(1) Instytucje ubezpieczeniowe obydwóch Państw ustalają świadczenia, jakie mają być przez nie udzielane i wydają odnośne orzeczenia. Odpowiedniej instytucji ubezpieczeniowej Państwa drugiego winna być uprzednio dana możność wypowiedzenia się, o ile uiszczone zostały składki w obydwóch Państwach.

(2) Jeżeli roszczenie do świadczenia istnieje już na podstawie wewnętrznego prawa nawet i bez uwzględnienia postanowień niniejszej umowy, to winno być udzielone tymczasowe świadczenie; świadczenie tymczasowe może być udzielone także i w innych wypadkach.

(3) 26 Jeżeli uiszczone zostały składki do instytucyj ubezpieczeniowych obu Państw, właściwe są:

a) dla roszczeń z tytułu niemieckiego ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa Landesversicherungsanstalt Schlesien, z wyjątkiem roszczeń do Reichsknappschaft,

b) dla roszczeń do Reichsknappschaft - Ruhrknappschaft, jeśli składki zostały ostatnio opłacone w Niemczech do Ruhrknappschaft, poza tym Oberschlesische Knappschaft.

Artykuł  31.

O ile instytucja ubezpieczeniowa ustaliła świadczenie, a uprzednio albo później uiszczone zostały składki, które nie były uwzględnione przy ustaleniu tego świadczenia, wówczas świadczenie to winno być na nowo ustalone na podstawie postanowień niniejszej umowy także w tych wypadkach, gdy warunki dla otrzymania świadczenia zostały już wypełnione przez wewnętrzne okresy składkowe danego Państwa. Poprzednie orzeczenie traci swą moc z chwilą ponownego ustalenia świadczenia.

Artykuł  32.

W razie jeżeli jedno z obydwóch Państw zawrze lub zawarło z Państwem trzeciem umowę o ubezpieczeniu społecznem, to obydwie zwierzchnie władze administracyjne porozumieją się co do ewentualnego uwzględniania okresów składkowych, przebytych w Państwie trzeciem dla utrzymania ekspektatyw, wypełnienia okresu wyczekiwania i wymiaru świadczeń.

VII. ²⁷

Wspólne postanowienia dla ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa, ubezpieczenia pracowników umysłowych i pensyjnego ubezpieczenia brackiego jako też dla międzypaństwowego ubezpieczenia przechodniego.

Artykuł  32a.

(1) Okres czasu, za który ubezpieczony w polskim ubezpieczeniu na wypadek inwalidztwa, ubezpieczeniu pracowników umysłowych lub pensyjnym ubezpieczeniu brackim korzystał w Niemczech jako bezrobotny z zasiłków ubezpieczenia na wypadek braku pracy lub z pomocy kryzysowej, uważa się za okres zastępczy dla utrzymania ekspektatyw, nabytych w polskim ubezpieczeniu na wypadek inwalidztwa, ubezpieczeniu pracowników umysłowych lub pensyjnym ubezpieczeniu brackim. Również i okres czasu, za który pracownik umysłowy otrzymywał w Niemczech jako bezrobotny zasiłek z opieki publicznej, uważa się za okres zastępczy dla utrzymania ekspektatywy polskiego ubezpieczenia pracowników umysłowych.

(2) Okres czasu, za który ubezpieczony w niemieckim ubezpieczeniu na wypadek inwalidztwa, ubezpieczeniu pracowników umysłowych lub pensyjnym ubezpieczeniu brackim korzystał w Polsce jako bezrobotny z bieżących świadczeń gotówkowych lub rzeczowych ubezpieczenia na wypadek braku pracy pracowników umysłowych lub zabezpieczenia na wypadek bezrobocia robotników lub też - poza dwoma tymi działami ubezpieczenia - z Funduszu Pracy, uważa się za okres zastępczy dla utrzymania ekspektatyw nabytych w niemieckim ubezpieczeniu na wypadek inwalidztwa, ubezpieczeniu pracowników umysłowych lub pensyjnym ubezpieczeniu brackim.

(3) Wymieniony w ust. 1 okres otrzymywania pomocy powinien być udowodniony poświadczeniem, sporządzonym przez właściwy niemiecki urząd pracy. Wymieniony w ust. 2 okres otrzymywania pomocy powinien być udowodniony poświadczeniem sporządzonym przez właściwy organ polskiego Funduszu Pracy.

(4) Przy stosowaniu artykułu niniejszego uwzględniane będą tylko okresy otrzymywania pomocy przypadające za czas po 31 sierpnia 1933 r.

C.

POSTANOWIENIA PRZEJŚCIOWE I KOŃCOWE.

Artykuł  33.

(1) Artykuł 186 polsko - niemieckiej konwencji górnośląskiej z dnia 15 maja 1922 r. otrzymuje następujący ust. 3a:

"Postanowienia ust. 3 zdania 1 i 2 mają zastosowanie również wtedy, gdy ubezpieczony w dniu zmiany suwerenności nie był zatrudniony albo już nie żył, ale ostatnio przed tym dniem był zatrudniony na polskiej części obszaru plebiscytowego. Postanowienia ust. 3 zdania 3 mają zastosowanie również wtedy, gdy dobrowolnie ubezpieczony w dniu zmiany suwerenności już nie żył, lecz ostatnio przed tym dniem mieszkał na polskiej części obszaru plebiscytowego".

(2) Wydatki, wynikające dla polskich instytucyj ubezpieczeniowych z postanowień ust. 1, będą im w połowie zwrócone przez niemieckie ubezpieczenie na wypadek inwalidztwa. Jeżeli roszczenie do renty istniało w dniu wejścia w życie niniejszej umowy, będzie zwrócona połowa kapitałowej wartości rocznej renty, jeżeli zaś nie istniało, zwracana będzie z końcem każdego roku kalendarzowego połowa kwot rentowych, płatnych w przeciągu tego roku. Dla wysokości renty będą miarodajne ogólne polskie przepisy, zaś dla obliczenia wartości kapitałowej postanowienia niemieckiego rozporządzenia z dnia 6 marca 1924 r. (Reichsministerialblatt str. 102). Przy obliczaniu wartości kapitałowej bierze się za podstawę wiek uprawnionego w dniu wejścia w życie niniejszej umowy. O ile ubezpieczony był po dniu 14 czerwca 1922 r. ubezpieczony na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, to przy obliczaniu podlegającego zwrotowi kapitału albo podlegającej zwrotowi renty należy wziąć za podstawę tylko tę część renty, która odpowiada stosunkowi okresu składkowego, przebytego przed dniem 15 czerwca 1922 r. do łącznego okresu składkowego, obciążającego polską instytucję ubezpieczeniową. Do zapłaty zobowiązana jest wobec polskiej instytucji ubezpieczeniowej Landesversicherungsanstalt Schlesien. Rozliczenie wewnątrz niemieckiego ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa ureguluje niemiecka zwierzchnia władza administracyjna.

(3) Porozumienie niniejsze w niczem nie narusza postanowień artykułu 186 ust. 1 i 2 konwencji z dnia 15 maja 1922 r.

(4) O ile uprawnionemu, podpadającemu pod przepisy ust. 1, udzielono świadczeń ze strony niemieckiej instytucji ubezpieczeniowej, wówczas polska instytucja ubezpieczeniowa skraca odpowiednio świadczenia, których ma udzielić za ten sam okres czasu. Wartość kapitałowa, która winna być zwrócona przez niemieckie ubezpieczenie na wypadek inwalidztwa, zmniejsza się o wartość świadczeń niemieckich, o ile nie przewyższają one świadczeń polskich.

Artykuł  33a. ²⁸

1) Postanowienia niniejszego artykułu stosują się do ubezpieczonych, którzy w dniu przełomowym ustalonym w art. 1 § 13 decyzji Rady Ligi Narodów z dnia 17 lipca 1922 r. mieszkali na wymienionym tam obszarze, a nie byli w tym dniu na tym obszarze zatrudnieni, jak również w razie, gdy ubezpieczony zmarł przed dniem przełomowym, do pozostałych po nim członków rodziny, którzy mieszkali tam w dniu przełomowym.

2) Polskie ubezpieczenie inwalidzkie [ubezpieczenie emerytalne robotników) przejmuje, poczynając od dnia 1 stycznia 1936 r., ciężary z tytułu składek ważnie opłaconych za czas do dnia przełomowego, jak również z tytułu traktowanych na równi z nimi okresów zastępczych.

3) W wypadkach przewidzianych w ust. 2 świadczeń udziela się, poczynając od dnia 1 stycznia 1936 r. Dla świadczeń tych miarodajne jest prawo polskie. Za czas przed dniem 1 stycznia 1936 r. żadna z obu Stron nie udziela świadczeń.

4) Niemieckie ubezpieczenie inwalidzkie partycypuje od dnia 1 stycznia 1936 r. w każdej rencie przyznanej stosownie do ust. 2 przez polskie ubezpieczenie inwalidzkie (ubezpieczenie emerytalne robotników) miesięcznie kwotą,;

8 zł	przy	rentach	inwalidzkich i starczych,
4 "	"	"	wdów i wdowców,
2,50	"	"	sierocych.

To samo stosuje się również wtedy, gdy poza okresami składkowymi, wymienionymi w ust. 2, przebyto po dniu przełomowym okresy składkowe w polskim ubezpieczeniu inwalidzkim (ubezpieczeniu emerytalnym robotników). Do zapłaty zobowiązana jest wobec instytucji ubezpieczeniowych polskich Landesversicherungsanstalt Schlesien.

5) Partycypowanie w myśl ust. 4 nie zachodzi, gdy:

1) do dnia przełomowego opłacono mniej niż dwadzieścia sześć tygodni składkowych,

2) ekspektatywa z wymienionych w ust. 2 okresów ubezpieczeniowych według prawa polskiego wygasła i nie odżyła.

6) Postanowienia niniejszego artykułu nie naruszają artykułu 1 § 15 decyzji Rady Ligi Narodów z dnia 17 lipca 1922 r., w myśl którego instytucje ubezpieczeniowe polskie mają zaliczać okresy ubezpieczeniowe tych osób, które w dniu przełomowym zatrudnione były na wymienionym w ust. 1 obszarze, albo, jeśli chodzi o dobrowolne ubezpieczenie, mieszkały na tym obszarze.

Artykuł  34.

(1) Artykuł 12 polsko - niemieckiego układu dotyczącego górnośląskiej Spółki brackiej z dnia 26 sierpnia 1922 r. otrzymuje następujący ust. 4:

"Ust. 1 stosuje się odpowiednio również do ekspektatyw osób dobrowolnie ubezpieczonych, które nigdy nie podlegały obowiązkowemu ubezpieczeniu brackiemu. Będą one przydzielone temu bractwu, do którego przynależy przedsiębiorstwo, w którem były one ostatnio zatrudnione".

(2) Artykuł 13 ust. 1 układu z dnia 26 sierpnia 1922 r. uzupełnia się jak następuje:

"Ekspektatywy osób dobrowolnie ubezpieczonych w rozumieniu artykułu 12 ust. 4 dzielą się według zasady artykułu 12 ust. 4".

Artykuł  35.

(1) Polskie instytucje ubezpieczeniowe przejmują od dnia 1 lipca 1931 r. świadczenia niemieckiego ubezpieczenia od wypadków, ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa oraz ubezpieczenia pracowników umysłowych, o ile wypadek ubezpieczeniowy zaszedł przed dniem 1 stycznia 1923 r. a uprawniony w dniu 1 stycznia 1931 r. mieszkał na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Polskie prawo wyznaczy właściwą do przejęcia instytucję ubezpieczeniową. Od dnia 1 lipca 1931 r. będzie miarodajne dla świadczeń prawo polskie.

(2) Niemieckie instytucje ubezpieczeniowe przejmują od dnia 1 lipca 1931 r. świadczenia polskiego ubezpieczenia od wypadków, ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa oraz ubezpieczenia pracowników umysłowych, o ile wypadek ubezpieczeniowy zaszedł przed dniem 1 stycznia 1923 r. a uprawniony w dniu 1 stycznia 1931 r. mieszkał na obszarze Rzeszy Niemieckiej albo, posiadając obywatelstwo Rzeszy Niemieckiej, mieszkał w Europie poza obszarem Rzeczypospolitej Polskiej. Niemieckie prawo wyznaczy właściwą do przejęcia instytucję ubezpieczeniową. Od dnia 1 lipca 1931 r. będzie miarodajne dla świadczeń prawo niemieckie.

(3) Wypadek ubezpieczeniowy, na podstawie którego ubezpieczony pobiera rentę, uważa się w rozumieniu ust. 1 i 2 również za wypadek ubezpieczeniowy dla świadczeń, należnych pozostałym członkom rodziny. W ubezpieczeniu od wypadków uważany będzie wypadek przy pracy za wypadek ubezpieczeniowy również dla świadczeń należnych pozostałym członkom rodziny. Pozatem uważane będzie za wypadek ubezpieczeniowy dla rent wdowy i wdowca z tytułu ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa ziszczenie się w stosunku do osoby wdowy (wdowca) tych warunków, od których uzależnione jest udzielanie tych rent.

(4) Przejmująca instytucja ubezpieczeniowa otrzymuje od dotychczas właściwej instytucji ubezpieczeniowej wartość kapitałową, odpowiadającą wartości renty rocznej. O ile jednak na podstawie postanowień ust. 1 i 2 mają być przejęte osoby, pobierające renty ubezpieczenia pracowników umysłowych, wartości kapitałowej przekazywać się nie będzie. Przy obliczaniu wartości kapitałowej będzie brany za podstawę wiek uprawnionego w dniu 1 lipca 1931 r.

(5) W ubezpieczeniu od wypadków kwota renty rocznej będzie obliczana na podstawie jednolitego zarobku rocznego. Za roczny zarobek przyjmuje się w ubezpieczeniu od wypadków przemysłowem i morskiem kwotę 1.000 marek Rzeszy, w ubezpieczeniu od wypadków w rolnictwie kwotę 500 marek Rzeszy. Wartość kapitałowa będzie obliczana na podstawie niemieckiego rozporządzenia o odprawach za renty wypadkowe z dnia 14 czerwca 1926 r. (Reichsgesetzblatt I str. 269).

(6) W ubezpieczeniu na wypadek inwalidztwa przyjmuje się za kwotę roczną renty inwalidzkiej lub starczej kwotę 180 marek Rzeszy, dla renty wdowiej lub wdowca kwotę 100 marek Rzeszy, dla renty sierocej kwotę 50 marek Rzeszy. Wartość kapitałowa będzie obliczana na podstawie niemieckiego rozporządzenia o wartości kapitałowej rent w ubezpieczeniu na wypadek inwalidztwa z dnia 6 marca 1924 r. (Reichsministerialblatt str. 102).

(7) O ile renta z powodu zbiegu z inną rentą nie jest wypłacana w pełnej wysokości albo nie jest wypłacana wogóle, lub też o ile chodzi przy przejęciu tylko o udziały rentowe, to zwraca się tylko połowę wartości kapitałowej.

(8) Dodatki na dzieci nie będą uwzględniane przy obliczaniu wartości kapitałowej.

(9) O ile niemiecka instytucja ubezpieczeniowa ma przejąć roszczenia, podpadające pod artykuł 33, to wartość kapitałowa, która ma być wypłacona przez polskie instytucje ubezpieczeniowe, zostaje zmniejszona o kwotę, którą niemiecka instytucja ubezpieczeniowa winnaby zapłacić polskiej instytucji ubezpieczeniowej na podstawie artykułu 33.

(10) Przejęte świadczenia podlegają postanowieniom niniejszej umowy.

(11) Z przejęcia, przewidzianego w ust 1, wyjęte są:

1. roszczenia, przysługujące osobom, które w drodze opcji stały się obywatelami polskimi,

2. roszczenia do niemieckich instytucyj ubezpieczeniowych, przysługujące polskim robotnikom rolnym i pozostałym po nich członkom rodziny,

3. roszczenia do Landesversicherungsanstalt Schlesien, jeżeli uprawniony w dniu 1 stycznia 1931 r. mieszkał na obszarze Województwa Śląskiego,

4. wszelkie inne roszczenia, o ile renta w dniu 1 stycznia 1931 r. albo później była faktycznie wypłacana.

(12) O ile odstępująca instytucja ubezpieczeniowa udzieliła świadczeń uprawnionemu, podpadającemu pod ust. 1 lub 2 za czas po 30 czerwca 1931 r., to przejmująca instytucja ubezpieczeniowa skraca odpowiednio świadczenia, których ma udzielić za ten sam okres czasu. Wartość kapitałowa, która ma być zwrócona przez odstępującą instytucję ubezpieczeniową, zmniejsza się o wartość udzielonych przez nią świadczeń, o ile nie przekraczają one świadczeń przejmującej instytucji ubezpieczeniowej.

Artykuł  36.

Kwoty, które mają być przekazane w myśl artykułu 5 ust. 2, artykułów 33 i 35, winny być wpłacone najpóźniej w przeciągu sześciu miesięcy od dnia wezwania do wypłaty, w razie zaś zwłoki z oprocentowaniem 4 od sta.

Artykuł  37.

O ile świadczenia ubezpieczenia rentowego mają być stosownie do artykułu 48 ust. 1 płacone za czas przed wejściem w życie niniejszej umowy, a nie zostały jeszcze wypłacone w chwili wejścia jej w życie, to zostaną one wypłacone za pośrednictwem instytucji ubezpieczeniowej tego Państwa, którego obywatelstwo posiada uprawniony. Zwierzchnia władza administracyjna tego Państwa oznaczy właściwą instytucję ubezpieczeniową oraz zawiadomi o tem zwierzchnią władzę administracyjną Państwa drugiego. Jeżeli w Państwie, którego obywatelstwo posiada uprawniony, była zorganizowana opieka, to najwyższa władza administracyjna tego Państwa może postanowić, czy i w jakiej mierze świadczenia tej opieki mają być zwrócone z przysługujących uprawnionemu świadczeń ubezpieczeniowych.

Artykuł  38.

(1) Jeżeli ubezpieczonym w czasie od dnia 1 listopada 1918 r. wygasły, podczas gdy mieszkali na obecnym obszarze jednego Państwa, ekspektatywy do świadczeń ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa, ubezpieczenia pracowników umysłowych lub pensyjnego ubezpieczenia brackiego Państwa drugiego, to ekspektatywy te na wniosek będą przywrócone za czas do dnia wejścia w życie niniejszej umowy bez potrzeby opłacania składek albo uznaniówek za czas ubiegły. Wniosek może być przedłożony wyłącznie w przeciągu roku od chwili wejścia w życie niniejszej umowy.

(2) Ust. 1 nie ma zastosowania do ekspektatyw, które wygasły przed dniem 15 czerwca 1922 r. podczas gdy ubezpieczony zamieszkiwał na górnośląskim obszarze plebiscytowym.

(3) Wniosek o przywrócenie rozstrzygany będzie, jeżeli równocześnie może być zgłoszony wniosek o świadczenie, wraz z tym wnioskiem, w przeciwnym razie osobnem orzeczeniem. W tym ostatnim wypadku o wniosku rozstrzyga

po stronie polskiej

Ubezpieczalnia Krajowa, o ile chodzi o ekspektatywy do świadczeń ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa w Województwach Poznańskiem i Pomorskiem, Zakład Ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa, o ile chodzi o ekspektatywy do świadczeń ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa w Województwie Śląskiem, pozatem Spółka Bracka oraz zakład wyznaczony przez Związek Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych,

po stronie niemieckiej

Landesversicherungsanstalt Schlesien lub Reichsknappschaft, o ile chodzi o ekspektatywy do świadczeń niemieckiego ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa, pozatem Reichsversicherungsanstalt für Angestellte lub Reichsknappschaft.

(4) Orzeczenie winno być doręczone wnioskodawcy; o ile chodzi o środki prawne, będzie ono uważane za równe z orzeczeniem ustalającem.

(5) O ile między Reichsknappschaft a polskiemi bractwami górniczemi Województwa Śląskiego zostały zawarte dalej idące porozumienia w sprawie utrzymania ekspektatyw, to o ile chodzi o przeszłość, pozostawia się je nadal w mocy.

(6) Zwierzchnie władze administracyjne obydwóch Państw mogą za wzajemnem porozumieniem zarządzić dalsze przywrócenie, poza postanowieniami niniejszej umowy, wygasłych ekspektatyw. Zwierzchnie władze administracyjne każdego z obydwóch Państw mogą zarządzić przywrócenie ekspektatyw dla poszczególnych wypadków.

(7) O ile na mocy niniejszego artykułu przyznane zostało świadczenie, to zapłata za czas wstecz przed dniem wejścia w życie niniejszej umowy nie będzie miała miejsca.

(8) Także w wypadkach, gdy na podstawie postanowień tego artykułu ekspektatywa została przywrócona albo będzie mogła być przywrócona, dopuszczone będzie opłacanie dobrowolnych składek wstecz za czas od dnia 1 stycznia 1924 r. do dnia wejścia w życie niniejszej umowy niezależnie od terminów, przewidzianych w wewnętrznem ustawodawstwie. Zapłata wstecz jest dopuszczalna tylko w przeciągu roku od wejścia w życie umowy. Nie zostają przytem naruszone ogólne warunki co do dopuszczalności dobrowolnego kontynuowania ubezpieczenia.

(9) Jako wyrównanie postanowień ust. 1 zdolna do tego świadczenia polska instytucja ubezpieczeniowa, którą wyznaczy polska zwierzchnia władza administracyjna, przekaże niemieckiej zwierzchniej władzy administracyjnej kwotę 500.000 marek Rzeszy. Kwota ta ma być wypłacona bezprocentowo w pięciu rocznych ratach po 100.000 marek Rzeszy. Pierwsza roczna rata staje się płatna z końcem tego roku kalendarzowego, w którym wejdzie w życie niniejsza umowa. Dalsze raty roczne winny być uiszczone z końcem każdego z następnych czterech lat kalendarzowych. Wobec niemieckiej zwierzchniej władzy administracyjnej zobowiązana jest do zapłaty instytucja ubezpieczeniowa, wyznaczona przez polską zwierzchnią władzę administracyjną. Rozrachunek wewnątrz polskiego ubezpieczenia społecznego ustali polska zwierzchnia władza administracyjna. Niemiecka zwierzchnia władza administracyjna ustali bliższe szczegóły co do zużytkowania tych kwot.

Artykuł  39.

Jeżeli obywatel jednego z obydwóch Państw, który wpłacał składki do niemieckiego ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa, przeniósł się na taki obszar Rzeczypospolitej Polskiej, na którym jeszcze ubezpieczenie na wypadek inwalidztwa nie istnieje, to ekspektatywy, istniejące w dniu wejścia w życie niniejszej umowy, uważa się za utrzymane do upływu jednego roku po wejściu w życie umowy, przyczem nie zostaną naruszone ewentualne dalej idące prawa, wynikające z wewnętrzno-państwowych przepisów o utrzymaniu ekspektatyw.

Artykuł  40.

(1) Postanowienia artykułu 190 ust. 2 i artykułu 198 ust. 2 polsko-niemieckiej konwencji górnośląskiej z dnia 15 maja 1922 r. tracą moc obowiązującą.

(2) Za datę, z którą utraciły moc obowiązującą postanowienia artykułu 177 ust. 1 i 2, artykułu 188 ust. 2 i 3 i artykułów 191, 192 wymienionej w ust. 1 konwencji, uważa się dzień 31 grudnia 1922 r., co się tyczy artykułu 184 ust. 1 i 2 dzień 25 lutego 1923 r., oraz co się tyczy artykułu 197 ust. 2 oraz artykułów 199 i 200 dzień 31 października 1922 r.

(3) Uważa się, że postanowienia artykułu 179 ust. 2, artykułu 186 ust. 4 i artykułu 196 ust. 3 wymienionej w ust. 1 konwencji utraciły moc obowiązującą.

(4) Postanowienia artykułu 188 ust. 1 oraz artykułu 194 wymienionej w ust. 1 konwencji utraciły moc obowiązującą z dniem 31 grudnia 1922 r., zaś postanowienia artykułu 197 oraz artykułu 202 z dniem 31 października 1922 r.

(5) Za datę, z którą uważać należy za wygasłe przewidziane w artykule 27 polsko-niemieckiego układu dotyczącego górnośląskie; Spółki Brackiej z dnia 26 sierpnia 1922 r. prawo wolnego przesiedlania się między niemieckiemi spółkami brackiemi a polską spółką bracką, uważa się dzień 31 grudnia 1923 r.

(6) O ile w artykułach 184, 188, 191, 192, 194, 197, 199, 200 i 202 wymienionej w ust. 1 konwencji górnośląskiej przewidziane jest przekazanie kapitałów, obie strony zrzekają się tych kapitałów.

(7) Postanowienia artykułu 15 ust. 1 i 2 oraz artykułu 26 ust. 2 i 3 polsko-niemieckiego układu dotyczącego górnośląskiej Spółki Brackiej z dnia 26 sierpnia 1922 r., tracą moc obowiązującą.

(8) Co się tyczy świadczeń, które przypadają za czas przed datami, ustalonemi w artykule 48 ust. 1 dla podjęcia wypłaty rent, rozrachunek między instytucjami obydwóch Państw nie będzie miał miejsca.

Artykuł  41.

(1) Przepisy dla wykonania niniejszej umowy, o ile okażą się potrzebne w zakresie działania każdego z obydwóch Państw, będą wydane przez nie samoistnie i to przez zwierzchnią władzę administracyjną albo przez wyznaczoną przez nią inną władzę.

(2) Wydane w myśl powyższego ustępu przepisy powinny być podane do wiadomości zwierzchniej władzy administracyjnej Państwa drugiego.

Artykuł  42.

Zwierzchnie władze administracyjne obydwóch Państw porozumieją się co do tego,

a) w jaki sposób, możliwie najprostszy i najtańszy, mają być dokonywane z obszaru jednego Państwa do obszaru Państwa drugiego doręczenia i wypłaty z tytułu wykonywania ubezpieczenia społecznego,

b) pod jakiemi warunkami i w jaki sposób mają być ściągane zaległości składkowe lub inne wynikające ze stosunku ubezpieczeniowego pretensje instytucji ubezpieczeniowej jednego Państwa wobec dłużników w Państwie drugiem.

Artykuł  43.

Zwierzchnie władze administracyjne obydwóch Państw są upoważnione do przeprowadzania we wzajemnem porozumieniu uzupełnień i zmian niniejszej umowy, w szczególności do regulowania w sposób odmienny od ogólnych przepisów właściwości sądów ubezpieczeniowych.

Artykuł  44.

Zwierzchnią władzą administracyjną w rozumieniu niniejszej umowy jest po stronie polskiej Minister Pracy i Opieki Społecznej, po stronic niemieckiej Minister Pracy Rzeszy.

Artykuł  45.

(1) Przy wykonywaniu niniejszej umowy instytucje, władze i sądy ubezpieczenia społecznego obydwóch Państw znoszą się ze sobą bezpośrednio, zaś inne władze administracyjne za ich pośrednictwem.

(2) 29 Instytucje, władze i sądy ubezpieczenia społecznego sporządzają swe pisma w swym języku urzędowym.

Artykuł  46.

(1) Umowa niniejsza ma zastosowanie również do polskich robotników rolnych i pozostałych po nich członków rodziny. Umowa niniejsza nie narusza polsko-niemieckiej konwencji z dnia 24 listopada 1927 r. w sprawie polskich robotników rolnych.

(2) Przy stosowaniu § 203, § 586 Nr. 1, §§ 614, 1302, 1303 niemieckiej Ordynacji Ubezpieczeniowej Rzeszy uważa się w stosunku do polskiego robotnika rolnego, zatrudnionego tylko przez pewien określony czas na obszarze Rzeszy Niemieckiej, pozostawanie w Polsce z rodziną we wspólnem gospodarstwie domowem za nieprzerwane, dopóki robotnik ten przebywa zgodnie z przepisami niemieckiemi na obszarze Rzeszy Niemieckiej. To samo obowiązuje przy stosowaniu odpowiednich polskich przepisów w stosunku do niemieckiego robotnika rolnego, który zatrudniony jest tylko przez pewien określony czas na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.

(3) Z chwilą wprowadzenia w Rzeczypospolitej Polskiej na całym jej obszarze ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa robotników rolnych, nawiążą oba Państwa rokowania, aby w drodze wzajemnego porozumienia zabezpieczyć korzystanie z dobrodziejstw ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa, podczas ich zatrudnienia na obszarze Rzeszy Niemieckiej, również i tym polskim robotnikom sezonowym, którzy nie otrzymują świadectwa uprawniającego.

Artykuł  47.

(1) Różnice zdań, wynikające przy wykładni lub stosowaniu niniejszej umowy, polsko-niemieckiego układu dotyczącego górnośląskiej Spółki brackiej z dnia 26 sierpnia 1922 r. działu II konwencji w sprawie polskich robotników rolnych z dnia 24 listopada 1927 r. oraz artykułów 171 do 206 polsko-niemieckiej konwencji górnośląskiej z dnia 15 maja 1922 r., będą na wniosek jednego z obydwóch Państw rozstrzygane wspólnie przez zwierzchnie władze administracyjne obydwóch Państw. O ile nie będzie można w ten sposób uzyskać załatwieniu danej kwestji, to na żądanie chociażby jednego z obydwóch Państw kwestja sporna zostanie przedłożona Sądowi Rozjemczemu.

(2) Sąd Rozjemczy rozstrzyga sprawy sporne według postanowień niniejszej umowy a w razie potrzeby, w ich uzupełnieniu, według ogólnych zasad prawa i słuszności.

(3) Sąd Rozjemczy tworzy się od wypadku do wypadku. Składa się on z dwóch członków, mianowanych po jednym przez Rzeczpospolitą Polską i Rzeszę Niemiecką, jako też z przewodniczącego, który nie może posiadać obywatelstwa żadnego z obydwóch Państw.

(4) Przewodniczącego wyznaczą wspólnie obydwa Państwa. O ile w tej mierze nie dojdzie do porozumienia, zwrócą się obydwa Państwa z prośbą o zamianowanie go do Prezydenta Związkowego Konfederacji Szwajcarskiej.

(5) Każde z Państw wyznaczy zastępcę mianowanego przez siebie członka Sądu Rozjemczego.

(6) Zastępca przewodniczącego będzie mianowany w ten sam sposób jak przewodniczący.

(7) Sąd Rozjemczy ustali swój tryb postępowania. Przytem zostaną w miarę możności uwzględnione postanowienia haskiej konwencji z dnia 18 października 1907 r. w sprawie pokojowego załatwiania sporów międzynarodowych.

(8) Decyzje, zapadłe na mocy niniejszego artykułu, są ostateczne i wiążące dla instytucyj, władz i sądów ubezpieczenia społecznego obydwóch Państw jak również dla zainteresowanych.

(9) Dopóki w myśl ust. 1 toczy się postępowanie przed wyższą władzą administracyjną jednego z obydwóch Państw lub przed Sądem Rozjemczym, winno być wstrzymane wszelkie inne toczące się postępowanie. O ile rozstrzygniecie, wydane w postępowaniu wewnętrzno-państwowem, odbiega od decyzji, wydanej na mocy niniejszego artykułu, to postępowanie winno być na wniosek wznowione.

(10) Każde Państwo ponosi koszty wynagrodzenia za czynności mianowanego przez siebie członka Sądu Rozjemczego oraz jego zastępcy, jako też połowę kosztów wynagrodzenia za czynności przewodniczącego i jego zastępcy. Inne koszty postępowania ponoszą obydwa Państwa po połowie.

Artykuł  48.

(1) O ile umowa niniejsza uchyla w stosunku do obywateli Państwa drugiego spoczywanie świadczeń rentowych, to świadczenia powyższe będą udzielane

a) uprawnionym z tytułu pensyjnego ubezpieczenia brackiego jako też uprawnionym, którzy w drodze opcji utracili obywatelstwo jednego Państwa a nabyli obywatelstwo Państwa drugiego, ze skutkiem od 1 lipca 1931 r.,

b) wszystkim innym uprawnionym ze skutkiem od 1 października 1931 r.

(2) 30 Przy stosowaniu postanowień niniejszej umowy winny być uwzględniane również okresy składkowe jako też okresy wymienione w artykule 19 ust. 3 przebyte przed wejściem w życie tej umowy.

(3) Postanowienia tej umowy mają zastosowanie również do wypadków ubezpieczeniowych, które zaszły przed wejściem w życie umowy.

(4) O ile na podstawie polsko-niemieckiej konwencji górnośląskiej z dnia 15 maja 1922 r., na podstawie decyzji Rady Ligi Narodów z dnia 17 lipca 1922 r. lub na podstawie polsko-niemieckiego układu dotyczącego górnośląskiej Spółki Brackiej z dnia 26 sierpnia 1922 r. przy uwzględnieniu postanowień artykułu 40 zostały ustalone łączne świadczenia ubezpieczeniowe z uwzględnieniem tak polskich jak i niemieckich składek, pozostaje to ustalenie nadal w mocy; postanowienia niniejszej umowy o wymiarze świadczeń w razie przechodniego ubezpieczenia międzypaństwowego nie mają w tej mierze zastosowania.

(5) Roszczenia o świadczenia, co do których w chwili wejścia w życie niniejszej umowy toczy się postępowanie ustalające, podlegają jej postanowieniom. Niezastosowanie tych postanowień stanowi powód do rewizji również wówczas, jeżeli Wyższy Urząd Ubezpieczeń nie mógł ich jeszcze zastosować.

(6) Postanowienia niniejszej umowy mają zastosowanie również do rent prawomocnie ustalonych przed dniem wejścia jej w życie a płynnych jeszcze przez trzy miesiące po jej wejściu w życie. Uprawnionemu należy udzielić nowego orzeczenia.

(7) Jeżeli wniosek o rentę został prawomocnie oddalony przed wejściem w życie niniejszej umowy, to należy na wniosek zbadać, czy postanowienia niniejszej umowy nie są dla uprawnionego korzystniejsze i udzielić co do tego nowego orzeczenia. Wniosek o tego rodzaju ponowne zbadanie może być zgłoszony tylko w przeciągu jednego roku po wejściu w życie umowy. Pozostali członkowie rodziny, posiadający obywatelstwo jednego z obydwóch układających się Państw, którzy do chwili wejścia w życie niniejszej umowy nie posiadali roszczenia o świadczenia z ubezpieczenia od wypadków Państwa drugiego z tego powodu, ponieważ w chwili wypadku nie przebywali zazwyczaj w danem Państwie, otrzymają należne im według niniejszej umowy świadczenia tylko w tym razie, o ile zwrócą się o nie w przeciągu jednego roku po wejściu w życie umowy.

(8) Za czas przed terminami, ustalonemi w niniejszej umowie, nie będzie się udzielać żadnych świadczeń. O ile za czas przed wejściem w życie umowy uprawnionym udzielono świadczeń wyższych niż przysługują im według postanowień niniejszej umowy, to osoby, które otrzymały te świadczenia, nie są zobowiązane do zwrotu nadwyżki.

Artykuł  48a ³¹

Postanowienia umowy stosują się do ubezpieczenia społecznego terytorjum Saary z tem zastrzeżeniem, że przewidziane w umowie terminy zaczynają biec od dnia 1 marca 1935 r.

Artykuł  49.

(1) Każde z obydwóch Państw terminem sześciomiesięcznym wypowiedzieć umowę na koniec roku kalendarzowego.

(2) W razie wypowiedzenia umowy obowiązują mimo to w dalszym ciągu jej postanowienia w stosunku do roszczeń z tytułu wypadków ubezpieczeniowych, zaszłych przed jej wygaśnięciem; jednakże po upływie dwóch lat od wygaśnięcia umowy będą miały zastosowanie w stosunku do połowy renty z tytułu wypadków ubezpieczeniowych, zaszłych przed jej wejściem w życie, przepisy wewnętrzno-państwowe na podstawie których renty obywateli obcych, przebywających zagranicą spoczywają lub w stan spoczywania wprowadzone być mogą.

(3) Ekspektatywy, utrzymane lub przywrócone na podstawie niniejszej umowy, nie wygasają na skutek jej wypowiedzenia; dla dalszego ich utrzymania po wygaśnięciu umowy miarodajne będzie prawo wewnetrzno-państwowe.

Artykuł  50.

Umowa niniejsza winna być możliwie jak najrychlej ratyfikowana. Wymiana dokumentów ratyfikacyjnych nastąpi w Warszawie. Umowa wchodzi w życie z pierwszym dniem tego miesiąca, który następuje po wymianie dokumentów ratyfikacyjnych.

W DOWÓD CZEGO Pełnomocnicy położyli pod niniejszą umową swoje podpisy.

Sporządzono w dwóch oryginalnych egzemplarzach w języku polskim i niemieckim.

Berlin, dnia 11 czerwca 1931 r.

L. S. Dr. Witold Prądzyński L. S. Adolf Siedler L. S. Izydor Wysłouch L. S. Dr. Johannes Krohn

PROTOKÓŁ KOŃCOWY.

Przy podpisywaniu umowy o ubezpieczeniu społecznem, zawartej w dniu dzisiejszym pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Rzeszą Niemiecką, stwierdzone zostało, że pomiędzy układającemi się Państwami istnieje zgoda w sprawach następujących:

1. Do artykułu 15 ust. 8.

Obydwa Rządy wywierać będą odpowiedni wpływ w tym kierunku, by porozumienia między kasami chorych, przewidziane w artykule 15 ust. 8, zostały zawarte w możliwie bliskim czasie.

2. Do artykułu 20.

Obydwa Rządy zastrzegają sobie podjęcie po wejściu w życie umowy rokowań co do ustalenia obszarów granicznych, do których ewentualnie miałyby być płacone dodatki państwowe (Rzeszy).

3. Do artykułu 26 ust. 6.

W stosunku między Reichsknappschaft a polskiemi bractwami górniczemi Województwa Śląskiego utrzymanie ekspektatywy w instytucji ubezpieczeniowej jednego Państwa powoduje po wyjściu z pensyjnego ubezpieczenia brackiego utrzymanie ekspektatywy w instytucji ubezpieczeniowej Państwa drugiego.

4. Do artykułu 40.

Obydwa Rządy podejmą w przeciągu trzech miesięcy od wejścia w życie umowy rokowania celem ustalenia, które z innych postanowień artykułów 171 do 206 polsko-niemieckiej konwencji górnośląskiej z dnia 15 maja 1922 r. jako też polsko-niemieckiego układu dotyczącego górnośląskiej Spółki brackiej z dnia 26 sierpnia 1922 r., o których wygaśnięciu umowa lub protokół końcowy nie zawierają wyraźnych postanowień, utraciły albo powinny utracić moc obowiązującą.

5. Do artykułu 48 ust. 1.

Przejęte według artykułu 24 ust. 1 i 2 polsko-niemieckiego układu dotyczącego górnośląskiej Spółki brackiej z dnia 26 sierpnia 1922 r. przez Oberschlesische Knappschaft świadczenia dla uprawnionych, którzy mieszkają w obwodzie administracyjnym Spółki Brackiej, będą udzielane ze skutkiem od dnia 1 stycznia 1930 r. To samo odnosi się do świadczeń, ustalonych przez inne niemieckie bractwa górnicze dla osób przechodnio ubezpieczonych pod warunkiem, że prawo do świadczeń istniało w dniu 1 lipca 1922 r., że w pensji miał udział dawny Oberschlesischer Knappschaftsverein i że uprawniony mieszka w obwodzie administracyjnym Spółki Brackiej.

Podobnież będą udzielane ze skutkiem od dnia 1 stycznia 1930 r. przejęte na podstawie tego samego postanowienia przez Spółkę Bracką świadczenia dla uprawnionych, zamieszkałych w obwodzie administracyjnym Oberschlesische Knappschaft.

W wypadkach, przewidzianych w dwóch poprzednich ustępach, stosuje się; artykuł 40 ust. 8 umowy z tem, że nie będzie miało miejsca rozliczenie za czas przed dniem 1 stycznia 1930 r.

Wszystkim innym uprawnionym do świadczeń brackiego ubezpieczenia pensyjnego jednego z obydwóch Państw, którzy posiadają obywatelstwo Państwa drugiego, świadczenia udzielane będą z mocą od terminu, oznaczonego w artykule 48 ust. 1, a).

Za czas poprzedni nie istnieje roszczenie do świadczeń.

6. a) Uważa się, że przedmioty majątkowe, wymienione w artykułach 2, 5 i 6 decyzji Rady Ligi Narodów z dnia 13 stycznia 1930 r., przeszły z mocą od dnia 13 stycznia 1930 r. na Spółkę Bracką, o ile na podstawie tej decyzji uprawniona jest Polska, a na Reichsknappschaft, o ile na podstawie decyzji uprawniona jest Rzesza Niemiecka. Dla skuteczności tego przejścia praw nie jest potrzebna żadna dalsza czynność prawna a w odniesieniu do nieruchomości i praw na nich nie jest również wymagane ani wpisanie do księgi wieczystej ani też wręczenie listów hipotecznych lub listów gruntowych.

b) Przepisanie w księdze wieczystej winno być uskutecznione na jednostronny wniosek instytucji uprawnionej na podstawie ust. a). Z tytułu przepisania nie będą ściągane podatki, opłaty, koszty i wydatki. O ile wnioski zostaną skierowane do Wydziału Hipotecznego Państwa drugiego, winien być dołączony sporządzony przez zaprzysiężonego tłumacza sądowego przekład, który winien być uwierzytelniony przez właściwego prezesa trybunału pierwszej instancji i zaopatrzony przez niego poświadczeniem, że osoba, podpisana pod wnioskiem, jest na podstawie wewnętrznego ustawodawstwa upoważniona do zastępowania uprawnionej instytucji.

c) Artykuł 7 ust. 2 decyzji Rady Ligi Narodów z dnia 13 stycznia 1930 r. ma zastosowanie tak długo, jak długo przedmioty, znajdujące się na obszarze Państwa drugiego, należą do instytucji, wymienionej w ust. a), najdłużej jednak do dnia 31 grudnia 1944 r.

7. Istnieje zgoda co do tego, że nie będzie podnoszona żadna pretensja do zwrotu odsetek i rat amortyzacyjnych, pobranych w czasie między 1 lipca 1922 r. do 13 stycznia 1930 r. z tytułu pożyczek, hipotek i długów gruntowych dawnego Oberschlesische Knappschaftsverein, które podpadają pod artykuły 5 i 6 decyzji Rady Ligi Narodów z dnia 13 stycznia 1930 r.

8. Polska na podstawie artykułu 10 decyzji Rady Ligi Narodów z dnia 13 stycznia 1930 r. nie będzie dochodzić żadnych praw ani we własnem imieniu ani w imieniu Spółki Brackiej.

9. Powyższe postanowienia nie naruszają zasadniczych zapatrywań prawnych obydwóch układających się Państw. Istnieje zatem zgoda co do tego, że z tych postanowień nie można wyciągać żadnych wniosków prawnych w stosunku do spraw w nich nieuregulowanych.

10. a) W artykule 12 ust. 3, w artykule 13 ust. 1 polsko-niemieckiego układu dotyczącego górnośląskiej Spółki Brackiej z dnia 26 sierpnia 1922 r. słowa "bracko zatrudniony" mają równe znaczenie jak "obowiązkowo ubezpieczony w brackiej kasie pensyjnej".

b) Właściwość instytucji ubezpieczeniowej jednego Państwa, o ile była uzasadniona na podstawie artykułu 12, artykułu 13 ust. 1 i 2 oraz artykułu 24 ust. 1 do 3 wymienionego wyżej układu nie jest naruszona przez okoliczność, że uprawniony po dniu 1 lipca 1922 r. stał się członkiem instytucji ubezpieczeniowej Państwa drugiego lub też, że po tym dniu roszczenie wygasło.

c) Zobowiązane do świadczeń w rozumieniu artykułu 24 ust. 5 wymienionego wyżej układu jest to bractwo górnicze, które do dnia wejścia w życie Umowy przejęło świadczenia z zastrzeżeniem lub bez zastrzeżenia; o ile roszczenie nie zostało przejęte przez żadne z obydwóch bractw górniczych, to mają zastosowanie postanowienia artykułu 12 i artykułu 13 ust. 1 wymienionego układu.

d) Znosi się właściwość organów rozjemczych, przewidzianych w artykule 38 ust. 1 a) i b) wyżej wymienionego układu dla spraw tamże oznaczonych.

O ile do chwili wejścia w życie umowy zapadły decyzje, sprzeczne z zasadami, ustalonemi pod a) do c), to właściwa na podstawie zasad, ustalonych pod a) do c), instytucja ubezpieczeniowa winna na wniosek uprawnionych wydać nowe orzeczenie. Zgłoszenie wniosku dopuszczalne jest tylko w przeciągu jednego roku po wejściu w życie umowy. Dla dalszego postępowania właściwe są wewnętrzne władze i sądy ubezpieczeniowe. Postanowienia artykułu 48 ust. 1 a) mają zastosowanie; wypłaty za czas wstecz przed określonym tam terminem nie będą uskutecznione.

11. a) Nabyte w czasie przed dniem 1 lipca 1922 r. w brackiem ubezpieczeniu pensyjnem ekspektatywy takich pracobiorców dawnego Oberschlesischer Knappschaftsverein, którzy w dniu wejścia w życie umowy zatrudnieni są w niemieckich bractwach górniczych lub w czasie po 30 czerwca 1922 r. byli w nich ostatnio zatrudnieni, ponosi Reichsknappschaft.

Nabyte w czasie przed dniem 1 lipca 1922 r. w brackiem ubezpieczeniu pensyjnem ekspektatywy takich pracobiorców dawnego Oberschlesischer Knappschaftsverein, którzy w dniu wejścia w życie umowy zatrudnieni są w Spółce Brackiej lub w czasie po 30 czerwca 1922 r. byli w niej ostatnio zatrudnieni, ponosi Spółka Bracka.

b) Nabyte w czasie przed dniem 1 lipca 1922 r. w brackiem ubezpieczeniu pensyjnem ekspektatywy takich pracobiorców dawnego Oberschlesischer Knappschaftsverein, do których postanowienia pod a) nie mają zastosowania, a którzy w dniu 30 czerwca 1922 r. lub ostatnio przed tym dniem byli zatrudnieni w zakładach dawnego Oberschlesischer Knappschaftsverein, leżących w Niemczech, ponosi Reichsknappschaft.

Nabyte w czasie przed dniem 1 lipca 1922 r. w brackiem ubezpieczeniu pensyjnem ekspektatywy takich pracobiorców dawnego Oberschlesischer Knappschaftsverein, do których postanowienia pod a) nie mają zastosowania, a którzy w dniu 30 czerwca 1922 r. lub ostatnio przed tym dniem byli zatrudnieni w zakładach byłego Oberschlesischer Knappschaftsverein, leżących w Polsce, ponosi Spółka Bracka.

12. Obydwa Rządy są zgodne co do tego, że roszczenia i ekspektatywy emerytalne urzędników, lekarzy i pracowników dawnego Oberschlesischer Knappschaftsverein zostały ostatecznie uregulowane przez układ, zawarty w dniu 22 maja 1931 r. między Spółką Bracką i Reichsknappschaft. Osoby, wymienione w zdaniu 1, mogą wobec każdej z obydwóch instytucyj ubezpieczeniowych dochodzić swych roszczeń tylko w miarę zobowiązań, przypadających na nią według tego układu. Obydwa Rządy są zgodne co do tego, że artykuły 34, 35 i 36 polsko-niemieckiego układu dotyczącego górnośląskiej Spółki brackiej z dnia 26 sierpnia 1922 r. utraciły moc obowiązującą.

Układ z dnia 22 maja 1931 r. ma brzmienie następujące:

"Spółka Bracka w Tarnowskich Górach, zastąpiona przez

Dyrektora Dr. praw Józefa POTYKĘ,

i Bractwo Górnicze Rzeszy w Berlinie, zastąpione przez

Knappschaflsdirektor Dr. Fritz HENSE und

Knappschaftsdirektor Kurt BANKWITZ,

zawierają następujący układ:

§ 1.

Ustalone w czasie przed 1 lipca 1922 r. emerytury takich urzędników i lekarzy byłego Oberschlesischer Knappschaftsverein, którzy w dniu 1 stycznia 1930 r. mieszkali w Niemczech, obciążają Bractwo Górnicze Rzeszy.

Ustalone w czasie przed 1 lipca 1922 r. emerytury takich urzędników i lekarzy byłego Oberschlesischer Knappschaftsverein, którzy w dniu 1 stycznia 1930 r. mieszkali w Polsce, obciążają Spółkę Bracką.

Postanowienia ustępów 1 i 2 mają odpowiednie zastosowanie do świadczeń dla pozostałych.

§ 2.

Nabyte w czasie przed 1 lipca 1922 r. ekspektatywy emerytalne takich urzędników i lekarzy byłego Oberschlesischer Knappschaftsverein, którzy w dniu 1 stycznia 1930 r. są czynni w służbie bractw niemieckich wzgl. w czasie po 30 czerwca 1922 r. ostatnio byli czynni, obciążają Bractwo Górnicze Rzeszy.

Nabyte w czasie przed 1 lipca 1922 r. ekspektatywy emerytalne takich urzędników i lekarzy byłego Oberschlesischer Knappschaftsverein, którzy w dniu 1 stycznia 1930 r. są czynni w służbie Spółki Brackiej wzgl. w czasie po 30 czerwca 1922 r. ostatnio byli czynni, obciążają Spółkę Bracka.

Nabyte w czasie przed 1 lipca 1922 r. ekspektatywy emerytalne takich urzędników i lekarzy byłego Oberschlesischer Knappschaftsverein, do których nie odnoszą się powyższe postanowienia a którzy w dniu 1 stycznia 1930 r. mieszkali w Niemczech, obciążają Bractwo Górnicze Rzeszy. Nabyte w czasie przed 1 lipca 1922 r. ekspektatywy emerytalne takich urzędników i lekarzy byłego Oberschlesischer Knappschaftsverein, do których nie odnoszą się powyższe postanowienia a którzy w dniu 1 stycznia 1930 r. mieszkali w Polsce, obciążają Spółkę Bracką.

Postanowienia ustępów 1 do 3 mają odpowiednie zastosowanie do ekspektatyw na świadczenia opieki dla pozostałych.

§ 3.

Osobne umowy zawarte z Radcą Budownictwa Spiller i Inżynierem Scheibert pozostaną nienaruszone.

§ 4.

O ile zobowiązania byłego Oberschlesischer Knappschaftsverein w myśl §§ 1 i 2 obciążają Bractwo Górnicze Rzeszy, ma zastosowanie prawo niemieckie, o ile zaś obciążają Spółkę Bracką, ma zastosowanie prawo polskie. Przy stosowaniu przepisów dotyczących zaliczania i spoczywania świadczeń uważa się świadczenia za krajowe, również jeżeli są płacone przez instytucję ubezpieczeniową drugiego państwa.

Ekspektatywy wygasają, o ile za czas służby odbytej w rozwiązanym Oberschlesischer Knappschaftsverein skądinąd udzielana jest emerytura lub opieka dla pozostałych.

§ 5.

Niniejszy wkład wchodzi w życie z dniem wejścia w życie umowy między Rzecząpospolitą Polską i Rzeszą Niemiecką o ubezpieczeniu społecznem i normuje prawa i ekspektatywy emerytalne urzędników i lekarzy byłego Oberschlesischer Knappschaftsverein oraz roszczenia pozostałych ostatecznie.

W dowód tego pełnomocnicy Spółki Brackiej i Bractwa Górniczego Rzeszy podpisali niniejszy układ w dwóch równobrzmiących egzemplarzach, sporządzonych w języku polskim i niemieckim. Egzemplarz polski otrzymuje Spółka Bracka, egzemplarz niemiecki otrzymuje Bractwo Górnicze Rzeszy.

Berlin, dnia 22 maja 1931 r.

Za Spółkę Bracką: Za Bractwo Górnicze Rzeszy:

Dr. Potyka Dr. Hense

Bankwitz"

13. Niniejszy protokół końcowy ma być ratyfikowany równocześnie z zawartą w dniu dzisiejszym umową między Rzecząpospolitą Polską i Rzeszą Niemiecką o ubezpieczeniu społecznem. Wchodzi on w życie równocześnie z umową.

Berlin, dnia 11 czerwca 1931 r.

L. S. Dr. Witold Prądzyński L. S. Adolf Siedler L S. Izydor Wysłouch L. S. Dr. Johannes Krohn

Zaznajomiwszy się z powyższą umową i dołączonym do niej protokółem końcowym, uznaliśmy je i uznajemy za słuszne zarówno w całości jak i każde z postanowień w nich zawartych; oświadczamy, że są przyjęte, ratyfikowane i potwierdzone i przyrzekamy, że będą niezmiennie zachowywane.

Na dowód czego wydaliśmy Akt niniejszy, opatrzony pieczęcią Rzeczypospolitej.

W Warszawie, dnia 15 kwietnia 1932 r.

1 Z dniem 1 września 1933 r. nin. umowa została uzupełniona Porozumieniem stanowiącym załącznik do rozporządzenia Ministra Opieki Społecznej w sprawie zmiany i uzupełnienia umowy pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Rzeszą Niemiecką o ubezpieczeniu społecznem, podpisanej wraz z protokółem końcowym w Berlinie dnia czerwca 1931 r. (Dz.U.33.101.773).

Z dniem 1 września 1933 r. nin. umowa została uzupełniona rozporządzeniem Ministra Opieki Społecznej z dnia 12 sierpnia 1935 r. w sprawie zmiany i uzupełnienia umowy pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Rzeszą Niemiecką o ubezpieczeniu społecznem, podpisanej wraz z protokółem końcowym w Berlinie dnia 11 czerwca 1931 r. (Dz.U.35.68.426).

Z dniem 1 września 1933 r. nin. umowa została uzupełniona rozporządzeniem Ministra Opieki Społecznej z dnia 18 października 1938 r. w sprawie zmiany i uzupełnienia umowy pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Rzeszą Niemiecką o ubezpieczeniu społecznym, podpisanej wraz z protokołem końcowym w Berlinie dnia 11 czerwca 1931 r. (Dz.U.38.85.574).

Z dniem 18 maja 1934 r. nin. umowa została uzupełniona rozporządzeniem Ministra Opieki Społecznej z dnia 16 marca 1934 r. w sprawie zmiany i uzupełnienia umowy pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Rzeszą Niemiecką o ubezpieczeniu społecznem, podpisanej wraz z protokółem końcowym w Berlinie dnia 11 czerwca 1931 r. (Dz.U.34.41.366).

Z dniem 1 lipca 1935 r. nin. umowa została uzupełniona rozporządzeniem Ministra Opieki Społecznej z dnia 12 sierpnia 1935 r. w sprawie zmiany i uzupełnienia umowy pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Rzeszą Niemiecką o ubezpieczeniu społecznem, podpisanej wraz z protokółem końcowym w Berlinie dnia 11 czerwca 1931 r. (Dz.U.35.68.426).

2 Art. 5 ust. 1 zmieniony przez rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 12 sierpnia 1935 r. (Dz.U.35.68.426) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 lipca 1935 r.

3 Art. 6a:

- dodany przez rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 18 listopada 1933 r. w sprawie zmiany i uzupełnienia umowy pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Rzeszą Niemiecką o ubezpieczeniu społecznem, podpisanej wraz z protokółem końcowym w Berlinie dnia 11 czerwca 1933 r. (Dz.U.33.101.773) z dniem 1 września 1933 r.

- zmieniony przez rozporządzenie z dnia 18 października 1938 r. (Dz.U.38.85.574) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 października 1938 r.

4 Art. 6b dodany przez rozporządzenie z dnia 12 sierpnia 1935 r. (Dz.U.35.68.426) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 lipca 1935 r.

5 Art. 19 ust. 4 zmieniony przez rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 12 sierpnia 1935 r. (Dz.U.35.68.426) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 stycznia 1934 r.

6 Art. 19 ust. 4a dodany przez rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 12 sierpnia 1935 r. (Dz.U.35.68.426) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 lipca 1935 r.

7 Art. 20 skreślony przez rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 12 sierpnia 1935 r. (Dz.U.35.68.426) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 lipca 1935 r.

8 Art. 22 zmieniony przez rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 12 sierpnia 1935 r. (Dz.U.35.68.426) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 lipca 1935 r.

9 Art. 23 ust. 1:

- zmieniony przez rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 12 sierpnia 1935 r. (Dz.U.35.68.426) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 lipca 1935 r.

- zmieniony przez rozporządzenie z dnia 18 października 1938 r. (Dz.U.38.85.574) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 października 1938 r.

10 Art. 23 ust. 1a dodany przez rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 12 sierpnia 1935 r. (Dz.U.35.68.426) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 lipca 1935 r.

11 Art. 26 ust. 1 zmieniony przez rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 16 marca 1934 r. (Dz.U.34.41.366) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 18 maja 1934 r.

12 Art. 26 ust. 1a dodany przez rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 12 sierpnia 1935 r. (Dz.U.35.68.426) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 stycznia 1934 r.

13 Art. 26 ust. 3 zmieniony przez rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 12 sierpnia 1935 r. (Dz.U.35.68.426) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 stycznia 1934 r.

14 Art. 26 ust. 4 zmieniony przez rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 16 marca 1934 r. (Dz.U.34.41.366) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 18 maja 1934 r.

15 Art. 26 ust. 6a dodany przez rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 12 sierpnia 1935 r. (Dz.U.35.68.426) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 stycznia 1934 r.

16 Art. 26 ust. 7 zmieniony przez rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 16 marca 1934 r. (Dz.U.34.41.366) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 18 maja 1934 r.

17 Art. 26a dodany przez rozporządzenie z dnia 18 października 1938 r. (Dz.U.38.85.574) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 października 1938 r.

18 Art. 27 zmieniony przez rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 18 października 1938 r. (Dz.U.38.85.574) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 października 1938 r.

19 Art. 27a dodany przez rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 18 października 1938 r. (Dz.U.38.85.574) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 października 1938 r.

20 Art. 27b dodany przez rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 18 października 1938 r. (Dz.U.38.85.574) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 października 1938 r.

21 Art. 27c dodany przez rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 18 października 1938 r. (Dz.U.38.85.574) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 października 1938 r.

22 Art. 27d dodany przez rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 18 października 1938 r. (Dz.U.38.85.574) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 października 1938 r.

23 Art. 27e dodany przez rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 18 października 1938 r. (Dz.U.38.85.574) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 października 1938 r.

24 Art. 27f dodany przez rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 18 października 1938 r. (Dz.U.38.85.574) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 października 1938 r.

25 Art. 27g dodany przez rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 18 października 1938 r. (Dz.U.38.85.574) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 października 1938 r.

26 Art. 30 ust. 3 zmieniony przez rozporządzenie z dnia 18 października 1938 r. (Dz.U.38.85.574) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 października 1938 r.

27 Rozdział VII dodany przez rozporządzenie z dnia 18 października 1938 r. (Dz.U.38.85.574) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 stycznia 1938 r.

28 Art. 33a dodany przez rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 20 stycznia 1937 r. (Dz.U.37.36.275) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 stycznia 1936 r.

29 Art. 45 ust. 2 zmieniony przez rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 12 sierpnia 1935 r. (Dz.U.35.68.426) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 lipca 1935 r.

30 Art. 48 ust. 2 zmieniony przez rozporządzenie z dnia 18 października 1938 r. (Dz.U.38.85.574) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 października 1938 r.

31 Art. 48a dodany przez § 1 rozporządzenia z dnia 12 sierpnia 1935 r. (Dz.U.35.68.426) zmieniającego nin. umowę międzynarodową z dniem 1 lipca 1935 r.

• Identyfikator: Dz.U.1933.65.487
• Rodzaj: Umowa międzynarodowa
• Tytuł: Rzesza Niemiecka-Polska. Ubezpieczenie społeczne. Berlin.1931.06.11.
• Data aktu: 11/06/1931
• Data ogłoszenia: 30/08/1933
• Data wejścia w życie: 01/09/1933