Newsletter
 
 
united kingdom
ukraine
poland
Prawo.pl
  1. Akty Prawne
  2. Dziennik Ustaw
  3. Dz.U.1922.66.590

Ordynacja wyborcza do Sejmu.

USTAWA
z dnia 28 lipca 1922 r.
Ordynacja wyborcza do Sejmu.

ROZDZIAŁ  I.

Prawo wybierania.

Art.  1.

Prawo wybierania posłów do Sejmu ma, wyjąwszy wojskowych w służbie czynnej, każdy obywatel Rzeczypospolitej Polskiej bez różnicy płci, który w dniu ogłoszenia wyborów w Dzienniku Ustaw ma ukończonych 21 lat wieku i w myśl postanowień niniejszej ustawy prawa tego nie jest pozbawiony.

Art.  2.
1.
Każdy wyborca ma prawo wybierania tylko w tym okręgu wyborczym, w którym zamieszkuje przynajmniej od przedednia ogłoszenia wyborów w Dzienniku Ustaw.
2.
Głosować wolno tylko osobiście.
3.
Każdy wyborca ma prawo oddania jednego głosu w jednym tylko obwodzie głosowania, w którym zgodnie z przepisami art. 33 ustawy niniejszej zostanie wpisany do spisu wyborców.
4. 1
Wyjątkowo mogą osoby, wchodzące w skład komisji wyborczych, komisarze wyborczy, mężowie zaufania grup wyborczych, oraz zastępcy tych osób, a również osoby, pełniące straż przy komisjach wyborczych, oddać swój głos przy zachowaniu przepisów, zawartych w art. 76 ust. 3 niniejszej ustawy, w obwodzie głosowania, w którym w dniu wyborów urząd swój wykonują, o ile obwód ten jest położony w obrąbie tego samego okręgu wyborczego, a względnie, o ile chodzi o mężów zaufania i ich zastępców, w obrębie tej samej gminy.
Art.  3.

Prawo wybierania nie przysługuje:

1)
pozbawionym całkowicie lub częściowo własnowolności, tudzież upadłym dłużnikom - w czasie trwania tego stanu;
2)
pozbawionym z mocy orzeczenia sądowego wiedzy ojcowskiej, względnie rodzicielskiej - w czasie trwania tego stanu;
3)
prawomocnie skazanym wyrokiem sądowym, jeśli zarazem orzeczono oddanie, względnie dopuszczalność oddania pod dozór policyjny lub do domu pracy - na czas trwania dozoru lub pobytu w domu pracy-w każdym razie przez lat 3 po prawomocności wyroku, o ile w myśl innych przepisów pozbawienie praw wyborczych nie rozciąga sit; na czas dłuższy;
4)
nadto w b. dzielnicy rosyjskiej prawomocnie skazanym:
a)
za zbrodnie tudzież na kary, z któremi łączy się pozbawienie lub ograniczenie praw (art. 25 - 30 K. K.), tudzież pozbawionym praw w myśl kodeksu kar głównych i poprawczych;
b)
za przestępstwa, wymienione w art. 79 cz. 2, 149, 158 - 160, 168 cz. 2 ust. 2, 212 cz. 2, 274 - 276, 277 cz. 2, 279, 280 cz. 2, 283, 351, 352, 420 ust. 2, 427 - 429, 430 cz. 1, 431, 432, 433 cz. 2, 434, 435 cz. 2, 438, 441, 442 cz. 3, 443 cz. 3, 445, 446, 466, 500 cz. 1 ust 2, 502 cz. 2, 505 cz. 1, 515.521, 524-527, 529, 574 cz. 1 i 2, 575-578, 580, 599, 600, 601, 602, 607-619, 620 cz. 3, 657, 658, 665, 673 cz. 2, 674 Kodeksu Karnego z r. 1903 bez względu na wymiar orzeczonej kary;
c)
za przestępstwa, wymienione w art. 284 cz. 2, 285 cz. 2, 289 K. K. z r. 1903, jeżeli orzeczono, jako karę główną, conajmniej karty pozbawienia wolności;
d)
za przestępstwa, wymienione w art. 551,552 cz. 1, 2 i 3 i 556 - 559 K. K. z i. 1903, jeżeli orzeczono, jako karę głównej, przynajmniej karę trzymiesięcznego więzienia;
e)
za przestępstwa, przewidziana w części XXXII, XXXIII i XXXVI K. K. z r. 1903, jeśli ustawa przewiduje karę więzienia lub karę surowszy;
f)
za przestępstwa, przewidziane w części IV i XXXVII K. K. z r. 1903, jeżeli ustawa przewiduje karę więzienia, zastępującego dom poprawy;
q)
za przestępstwa, przewidziane w ustawie z dnia 20 lutego 1920 i. w przedmiocie kar za pogwałcenie przepisów, dotyczących powszechnego obowiązku służby wojskowej (Dz. U. R. P. № 20 poz. 104), jeśli wy mierzono karę więzienia;
h)
za występki, przewidziane w dekrecie z dnia 8 stycznia 1919 r. o postanowieniach karnych za przeciwdziałanie wyborom do Sejmu i wykonywaniu obowiązków poselskich (Dz. P. P. P. № 5 poz. 96), jeśli wymierzono kasę pozbawienia wolności;
i) 2
za przestępstwa, polegające na lichwiarskim wyzysku: a linea;
5)
w b. dzielnicy austrjacko-węgierskiej prawomocnie skazanym:
a)
za zbrodnie, przewidziane w austr. ustawie karnej, tudzież za przekroczenia kradzieży, sprzeniewierzenia i uczestnictwa w tychże, oszustwa i kuplerstwa (§§ 460, 461, 463, 464, 512 Ust. Karn.);
b)
za przestępstwa, przewidziane w § 1 ustawy z dnia 28 maja 1881 r. o środkach zaradczych przeciw nierzetelnemu postępowaniu w czynnościach kredytowych (Dz. P. P. № 47), względnie w §§ 2, 3 i 4 ces. roz. z dnia 12 października 1914 r. (Dz. P. P. № 275);
c)
za przestępstwa, przewidziane w § 1 ustawy z dnia 25 maja 1883 r. o przepisach karnych przeciwko udaremnieniu egzekucji (Dz. P. P. № 78);
d)
za przekroczenia, przewidziane w § 1, 2, 3, 4 i 5 ustawy z dnia 24 maja 1885 r., zawierającej postanowienia karne o dopuszczalności osadzenia w domach pracy przymusowej lub zakładach poprawczych (Dz. P. P. № 89);
e)
za przekroczenia, przewidziane w § 1 ustawy z dnia 19 lipca 1877 r., zawierającej przepisy, mające na celu położenie tamy opilstwu (Dz. P. P. № 67) i w §§ 523 i 524 Ust. Karn., jeśli orzeczono karę aresztu;
f)
za przestępstwa, przewidziane w §§ 66-69 ustawy z dnia 5 lipca 1912 r. w przedmiocie wprowadzenia nowej ustawy o sile zbrojnej (Dz. P. P. № 128), o ile przestępstwo popełniono przeciwko polskiej sile zbrojnej;
g)
za przestępstwa, przewidziane w ustawie z dnia '?, lipca 1920 r. o zwalczaniu lichwy wojennej (Dz. U. R. P. № 67, poz. 449), względnie poprzednio obowiązujących w tym przedmiocie przepisach, jeśli ze skazaniem łączą się te same skutki, co ze skazaniem/a przekroczenie oszustwa;
h)
za występki, przewidziane w ustawie z dnia 26 stycznia 1907 i. w przedmiocie postanowień karnych, mających na celu ochronę wyborów (Dz. P. P. № 18), a to na czas, określony w § 14 tejże ustawy;
i)
za przestępstwa, przewidziane w §§ 11, 18 i 19 ustawy z dnia 16 stycznia 1896 r. o kupczeniu żywnością i niektóremi przedmiotami użytkowemi (Dz. P. P. № 89, z r. 1897);

pozbawienie prawa wybielania, o ile skutków karno sądowych skazania nie uchylono wcześniej ustaje przy zbrodniach, wymienionych w § 6 ust. 1 - 10 ustawy z dnia 15 listopada 1857 i. (Dz. P. P. № 131), z chwilą odbycia kary, przy zbrodniach, za które orzeczono karę conajmniej pięcioletniego pozbawienia wolności- po dziesięciu latach po odbyciu kary, przy innych zbrodniach - po latach pięciu po odbyciu kary, zaś przy występkach i przekroczeniach - po upływie lat trzech po odbyciu kary;

6)
w b. dzielnicy pruskiej;
a)
pozbawionym prawomocnym wyrokiem sądowym obywatelskich praw honorowych, a to na czas trwania tego stanu;
b)
prawomocnie skazanym za kradzież i sprzeniewierzenie (cz. 2 i oddział XIX Kodeksu Karnego, obowiązującego w byłej dzielnicy pruskiej), oszustwo i nieuczciwość (cz. 2 rozdział XXII Kodeksu), lichwiarski wyzysk, kuplerstwo, tudzież za zbrodnie i występki, odnoszące się do wykonywania praw obywatelskich (cz. 2 rozdział V Kodeksu), tudzież za przestępstwa, przewidziane w dekrecie z dnia 2 maja 1919 r. o postanowieniach karnych za przeciwdziałanie wyborom do Sejmu i wykonywaniu obowiązków poselskich (Tygodnik Grzędowy Poznański № 11 poz. 49), a to w braku innych przepisów prawnych na przeciąg lat trzech po odbyciu kary; 7) prawomocnie skazanym przez sądy wojskowe za przestępstwa pospolite, wyszczególnione powyżej w ustępach 4, 5 i 6, oraz za przestępstwa wojskowe, jeśli orzeczono utratę obywatelskich praw honorowych lub postąpiono w myśl art. 23, 24, 42 i 43 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 maja 1920 r. w przedmiocie wprowadzenia w życie wojskowego Kodeksu Karnego (Dz. U. R. P. № 59, poz. 369).
Art.  4.

Kto w myśl art. 3 został pozbawiony prawa wybierania na obszarze jednej dzielnicy, traci to prawo na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.

ROZDZIAŁ  II.

Wybieralność.

Art.  5.
1.
Wybieranymi do Sejmu mogą być wszyscy obywatele Rzeczypospolitej Polskiej, posiadający prawo wybierania, nie wyłączając wojskowych w służbie czynnej, niezależnie od miejsca zamieszkania w kraju lub zagranicą, którzy do dnia ogłoszenia wyborów ukończyli 25 lat.
2.
O zakwestjonowanem prawie wybieralności rozstrzyga wyłącznie Sąd Najwyższy.
Art.  6.
1.
Państwowi urzędnicy administracyjni wszelkich dekasterji oraz sędziowie i urzędnicy sądowi nie mogą być wybierani w tych okręgach wyborczych, w których pełnią swą służbę.
2.
Przepis ten nie dotyczy urzędników, pełniących służbę przy władzach centralnych.
Art.  7.
1.
Pracownicy państwowi i samorządowi z wyjątkiem ministrów, podsekretarzy stanu i profesorów wyższych uczelni z chwilą wyboru na posła otrzymują na czas trwania mandatu poselskiego urlop bezpłatny.
2.
Lata, spędzone na wykonywaniu mandatu poselskiego, liczą się do lat służby.
Art.  8.

Wojskowi w razie wyboru na posła zostają na czas trwania mandatu poselskiego przeniesienia w stan nieczynny ze zwolnieniem od wszelkiej zależności służbowej bez prawa noszenia munduru.

ROZDZIAŁ  III.

Liczba posłów, okręgi wyborcze i obwody głosowania.

Art.  9.

Wyborcy z całego obszaru Rzeczypospolitej Polskiej wybierają 444 posłów, z których 372 przypada na listy, wystawione w okręgach, a 72 na listy państwowe.

Art.  10.
1.
Dla przeprowadzenia wyborów obszar Rzeczypospolitej Polskiej dzieli się na okręgi wyborcze.
2.
Wykaz okręgów wyborczych i liczbę posłów, przypadających na każdy okrąg wyborczy, wyszczególnia się w załączniku do niniejszej ustawy.
3.
Powiaty przyjmuje się w takich granicach, jakie mieć one' będą w dniu ogłoszenia wyborów.
4.
W razie utworzenia nowego powiatu włącza się go do tego okręgu wyborczego, do którego na leżała większa część ludności, zamieszkałej w jego granicach.
Art.  11.

Podział na okręgi wyborcze oraz liczba posłów, przypadająca na poszczególne okręgi, będą określane osobną ustawą po każdym powszechnym spisie ludności.

Art.  12.
1.
Każdy okrąg wyborczy dzieli się na obwody głosowania.
2.
Władza administracyjna I instancji przeprowadza podział na obwody głosowania, wyznaczając jednocześnie lokal wyborczy, o ile możności, w środku każdego obwodu, bacząc na to, aby w związku ze stosunkami miejscowymi możliwie równomiernie ułatwić wszystkim wyborcom korzystanie z prawa wybierania, tudzież przestrzegając następujących warunków:
1)
żeby żaden obwód nie liczył więcej, aniżeli 3.000 mieszkańców,
2)
żeby żaden wyborca nie miał z mieszkania dalej do lokalu wyborczego, aniżeli 6 klm.,
3)
żeby nie tworzono obwodów, składających się z różnych gmin, a względnie i części tychże.
3.
W granicach powyższych postanowień jest dozwolone:
1)
łączenie kilku wsi (osad, miejscowości), jako całości, w jeden obwód głodowania,
2)
dzielenie większych wsi (osad, miejscowości), na dwa lub więcej samoistnych obwodów głosowania,
4.
Odstępstwa od tych warunków są dopuszczalne tylko ze względu na uiewykonalność.
5. 3
Przy podziale na obwody głosowania włącza się obszary dworskie do gminy, stanowiącej z obszarem dworskim jedną miejscowość, względnie do najbliższej gminy sąsiedniej. W b. dzielnicy pruskiej nie ma przepis ten zastosowania co do obszarów dworskich, liczących więcej niż 1.000 mieszkańców.

ROZDZIAŁ  IV.

Zarządzenie i ogłoszenie wyborów.

Art.  13.
1.
Wybory zrządza Prezydent Rzeczypospolitej najpóźniej w tydzień po wygaśnięciu mandatów poprzedniego Sejmu (art. 11 Konstytucji), o ile nie znajdzie zastosowania art. 26 Konstytucji.
2.
Zarządzenie to będzie ogłoszone w Dzienniku Ustaw i ma zawierać kalendarz wyborczy, z oznaczeniem miesiąca i dnia, w którym upływają terminy, przewidziane w ordynacji.
Art.  14.
1.
W akcie zarządzenia wyborów ma być oznaczony dzień głosowania, który przypaść powinien na niedzielę.
2.
Głosowanie odbywa się jednego dnia w całem Państwie. Głosowanie wyznaczone będzie najwcześniej na 78-y dzień po dniu ogłoszenia wyborów w Dzienniku Ustaw.

ROZDZIAŁ  V.

Komisje wyborcze.

Art.  15.
1.
Dla przeprowadzenia wyborów będą ustanowione:
1)
Państwowa Komisja Wyborcza,
2)
okręgowe komisje wyborcze po jednej dla każdego okręgu wyborczego,
3)
obwodowe komisje wyborcze po jednej dla każdego obwodu głosowania.
2.
Państwowa Komisja Wyborcza i okręgowe komisje wyborcze będą ustanowione niezwłocznie po ogłoszeniu wyborów, obwodowe zaś komisje wyborcze-niezwłocznie po podziale okręgu na obwody.
3.
Okręgowe i obwodowe komisje wyborcze rozwiązują się po ukończeniu czynności wyborczych. Państwowa zaś Komisja Wyborcza urzęduje aż do wygaśnięcia mandatów (art. 11 Konstytucji), względnie aż do rozwiązania Sejmu (art. 26 Konstytucji).
Art.  16.
1. 4
Nadzór nad czynnościami komisji wyborczych sprawuje Generalny Komisarz Wyborczy. Odnośnie do obwodowych komisji wyborczych sprawuje on ten nadzór za pośrednictwem komisarzy wyborczych, ustanowionych stosownie do art. 21 niniejszej ustawy.
2.
Generalnego Komisarza Wyborczego i jego zastępcę mianuje na wniosek Prezesa Rady Ministrów Prezydent Rzeczypospolitej z pomiędzy trzech kandydatów, przedstawionych przez zebranie Prezesów Sądu Najwyższego.
Art.  17.
1.
Państwowa Komisja Wyborcza składa się z Generalnego Komisarza Wyborczego, jako przewodniczącego, oraz z 8 członków, względnie 8 ich zastępców, przedstawionych Generalnemu Komisarzowi Wyborczemu przez ośm najliczniejszych klubów poselskich ustępującego Sejmu.
2.
Mężowie zaufania, delegowani przez pełno mocników ważnie zgłoszonych państwowych list wyborczych, po jednym od każdej listy, mają prawo uczestniczenia we wszystkich zebraniach Państwowej Komisji Wyborczej z głosem doradczym w sprawach, dotyczączch ich list.
3.
Zastępca Generalnego Komisarza Wyborczego, jakoteż zastępcy innych członków, wchodzą w skład komisji tylko w razie nieobecności osoby, którą zastępują.
Art.  18.

Uprawnione kluby poselskie zakomunikują Generalnemu Komisarzowi Wyborczemu imię, nazwisko, zawód i dokładny adres każdego z wydelegowanych członków komisji i zastępców przed upływem 8 dni od dnia ogłoszenia wyborów.

Art.  19.
1.
Okręgowa komisja wyborcza składa się z przewodniczącego i 5 członków. Przewodniczącym komisji, względnie jego zastępcą, jest sędzia, urzędujący w okręgu wyborczym, a mianowany prze; Generalnego Komisarza Wyborczego na wniosek prezesa sądu apelacyjnego, właściwego dla siedziby komisji.
2.
Jednego członka komisji, względnie jego zastępcę, mianuje wojewoda, właściwy dla siedziby komisji. W okręgu wyborczym № 1 (m. st. Warszawa) mianuje go Komisarz Rządu.
3.
Co do wyboru 4 członków komisji, tudzież 4 ich zastępców, mają zastosowanie przepisy następujące.
4.
W okręgach wyborczych Na 1, 13, 34, 41 i 50 (m. st. Warszawa, Łódź, Poznań, Kraków i Lwów) wybiera ich rada miejska,
5.
W innych okręgach wyborczych wybiera 2 członków komisji i ich zastępców rada miejska miasta, w którem komisja ma swoją siedzibę, 2 członków zaś i ich zastępców wybiera sejmik powiatowy tego powiatu, w obrębie którego komisja ma swoją siedzibę.
6.
Jeżeli w obrębie powiatu sejmik powiatowy nie istnieje, wybiera 2 członków komisji i ich zastępców zgromadzenie przełożonych gmin tego powiatu.
7.
Rady powiatowe w Małopolsce nie są uważane za sejmik powiatowy w myśl niniejszego artykułu.
8.
Zastępca przewodniczącego i zastępcy innych członków wchodzą w skład komisji tylko w razie nieobecności osoby, którą zastępują.
Art.  20.
1.
Generalny Komisarz Wyborczy, względnie wojewoda (Komisarz Rządu) dokona nominacji, prze widzianych w art. 19, najpóźniej w 10 dni po dniu ogłoszenia wyborów. Nominacje należy ogłosić najpóźniej w 12 dniu po dniu ogłoszenia wyborów w wojewódzkim Dzienniku Urzędowym.
2.
Starosta, względnie prezydent miasta (burmistrz), zwoła bezzwłocznie po ogłoszeniu wyborów posiedzenie sejmiku, względnie rady miejskiej, celem dokonania wyboru członków komisji i ich zastępców.
3.
Przewodniczących gmin zaprasza starosta dla dokonania wyboru conajmniej na 4 dni przed dniem wyboru.
4.
Wybór powinien być w każdym razie dokonany w ciągu 12 dni od dnia ogłoszenia wyborów.
5.
Gdyby do dni dwunastu wybór z jakichkolwiek powodów nie był dokonany, mianuje przewodniczący okręgowej komisji wyborczej brakujących członków, którzy urzędować będą aż do chwili do konania prawomocnego wyboru. Mianowanie takie musi być niezwłocznie w okręgu specjalnie ogłoszone wraz z motywami.
6.
Wybór odbywa się kartkami. Za wybranych uważa się tych, którzy otrzymali największą ilość głosów. W razie równości rozstrzyga los, wyciągnięty przez, starostę" względnie prezydenta miasta (burmistrza).
7.
Przewodniczący zawiadomi zebranych bez zwłocznie o wynikach głosowania i prześle protokuł wyboru i dokładnym adresem wybranych przewodniczącemu okręgowej komisji wyborczej.
8.
Ewentualne protesty przeciwko wyborom należy wnieść najpóźniej przed upływem 14 dni od dnia ogłoszenia wyborów do przewodniczącego okręgowej komisji wyborczej. Protesty rozstrzyga senat sądu okręgowego, składający sit; z trzech sędziów, wyznaczonych prze/ prezesa sądu, w byłej zaś dzielnicy pruskiej-wojewódzki sąd administracyjny.
9.
W razie unieważnienia wyborów należy za rządzić bezzwłocznie nowe wybory. Członkowie, wy brani w poprzednim wyborze, urzędują aż do dokonania nowego wyboru.
10.
Najpóźniej 14 dnia po dniu ogłoszenia wyborów ogłosi przewodniczący okręgowej komisji wyborczej jej skład w wojewódzkim Dzienniku Urzędowym.
Art.  21.
1.
Przy okręgowych komisjach wyborczych ustanowieni będą komisarze wyborczy, mianowani przez Ministra Spraw Wewnętrznych.
2.
Okręgowe komisje wyborcze są obowiązane podawać swe decyzje na piśmie do wiadomości komisarza wyborczego w przeciągu 48 godzin.
3.
Komisarz wyborczy ma prawo w ciągu dal szych 48 godzin zaskarżania orzeczeń komisji do Sądu Najwyższego tylko z powodu niezachowania przepisów prawa.
4.
Zaskarżenie nie wstrzymuje postępowania wyborczego.
5. 5
Komisarzowi wyborczemu przysługuje prawo obecności na posiedzeniach komisji wyborczych oraz prawo przesiadania wszelkich aktów zarówno okręgowych komisji wyborczych, jak i obwodowych komisji wyborczych.
Art.  22.
1.
Obwodowa komisja wyborcza składa się z przewodniczącego i 4 członków.
2.
Przewodniczącego komisji i jego zastępcę mianuje okręgowa komisja wyborcza na pierwszem swojem posiedzeniu.
3. 6
Jednego członka komisji i tegoż zastępcę mianuje władza administracyjna I instancji, 3 zaś członków i tyluż zastępców wybiera rada gminna gminy, w której jest położony lokal wyborczy, prze znaczony dla komisji, tam zaś, gdzie rady gminnej niema, uprawnienie to przechodzi na zebranie sołtysów wsi, wchodzących w skład gminy, a w b. dzielnicy austrjacko-węgierskiej na komisarza rządowego, który dokonywa nominacji na podstawie propozycji rady przybocznej. Do obwodowej komisji wyborczej, ustanowionej w b. dzielnicy pruskiej, dla obwodu, obejmującego wyłącznie obszar dworski lub jego część, - 3 członków i tyluż ich zastępców wyznacza właściwy wydział powiatowy.
4.
Zastępcy wchodzą w skład komisji tylko w razie nieobecności członka, którego zastępują.
5.
Przewodniczący i wszyscy członkowie komisji i ich zastępcy powinni być wyborcami obwodu, względnie gminy, której obwód jest częścią.
6.
Od tej zasady wolno w razie konieczności odstąpić, o ile chodzi o członka, mianowanego przez władzę polityczną, za zgodą okręgowej komisji wyborczej.
7.
Dla dokonania wyboru 3 członków zwoła przełożony gminy radę gminną (zebranie gminne) najpóźniej na 15 dzień po dniu ogłoszenia wyborów.
8.
Wybór odbywa się kartkami, przyczem przepisy art. 20 ust. 3 i 6 znajdują zastosowanie.
9.
O wyborze zawiadomi przełożony gminy bezzwłocznie prezesa okręgowej komisji wyborczej. Jeżeli zawiadomienie to nie nadejdzie do prezesa okręgowej komisji wyborczej najpóźniej przed upływem 18 dni po ogłoszeniu wyborów, mianuje 3 członków komisji obwodowej i ich zastępców okręgowa komisja wyborcza. Członkowie ci urzędują aż do ich odwołania przez prezesa okręgowej komisji wyborczej, co nastąpi po dokonaniu wyboru przez radę gminą.
Art.  23.
1.
Do powzięcia uchwały w Państwowej Ko misji Wyborczej niezbędną jest obecność Generalnego Komisarza Wyborczego, względnie jego zastępcy, i przynajmniej 4 członków, do powzięcia zaś uchwały w okręgowej i obwodowej komisji wyborczej-obecność przewodniczącego, względnie jego zastępcy, i przynajmniej 2 członków.
2.
Uchwały komisji zapadają zwykłą większością głosów. Przewodniczący nie głosuje, a w razie równości głosów-rozstrzyga.
Art.  24.
1.
Jeden z członków komisji prowadzi protokuł obrad komisji.
2.
Protokuły powinny być podpisane przez wszystkich obecnych na zebraniu członków komisji.
Art.  25.
1.
Członkiem Komisji Państwowej, okręgowej i obwodowej może być tylko osoba, posiadająca prawo wybierania w myśl art. 1 i umiejąca czytać i pisać po polsku.
2.
Kandydat na posła nie może brać udziału w pracach komisji wyborczej okręgowej i obwodowej.
Art.  26.
1. 7
Godność członków komisji wyborczych jest honorowa; od jej przyjęcia nikt nie może się uchy lać bez usprawiedliwionych przyczyn. Członkowie komisji wyborczych, którzy uchylają się od spełnienia swych obowiązków bez usprawiedliwionej przy czyny, ulegają grzywnie do 200.000 mk.
2.
Uiszczenie kary nie uwalnia od obowiązku, wynikającego z niniejszego artykułu.
3.
Skazanie po raz trzeci powoduje wykreślenie z listy członków komisji.
4.
Kary nakłada przewodniczący okręgowej komisji wyborczej, zaś na członków Państwowej Ko misji Wyborczej-Generalny Komisarz Wyborczy.
5. 8
Przeciw orzeczeniom karnym, tudzież przeciw zarządzeniu wykreślenia z listy członków komisji przysługuje dotkniętemu odwołanie w ciągu dwóch dni ci chwili doręczenia mu orzeczenia do pełnej komisji, która orzeka ostatecznie.
Art.  27.

Osoby, wchodzące w skład komisji wyborczych, podczas urzędowania pozostają pod ochroną prawa, przysługującą urzędnikom państwowym.

Art.  28.
1.
Członkowie komisji wyborczych, o ile wskutek udziału w pracach wyborczych ponieśliby dotkliwy uszczerbek w swym zarobku dziennym, otrzymują za dnie rzeczywistej pracy djety, o ile mieszkają poza miejscem urzędowania-również zwrot kosztów podróży.
2.
Wysokość djet i kosztów podróży określi Minister Spraw Wewnętrznych w porozumieniu z Ministrem Skarbu.

ROZDZIAŁ  VI.

Publiczne ogłoszenia w gminach.

Art.  29.
1.
Najpóźniej 10 dnia od daty ogłoszenia wy borów władza administracyjna I instancji poda do publicznej wiadomości we wszystkich gminach za rządzeniach o ich podziale, względnie ugrupowaniu w obwody głosowania, o lokalu wyborczym i lokalu urzędowym obwodowych komisji wyborczych.
2.
Jednocześnie powyższe wiadomości zakomunikowane być mają okręgowej komisji wyborczej i Głównemu Urzędowi Statystycznemu,
Art.  30.

Najpóźniej w 10 dni od dnia ogłoszenia wyborów ogłosi Generalny Komisarz Wyborczy w Monitorze Polskim skład osobowy i lokal urzędowy Państwowej Komisji Wyborczej, tudzież miejsce, czas, sposób i ostatni termin zgłaszania państwowych list kandydatów. W ogłoszeniu powinny być powtórzone przepisy art. 58 i 59 niniejszej ustawy.

Art.  31.
1. 9
Najpóźniej w 14 dniu od daty ogłoszenia wyborów okręgowa komisja wyborcza ogłosi publicznie we wszystkich gminach okręgu wyborczego dzień wyborów, godziny głosowania, liczbę posłów), którzy mają być wybrani w okręgu, miejsce, czas, sposób i ostatni termin zgłaszania kandydatur i oświadczeń w myśl art. 57, wreszcie skład osobowy i lokal urzędowy okręgowej komisji wyborczej.
2.
Najpóźniej w 20 dni po dniu ogłoszenia wyborów zawiadamia prezes okręgowej komisji wyborczej naczelnika gminy o składzie obwodowych komisji wyborczych i podaje go do publicznej wiadomości.
3.
Ogłoszenia te, jak również ogłoszenia, przepisane w art. 29, i wszelkie dalsze zmiany powinny być wykonane przez rozlepienie plakatów we wszystkich zamieszkałych miejscowościach, przynajmniej po jednym w każdej, i powinny być utrzymane, a w razie potrzeby zastępowane nowemi do końca procedury wyborczej: pozatem ogłoszenia te powinny być wykonane w sposób, zwykle w danej gminie używany przy ogłoszeniu rozporządzeń.

ROZDZIAŁ  VII.

Spisy wyborców.

Art.  32.
1.
Naczelnicy gmin (prezydenci, burmistrze, wójtowie, zarządcy obszarów dominjalnych) najpóźniej do dnia 20 od daty ogłoszenia wyborów sporządzą dla każdej miejscowości spis wyborców w trzech egzemplarzach.
2.
Jeżeli miejscowość jest podzielona na dwa lub więcej obwodów głosowania, należy ułożyć spis dla każdego obwodu z osobna.
3.
Spis wyborców będzie ułożony w miejscowościach, w których przeprowadzono numerację do mów wedle ulic i placów, w porządku abecadłowym ulic i placów, do obwodów przydzielonych. Dla każdej ulicy i placu należy podać domy, numerowane w porządku numerów domów, począwszy od numeru najniższego, dla każdego zaś domu -wyborców, w domu tym w dniu ogłoszenia wyborów, zamieszkałych, w porządku abecadłowym.
4.
W miejscowościach, w których numerowa nie domów jest przeprowadzone bez wymienienia ulic lub placów, należy w spisie umieścić domy w porządku numerów, poczynając od numeru najniższego, dla każdego zaś domu należy wyszczególnić wyborców w porządku abecadłowym.
5.
W miejscowościach, w których numerowa nie nie zostało przeprowadzone, należy spis wyborców sporządzić w porządku abecadłowym.
6.
Dla każdego wyborcy należy wpisać nazwisko w porządku abecadłowym, imię, zawód, dzień, miesiąc i rok urodzenia, względnie wiek, wreszcie datę, od kiedy mieszka w obwodzie głosowania.
7.
Wzór formularza dla spisu wyborców ustali rozporządzenie wykonawcze.
8.
W każdym obwodzie będzie oprócz spisu urzędowego, w powyższy sposób sporządzonego, wy łożony razem z nim do przejrzenia także spis abecadłowy ogólny z podaniem adresów wyborców.
9.
W miastach, liczących więcej niż 10.000 mieszkańców, każdy wyborca może w ciągu dni 10 od ogłoszenia wyborów żądać od naczelnika gminy odbitki spisu wyborców. Naczelnik gminy wyda odbitkę; zamawiającemu najpóźniej 21 dnia po dniu ogłoszenia wyborów za zwrotem kosztów, przypadających za jeden egzemplarz sporządzonej odbitki.
Art.  33.

Wyborcę należy wpisać do spisu wyborców tej miejscowości, względnie tego obwodu głosowania, w którym mieszkał w przededniu ogłoszenia wyborów w Dzienniku Ustaw.

Art.  34.
1.
Najpóźniej 21 dnia od ogłoszenia wyborów prześle naczelnik gminy trzy egzemplarze spisu wyborców przewodniczącemu właściwej obwodowej komisji wyborczej, który zwoła komisją natychmiast i przedłoży jaj spis do zbadania i zatwierdzenia.
2.
Komisja ma prawo badania materjałów, na których podstawie sporządzone zostały spisy wyborców, i żądania od naczelnika gminy wyjaśnień.
3.
Najpóźniej 27 dnia od ogłoszenia wyborów prześle komisja obwodowa jeden egzemplarz zatwierdzonego spisu wyborców okręgowej komisji wyborczej, równocześnie zaś ogłasza publicznie w gminie w sposób, używany do ogłoszeń gminnych, iż spis wyborców będzie wyłożony do przejrzenia w lokalu komisji.
Art.  35.
1.
Spisy wyborców będą wyłożone do przejrzenia, począwszy od 28 dnia od ogłoszenia wyborów, przez dni 14 w lokalu urzędowym obwodowej komisji wyborczej, codziennie przez godzin 6 i to w takiej porze, by ułatwić wszystkim wyborcom przejrzenie spisu.
2.
Prawo przeglądania spisu wyborców uprawnia także do robienia notatek i wyciągów ze spisu w sposób, nieuniemożliwiający innym osobom przeglądanie.
3.
Godziny urzędowe komisji obwodowej będą ogłoszone w sposób, w danej miejscowości używany.
4.
Najpóźniej do 42 dnia od daty ogłoszenia wyborów każdy obywatel ma prawo wnieść do ko misji obwodowej reklamacje, przeciw pominięciu jego samego, lub kogokolwiek innego w spisie wyborców, jak również przeciw wpisaniu tamże kogokolwiek nieuprawnionego.
5.
Reklamacje mogą być zgłaszane pisemnie lub ustnie do protokułu i powinny być poparte dowodami, o ile nie dotyczą faktów powszechnie znanych.
6.
Reklamacje bezimienne nie będą przyjmowane.
Art.  36.
1.
Reklamacje przeciw pominięciu osoby, uprawnionej do wybierania, załatwia komisja obwodowa niezwłocznie, wydaje w tej mierze decyzję i uzupełnia stosownie do niej spis wyborców.
2.
W razie potrzeby może komisja obwodowa zażądać od żalącego się uzupełnienia przedłożonych dowodów.
3.
Odmowną swoją decyzję komisja obwodowa osobie, pominiętej w spisie, doręcza w sposób, w art. 37 ust. 2 przepisany, i jednocześnie ogłasza ją przez wywieszenie obwieszczenia w lokalu komisji.
Art.  37.
1.
O wniesieniu reklamacji przeciw wpisaniu do spisu wyborców osoby, nieuprawnionej do wybierania, komisja obwodowa jest obowiązana w przeciągu 24 godzin zawiadomić osobę, której prawo wybierania zostaje podane w wątpliwość, z pouczeniem, iż służy jej prawo w ciągu 3 dni od daty doręczenia zawiadomienia, nie później wszakże niż do 48 dnia od ogłoszenia wyborów, wnieść na piśmie lub ustnie do protokułu sprzeciw, popierając go dowodami.
2.
Doręczenie nastąpić musi albo przez pocztę za recepisem zwrotnym, albo za potwierdzeniem odbioru do rąk własnych lub pełnoletniego członka rodziny, względnie domownika osoby, której prawo wybierania zaczepiono.
3.
Komisja obwodowa rozpatruje reklamacje oraz ewentualnie wniesione sprzeciwy i wydaje decyzje.
4.
Doręczenie decyzji stronom interesowanym następuje w sposób, w ustępie 2 przepisany, jednocześnie komisja obwodowa ogłasza ją przez wywieszenie obwieszczenia w lokalu komisji.
Art.  38.
1.
Przeciw decyzjom obwodowej komisji wyborczej przysługuje każdemu wyborcy prawo zażalenia do okręgowej komisji wyborczej.
2.
Jeżeli chodzi o osoby, w art. 36 ust. 3 i w art. 37 ust. 4 wymienione, należy zażalenie to wnieść przez właściwą komisję obwodową w ciągu dni trzech od daty doręczenia; dla innych w ciągu dni trzech od daty ogłoszenia decyzji.
Art.  39.
1.
W razie uprawomocnienia się decyzji komisji obwodowej prostuje ona odpowiednio do nich spisy wyborców.
2.
Najpóźniej 52-go dnia od daty ogłoszenia wyborów komisje obwodowe przesyłają okręgowym komisjom wyborczym obydwa egzemplarze sprostowanych i uzupełnionych przez siebie spisów wyborców wraz z aktami wniesionych reklamacji, sprzeciwów oraz zażaleń przeciw powziętym decyzjom.
3.
Sprzeciwy, napływające do komisji obwodowych do dnia 56 po ogłoszeniu wyborów włącznie, mają być bezzwłocznie przesłane dodatkowo komisji okręgowej.
Art.  40.

Okręgowe komisje wyborcze rozpatrują wniesione zażalenia, rozstrzygają je i na tej podstawie ustalają ostatecznie spisy wyborców, a zatwierdziwszy je, przesyłają obydwa egzemplarze najpóźniej 62-go dnia od daty ogłoszenia wyborów obwodowym komisjom wyborczym, uzgadniając jednocześnie podług nich trzecie egzemplarze, poprzednio otrzymane (art. 34), które odsyłają do właściwego naczelnika gminy (art. 32).

Art.  41.
1.
Prawo zaskarżania powyższych decyzji okręgowych komisji wyborczych przysługuje jedynie osobom, których prawa wybierania one dotyczą, tudzież okręgowym komisarzom wyborczym tylko z powodu niezachowania przepisów prawa. Skarga ma być wniesiona do Najwyższego Sądu bezpośrednio, a to przez osobę, której prawa wybierania decyzja dotyczyła, w ciągu 48 godzin od doręczenia decyzji, zaś

przez okręgowych komisarzy wyborczych w ciągu 48 godzin od ogłoszenia tejże.

2.
Co do składu Sądu Najwyższego i postępowania przed nim znajdują zastosowanie przepisy art. 105 i następnych niniejszej ustawy.
3.
Postępowanie, wszczęte na podstawie takiej skargi, nie wstrzymuje ustalenia list wyborczych i dalszego postępowania wyborczego.
Art.  42.

Od chwili zatwierdzenia spisu wyborców przez okręgową komisję wyborczą (art. 39) wolno w spisie czynić poprawki tylko na mocy wyroku Sądu Najwyższego, którego oryginał lub odpis, uwierzytelniony sądownie albo notarjalnie, powinien być dołączony do aktów. Pozatem nie wolno umieszczać w spisie nowych wyborców, wykreślać zaś z listy wolno tylko osoby zmarłe za przedłożeniem urzędowego świadectwa skonu, które będzie dołączone do aktów wyborczych.

Art.  43.
1.
Najpóźniej w 66-m dniu od daty rozpisania wyborów wyłoży przewodniczący obwodowej komisji wyborczej zatwierdzony ostatecznie spis wyborców (art. 40) do publicznego przeglądu przez dni 5 w lokalu urzędowym komisji.
2.
Co do prawa przeglądania spisu oraz godzin jego wyłożenia, mają zastosowanie przepisy art. 35. Wyłożenie to ma te same skutki, co doręczenie decyzji komisji wyborczej zainteresowanemu wyborcy w wypadkach reklamacji, sprzeciwu i zażalenia,

ROZDZIAŁ  VIII.

Listy kandydatów.

Art.  44.
1.
Kandydatury poselskie w okręgu wyborczym powinny być zgłaszane pisemnie na ręce przewodniczącego okręgowej komisji wyborczej nie później, niż 30 dnia przed dniem wyborów,
2.
Kandydatura może być zgłoszona tylko za zgodą kandydata Odnośne oświadczenie, zaopatrzone jego własnoręcznym podpisem, powinno być wręczone przewodniczącemu okręgowej komisji wyborczej nie później, niż 22 dnia przed dniem wyborów. Oświadczenie to musi ponadto zawierać stwierdzenie, że kandydat uważa się za obywatela Państwa Polskiego i że wedle swej najlepszej wiedzy posiada bierne prawo wyborcze W braku takiego oświadczenia należy wykreślić kandydata z listy.
3.
Nikt nie może być w tym samym okręgi; wyborczym zgłoszony na dwuch lub więcej listach kandydatów
Art.  45.

Zgłoszenie winno być podpisane łącznie lub na oddzielnych deklaracjach najmniej przez 50 wyborców, zamieszkałych w okręgu wyborczym.

Art.  46.

Liczba kandydatów na liście okręgowej nie może przewyższać dwukrotnej liczby posłów, przypadających na dany okrąg.

Art.  47.
1.
Zgłaszający okręgową listę kandydatów powinni jednocześnie w pisemnem oświadczeniu wskazać swego pełnomocnika, uprawnionego do porozumiewania się z władzami wyborczemi i składania w imieniu zgłaszających oświadczeń w sprawie zgłoszenia.
2.
Oprócz pełnomocnika należy równocześnie wskazać jego zastępcę.
3.
Większość podpisanych na zgłoszeniu listy kandydatów może oświadczyć pisemnie, iż odwołuje pełnomocnika, względnie jego zastępcę, i mianuje nowego pełnomocnika, względnie nowego zastępcę. Oświadczenie to będzie uznane za ważne, jeżeli dla każdej osoby podpisującej będą wyszczególnione dane, wskazane w art. 48, i jeżeli własnoręczność podpisu będzie potwierdzona przynajmniej przez przełożonego gminy albo przez przewodniczącego obwodowej komisji wyborczej.
4.
Nowomianowany pełnomocnik wstępuje w miejsce pełnomocnika odwołanego z chwilą, gdy komisja stwierdzi, iż odwołanie zostało dokonane zgodnie z przepisami niniejszego artykułu.
5.
Komisja jest obowiązana zgłoszone odwoła nie niezwłocznie rozpatrzyć i załatwić.
Art.  48.

Wyborcy, podpisujący zgłoszenie okręgowej listy kandydatów, powinni podać obok swojego czytelnego podpisu swój wiek, zawód i dokładny adres tak, by co do osoby podpisującego nie mogło być żadnej wątpliwości.

Art.  49.
1.
Każda zgłoszona lista kandydatów może być oznaczona albo przez wskazanie stronnictwa, zgłaszającego listę, albo też innemi słowami, odróżniającemi listę od wszystkich innych list.
2.
Oznaczenia, zdolne wprowadzić w błąd wyborców nie są dozwolone.
3.
Oznaczenie listy, jako listy stronnictwa, wy maga przedłożenia zgody władz danego stronnictwa, jeśliby przez pełnomocnika innej listy zaczepione zostało.
4.
W razie podniesienia zarzutów z tego tytułu przez pełnomocników, przewodniczący komisji okręgowej wezwie zainteresowanych pełnomocników do porozumienia się, a gdyby ono nie było osiągnięte, komisja okręgowa oznaczy listy zgodnie z rzeczywistemi stosunkami wedle przedłożonych dowodów, listy zaś, których charakter partyjny nie został udowodniony, pozostawi bez oznaczenia.
Art.  50.

Oświadczenie kandydata, iż zgadza się na umieszczenie go na okręgowej liście kandydatów może być uczynione także telegraficznie pod warunkiem wszakże, że najpóźniej przed wydrukowaniem listy nadejdzie pisemne oświadczenie kandydata.

Art.  51.
1.
W zgłoszonych listach kandydatów należy podać nazwisko, imię, wiek, zawód i miejsce za mieszkania każdego kandydata tak, by nie mogło być wątpliwości co do jego osoby.
2.
Nazwiska kandydatów powinny być oznaczone kolejnemi numerami, poczynając od 1, w po rządku pierwszeństwa do otrzymania mandatu.
Art.  52.

Przewodniczący okręgowej komisji wyborczej powinien wydać pisemne potwierdzenie zgłoszenia listy kandydatów oraz złożenia oświadczenia kandydatów co do przyjęcia kandydatury i zgłoszenia przyłączenia się listy okręgowej do listy państwowej (art. 57).

Art.  53.

Przewodniczący okręgowej komisji wyborczej bada, czy zgłoszone listy kandydatów odpowiadają przepisom ustawy, o dostrzeżonych zaś brakach i wadach zawiadamia pełnomocnika listy najpóźniej w 3 dni po zgłoszeniu listy.

Art.  54.

Jeżeli wskazane wady i braki nie zostaną przez pełnomocnika grupy usunięte w ciągu 5 dni, właściwa komisja wyborcza stwierdza nieważność zgłoszenia w całości albo nieważność kandydatur, których wady dotyczą, i zawiadamia o swej decyzji pełnomocnika.

Art.  55.

W razie zgłoszenia w okręgu wyborczym w terminie przepisanym (art. 44): a) kilku list z ogólną liczbą kandydatów, nie większą od liczby postów, przypadającej na dany okrąg, b) jednej tylko listy kandydatów, - głosowanie nie odbywa się; natomiast za wybranych uważa się: w wypadku, podanym pod a) - wszystkich zgłoszonych kandydatów, przyczem jeżeli liczba ich jest mniejsza od liczby posłów, jakich wybiera się z okręgu, to pozostające z tego powodu mandaty przypadają na rzecz list państwowych; w wypadku zaś pod b) -osoby, które znajdują się na tylu pierwszych miejscach listy, ilu posłów ma być wybranych z okręgu. Prócz tego ma w tym wypadku zastosowanie przepis, zamieszczony w art. 97 ust. 2 i 3.

Art.  56.
1.
W razie zgłoszenia kilku list o łącznej liczbie kandydatów większej od liczby posłów, wybieranych w okręgu, okręgowa komisja wyborcza po ostatecznem ustaleniu list zarządza wydrukowanie ich na afiszach wyborczych pod numerami i nazwami, jakie im przysługują, z uwzględnieniem kolejności ich numerów. Równocześnie należy ogłosić na tym samym afiszu te państwowe listy kandydatów, do których postawione w okręgu listy zgłosiły swoje przyłączenie.
2.
Podpisów, umieszczonych na zgłoszeniach list kandydatów, nie należy drukować.
3.
Afisze wyborcze najpóźniej 12 dnia przed dniem wyborów mają być w dostatecznej liczbie rozesłane do obwodowych komisji wyborczych z poleceniem rozplakatowania. Równocześnie należy prze słać afisz wyborczy do Głównego Urzędu Statystycznego.
Art.  57.
1.
Pełnomocnik okręgowej listy kandydatów może złożyć na ręce przewodniczącego okręgowej komisji wyborczej na piśmie oświadczenie, iż listę swoją przyłącza do oznaczonej w oświadczeniu państwowej listy kandydatów, jednakże tylko o tyle, o ile lista okręgowa, którą reprezentuje, jest oznaczona tem samem mianem, co i lista państwowa.
2.
Oświadczenie to musi być złożone najpóźniej na 22 dni przed dniem wyborów, inaczej mandaty z tej listy uzyskane pozostaną przy rozdziale mandatów z list państwowych nie uwzględnione. Oświadczenie to prześle przewodniczący okręgowej komisji wyborczej natychmiast Generalnemu Komisarzowi Wyborczemu.
3.
Mandaty z listy okręgowej, do żadnej listy państwowej nie przyłączone, nie będą uwzględnione przy rozdziale mandatów z list państwowych.
Art.  58.
1.
Państwowe listy kandydatów powinny być zgłaszane pisemnie na ręce Generalnego Komisarza Wyborczego nie później, niż 40-go dnia przed dniem wyborów.
2.
Zgłoszenie powinno być podpisane przez conajmniej 5-ciu posłów lub senatorów ustępującego Sejmu, względnie Senatu, albo przez conajmniej 1.000 wyborców z dwuch okręgów wyborczych po conajmniej 500 z każdego okręgu. W tym wypadku może być zgłoszenie podpisywane w oddzielnych dekla racjach.
3.
Ta sama osoba nie może podpisać więcej, niż jedno zgłoszenie.
4.
Liczba kandydatów na liście państwowej nie może przekraczać 100.
Art.  59.
1.
Kandydatura może być zgłoszona tylko za zgodą kandydata. Odnośne oświadczenie kandydata, zaopatrzone jego własnoręcznym podpisem, powinno być wręczone przewodniczącemu Państwowej Komisji Wyborczej nie później, niż 32 dnia przed dniem wy borów. Oświadczenie to musi ponadto zawierać stwierdzenie, że kandydat uważa się za obywatela Państwa Polskiego i że wedle swej najlepszej wiedzy posiada bierne prawo' wyborcze. W braku takiego oświadczenia należy wykreślić kandydata z listy.
2.
Nikt nie może być zgłoszony na dwóch lub więcej państwowych listach kandydatów.
Art.  60.
1.
Generalny Komisarz Wyborczy ogłasza nie później niż 30 dnia przed dniem wyborów w Monitorze Polskim ważnie zgłoszone państwowe listy kandydatów w formie, ustalonej przez Państwową Komisją Wyborczą.
2.
Listy będą oznaczone numerem porządkowym w kolejności ich składania.
Art.  61.
1.
Przepisy art. 47 - 54 włącznie mają odpowiednie zastosowanie w odniesieniu do list państwowych.
2.
Listy okręgowe, które zgłosiły swoje przyłączenie do listy państwowej, będą oznaczone tym samym numerem porządkowym, co odpowiednie listy państwowe. Inne listy okręgowe otrzymują numery porządkowe w kolejności ich składania, poczynając od numeru, następującego po numerze listy państwowej, oznaczonej numerem najwyższym, choćby numer ten nie był w okręgu zużytkowany.
3.
Żadna listą nie będzie oznaczona numerem dziewiątym.

ROZDZIAŁ  IX.

O głosowaniu.

Art.  62.
1.
Przeprowadzenie aktu głosowania należy do obwodowej komisji wyborczej.
2.
Od chwili rozpoczęcia głosowania, aż do chwili ukończenia go w lokalu wyborczym powinni być obecni bez przerwy conajmnniej przewodniczący i dwaj członkowie komisji wyborczej, względnie ich zastępcy.
3.
Gdyby brakowało członków do tego kompletu, przewodniczący uzupełni komisję, powołując do niej jedną lub dwie osoby piśmienne z pośród obecnych wyborców.
4.
Przewodniczący komisji i członek komisji, wybrany do pisania protokułu, nie mogą równocześnie opuszczać lokalu wyborczego.
Art.  63.

Wstęp do lokalu wyborczego mają tylko wyborcy i mężowie zaufania grup wyborczych, zgłoszeni przez pełnomocników z pośród miejscowych wyborców po jednym do każdej komisji, względnie zastępcy tych mężów zaufania po jednym dla każdego z nich.

Art.  64.

W przeddzień wyborów, począwszy od godziny 6-ej wieczorem, i przez cały dzień wyborów sprzedaż, wyszynk lub podawanie trunków alkoholowych są zakazane na całym obszarze wyborczym,

Art.  65.
1.
Przewodniczący może usunąć z lokalu wyborczego osoby, które zakłócają spokój albo agitują, z zakazem powrotu, nic pozbawiając ich jednak prawa oddania głosu.
2.
Męża zaufania, względnie jego zastępcę, komisja wyborcza może wydalić z lokalu wyborcze go dopiero po bezskuteczności uprzedniego upomnienia, zaznaczając fakt ten oraz jego powody w protokule komisji.
Art.  66.

W czasie głosowania nie wolno ani w lokalu wyborczym, ani w budynku, w którym się ten lokal znajduje, ani też na ulicy i na placu przed wejściem do budynku w promieniu 100 metrów wygłaszać przemówień, rozdawać kart do głosowania i w jakikolwiek sposób agitować.

Art.  67.

W razie gdyby tłumne zgromadzenie się publiczności tamowało wyborcom dostęp do lokalu wyborczego lub też do urny wyborczej, przewodniczący komisji poczyni stosowne zarządzenia, by zapewnić wyborcom swobodny dostęp.

Art.  68.

W celu zapewnienia wykonania zarządzeń przewodniczącego, zmierzających do utrzymania bezpieczeństwa i spokojnego przebiegu aktu wyborczego, władze administracyjne oddadzą do jego rozporządzenia straż w odpowiedniej sile.

Art.  69.
1.
Stół, przy którym urzęduje komisja wyborcza, należy ustawić tak, aby był ze wszystkich stron widoczny. Mężowie zaufania będą zasiadali przy stole komisji. Na stole należy ustawić urnę wyborczą, która powinna być tak zbudowana, żeby bez otwierania nie można było wydobywać z niej kart do głosowania.
2.
Egzemplarz niniejszej ordynacji wyborczej powinien znajdować sit; na stole komisji do publicznego użytku.
3.
Przed rozpoczęciem głosowania komisja i mężowie zaufania powinni się przekonać, czy urna jest próżna. Od tej chwili aż do ukończenia głosowania urny w żadnym wypadku otwierać nie wolno.
Art.  70.
1.
Głosowanie odbywa się za pomocą kart do głosowania. Karty do głosowania powinny być koloru białego. Karta zawierać ma jedynie wyrażony słowami lub cyframi numer listy kandydatów, na którą wyborca oddaje swój głos.
2.
Numer może być odbity mechanicznie lub pisany,
Art.  71.
1.
Karty do głosowania będą wkładane do ko pert, ostemplowanych stemplem przewodniczącego okręgowej komisji wyborczej. Koperty powinny być sporządzone z papieru nieprzejrzystego w formacie 9\12 cm.
2.
Wszystkie koperty, przeznaczone dla jednego obwodu głosowania, powinny być jednakowej barwy.
3.
Koperty nie będą oznaczone żadnym znakiem odróżniającym oprócz stempla,
4.
Kopert ostemplowanych dostarcza przewodniczący okręgowej komisji wyborczej na koszt Państwa,
Art.  72.

Głosowanie rozpoczyna się o godzinie 9 rano i trwa bez przerwy do godziny 9 wieczorem.

Art.  73.
1.
Głosowanie odbywa się publicznie w następujący sposób. Wyborca, zbliżywszy się do stołu, przy którym zasiada komisja wyborcza, wymienia swe nazwisko i imię. Po sprawdzeniu przez członka, prowadzącego protokuł, czy imię i nazwisko wymienione znajduje się w spisie wyborców, wyborca otrzymuje ostemplowaną kopertę do głosowania, wkłada w nią kartę do głosowania i wręcza przewodniczącemu komisji, który, sprawdziwszy stempel na ko percie i nie zaglądając do jej wnętrza, wrzuca ją do urny wyborczej. Jednocześnie członkowie komisji obok nazwiska wyborcy w obu egzemplarzach spisu zaznaczają, że tenże swój głos oddał.
2.
Wyborcy, którzy z powodu ułomności cielesnej nie mogą wykonać czynności, w tym artykule określonych, mogą się posługiwać pomocą osoby swego zaufania.
Art.  74.

Przewodniczący nie może przyjąć do głosowania karty, którąby wyborca pragnął oddać bez włożenia jej do koperty urzędowej, również nie przyjmie przewodniczący kopert, oznaczonych jakimkolwiek znakiem poza stemplem urzędowym.

Art.  75.
1.
Każdy członek komisji i każdy mąż zaufania może wystąpić z zarzutem co do tożsamości oso by głosującego. Zarzuty te mogą być czynione tylko dopóty, dopóki osoba, o którą chodzi, nie oddała głosu.
2.
W takim wypadku przewodniczący komisji wyborczej za zgodą komisji może zażądać od głosującego udowodnienia tożsamości jego osoby; jeśli osoba, krórej tożsamość została zakwestionowana, nie przedstawi dokumentów, uznanych za wystarczające przez komisję, może się powołać na świadectwo dwuch świadków, osobiście znanych choćby jednemu członkowi komisji. Nazwiska tych świadków i nazwisko członka komisji, znającego ich osobiście, będą zaznaczone w protokule komisji.
3.
Od decyzji komisji w sprawie tożsamości wyborcy niema odwołania.
4.
W razie niejednomyślności powyższych orzeczeń komisji należy zaznaczyć to w protokule.
Art.  76.

Gdyby komisji przedłożono wyrok Sądu Najwyższego, iż wyborca został niezgodnie z prawem wpisany do spisu wyborców, komisja nie dopuści wyborcy do oddania głosu i wykreśli go z listy.

2.
Gdyby komisji przedłożono wyrok Sądu Najwyższego, iż wyborca został niezgodnie z prawem pominięty w spisie wyborców, komisja zarządzi wpisanie go do spisu wyborców, poczem dopuści go do oddania głosu.
3. 10
Również komisja wpisze do spisu wyborców i dopuści do głosowania osoby, wchodzące w skład komisji, komisarza wyborczego, męża zaufania grupy wyborców, lub osobą, pełniącą straż przy komisji, o ile to jest dopuszczalne na mocy art. 2 niniejszej ordynacji wyborczej i o ile osoba ta przedstawi zaświadczenie od przewodniczącego komisji tego obwodu, w którym w myśl art. 33 jest wpisana do spisu wyborców, że nie będzie głosować w tamtym obwodzie. Wydanie takiego zaświadczenia uwidoczni przewodniczący w spisie wyborców. Zaświadczenie takie winno być zatrzymane i dołączone do protokułu komisji wyborczej obwodu, w którym dany wyborca głosuje.
4. 11
Wszelkie wypadki tego rodzaju powinny być w protokule komisji zaznaczone.
Art.  77.

Głosowania przerywać nie wolno. Gdyby wskutek wydarzeń siły wyższej czynności wyborcze były na czas przejściowy wręcz uniemożliwione, komisja wyborcza może przedłużyć głosowanie lub odroczyć je do dnia następnego. Zarządzenie takie musi być natychmiast ogłoszone publicznie w sposób, w da-nem miejscu używany.

Art.  78.

W razie przerwania głosowania komisja wyborcza opieczętowuje akta wyborcze i urnę wyborczą i oddaje je na przechowanie przewodniczącemu pod jego osobistą odpowiedzialnością. Po ponownem podjęciu głosowania należy protokularnie stwierdzić, czy pieczęcie były nie naruszone.

Art.  79.
1.
Z uderzeniem godziny 9 wieczorem przewodniczący nakazuje zamknięcie lokalu wyborczego. Odtąd mogą głosować tylko wyborcy, którzy przed uderzeniem godziny 9 weszli do lokalu.
2.
Jeżeli wszyscy wyborcy, wpisani do spisu wyborców, oddali swoje głosy, komisja może także przed godziną 9 uznać głosowanie za ukończone.

ROZDZIAŁ  X.

Ustalenie wyniku głosowania w obwodzie.

Art.  80.

Natychmiast po zamknięciu głosowania uskutecznia komisja obliczenie wyniku w obecności mężów zaufania, względnie ich zastępców.

Art.  81.
1.
Przewodniczący otwiera urnę wyborczą, poczem liczy koperty, w niej złożone, nie otwierając ich.
2.
Jednocześnie ustala się na podstawie nota tek w spisie wyborców liczbę wyborców, którzy głosowali.
3.
Gdyby liczba ta mimo kilkakrotnego liczenia różniła się od liczby kopert, wyjętych z urny, należy to zaznaczyć w protokule, podając okoliczności, mogące wyjaśnić przyczynę powyższej nie zgodności.
Art.  82.
1.
Po ukończeniu tej czynności komisja obwodowa przystępuje niezwłocznie do obliczenia głosów, oddanych na poszczególne listy kandydatów.
2.
W tym celu jeden z członków komisji otwiera kopertę każdą z osobna, wyjmuje z niej kartę do głosowania i po obejrzeniu jej podaje przewodniczącemu, który odczytuje głośno treść karty;- po czem, okazawszy ją mężom zaufania, oddaje ją wraz z kopertą innmu członkowi komisji do sprawdzenia i przechowania aż do ukończenia obliczenia. Podczas odczytywania przez przewodniczącego dwaj członkowie komisji czynią odpowiednia zapiski na formularzach obliczeniowych, dostarczonych na koszt Skarbu Państwa przez Ministra Spraw Wewnętrznych. Po ukończeniu tych czynności oblicza się na obydwóch formularzach liczby głosów, przypadające na poszczególne listy. Liczby te na obydwóch formularzach powinny zgadzać się ze sobą i mają odpowiadać liczbie ważnie oddanych głosów.
3.
Obydwie listy powinny być podpisane przez wszystkich członków komisji i dołączone do protokułu.
Art.  83.
1.
Nie ważne są: 1) karty do głosowania, włożone do koperty, urzędownie nie ostemplowanej lub też do koperty, oznaczonej znakiem odróżniającym, 2) karty do głosowania puste, 3) karty do głosowania, wypełnione niezgodnie z przepisem art. 70, tudzież karty koloru oczywiście innego niż biały, 4) karty do głosowania, znalezione w kopercie w liczbie większej, niż jedna, o ile nie opiewają na jeden i ten sam numer, gdyż wówczas liczą się za jedną, 5) kar ty do głosowania, nie opiewające na jedną z ważnie zgłoszonych okręgowych list kandydatów.
2.
W wypadku wszakże, wymienionym pod liczbą 4, jeżeli wszystkie karty opiewają na jeden i ten sam numer, liczą się one za jedną, a jednobrzmiące duplikaty przewodniczący niezwłocznie zniszczy, o czem zaznacza się w protokule komisji.
Art.  84.

Karty do głosowania, o których ważności decydowała komisja, należy oznaczyć na odwrotnej stronie numerami porządkowemi i osobno zapakowane i opieczętowane dołączyć do protokułu. W protokule należy podać powody, dla których karta uznaną została za ważną lub nieważną. Jeżeliby powodem unieważnienia karty do głosowania była wadliwość koperty, należy dołączyć do karty także kopertę, oznaczywszy ją numerem porządkowym odnośnej karty.

Art.  85.

Wszystkie oddane podczas głosowania karty, nie podpadające pod przepisy artykuły 84, komisja wyborcza starannie zapakuje. Na opakowaniu należy umieścić napis, wskazujący obwód głosowania, z którego karty pochodzą.

Art.  86.
1.
Z czynności swoich obwodowa komisja wyborcza spisuje protokuł według wzoru, ustalonego przez Ministra Spraw Wewnętrznych.
2.
W protokule tym musi być uwidoczniona: 1) liczba osób, mających prawo wybierania według spisu wyborców, który służył za podstawę głosowania, 2) liczba wyborców głosujących, 3) liczba głosów nieważnych w myśl art. 83, 4) liczba głosów ważnych, 5) liczba głosów, ważnie oddanych na poszczególne listy kandydatów, przyczem wyszczególnić na leży, ile z nich było kwestjonowanych.
3.
Protokuł musi być podpisany przez wszystkich obecnych członków komisji i mężów zaufania, a następnie łącznie z kartami do głosowania oraz ze spisami wyborców, użytemi podczas głosowania, ma być odesłany niezwłocznie do okręgowej komisji wyborczej.
4.
Każdy członek komisji lub mąż zaufania, jeśli uważa, że protokuł nie jest zgodny z rzeczywistością, ma prawo podyktować swoje oświadczenie w tej mierze lub złożyć je na piśmie.
5.
Oświadczenie to musi być dołączone do protokułu.

ROZDZIAŁ  XI.

Ustalenie i ogłoszenie wyniku wyborów w okręgach wyborczych i w Państwie.

Art.  87.
1.
Posiedzenie okręgowej komisji wyborczej w celu ustalenia wyników głosowania odbywa się najpóźniej na trzeci dzień po głosowaniu.
2.
Przewodczący komisji oznacza posiedzenie na dzień i godziną, w której można oczekiwać nadejścia protokułów wyborczych ze wszystkich obwodów głosowania, i zawiadamia o miejscu i czasie tego posiedzenia conajmniej na 24 godzin przed terminem wszystkich członków komisji, pełnomocników i zastępców tychże.
Art.  88.
1.
Okręgowa komisja wyborcza przegląda protokuły obwodowych komisji wyborczych w miarę ich napływania i bada, czy uchwały komisji co do ważności kart głosowania są zgodne z przepisami art. 83 tudzież, czy w liczbach, podanych według przepisu art. 86 ust. 2 w protokule obwodowej komisji wyborczej niema widocznych błędów arytmetycznych.
2.
Jeżeliby uchwały komisji obwodowej były niezgodne z przepisami art. 83, uskuteczni komisja okręgowa odpowiednie sprostowanie wyników głosowania, ustalonych przez obwodową komisję wyborczą. Widoczne błędy arytmetyczne poprawi komisja okręgowa, o ile to na podstawie protokułu lub spisu wyborców jest możliwe.
3.
Jeżeliby pozatem przeprowadzenie wyborów w obwodzie nasuwało pewne wątpliwości, zaznaczy je komisja okręgowa w swym protokule - nie może jednak sprostować wyników głosowania, ustalonych przez komisję obwodową.
Art.  89.
1.
Po nadejściu wyników głosowania z całego okręgu wyborczego zestawi je komisja okręgowa we dług odpowiedniego formularza, podając dla każdego obwodu głosowania, a następnie dla każdego powiatu i dla całego okręgu wyborczego:
1)
liczbę osób, uprawnionych do głosowania,
2)
liczbę głosujących,
3)
liczbę głosów nieważnych według uchwał komisji obwodowych,
4)
liczbę głosów nieważnych według uchwał komisji okręgowych (ostateczną liczbę głosów nieważnych),
5)
ostateczną liczbę głosów ważnych,
6)
liczbą głosów ważnych, oddanych na każdą ważnie zgłoszoną listę kandydatów.
2.
Obliczenie to będzie sporządzone w dwuch egzemplarzach i powinno być podpisane przez wszystkich obecnych członków komisji i dołączone do protokułu.
3.
Zestawianie wyników obliczania może być przerwane jedynie z powodu wydarzeń siły wyższej, uniemożliwiających ta czynności. Postanowienia art. 78 co do opieczętowania i przechowania aktów mają tu zastosowanie.
Art.  90.
1.
Ustaliwszy wyniki głosowania w całym okręgu, okręgowa komisja wyborcza uskutecznia podział mandatów pomiędzy poszczególne listy w następujący sposób.
2.
Liczby głosów ważnych, złożonych na po szczególne listy, dzieli się kolejno przez 1, 2, 3 i t. d. aż do tej chwili, gdy z otrzymanych w ten sposób ilorazów da się uszeregować tyle kolejno największych liczb, ile jest mandatów w okręgu do podziału.
3.
Każdej liście kandydatów przyznaje się tyle mandatów poselskich, ile przypada jej liczb z pośród ustalonego w powyżej przepisany sposób szeregu liczb kolejno największych.
4.
Jeżeliby kilka list wykazało ilorazy równe ostatniej z uszeregowanych w wyżej podany sposób liczb i list tych było więcej, aniżeli mandatów do obsadzenia, pierwszeństwo mają listy w kolei ogólnej liczby oddanych na nie w okręgu głosów, a gdy by dwie listy lub więcej miały równą ilość głosów, rozstrzyga między niemi los, wyciągnięty przez przewodniczącego posiedzenia komisji.
5.
Jeżeliby na rzecz listy którejkolwiek przy padło więcej mandatów, aniżeli ta lista zawiera nazwisk, to brakujące nazwiska bierze się z listy państwowej, do której ona została przyłączona, zaś gdyby do żadnej listy państwowej nie była przyłączona, to nieobsadzone z tego powodu mandaty dolicza się do liczby 72 mandatów, które mają być obsadzone z list państwowych.
6.
Państwowej Komisji Wyborczej przekazuje się do obsadzenia te mandaty, które pozostały w okręgu nieobsadzone.
Art.  91.
1.
Okręgowa komisja wyborcza spisuje ze swoich czynności protokuł. W protokule uwidocznione powinny być wszystkie obliczenia, dokonane w celu stwierdzenia wyniku wyborów, a nie uwidocznione w formularzu, wymienionym w art. 89.
2.
Wzór protokułu ustali Minister Spraw Wewnętrznych.
Art.  92.
1.
Po ustaleniu treści protokułu przewodniczący okręgowej komisji wyborczej ogłasza na publicznem posiedzeniu komisji wyborczej rezultaty wyborów, a więc liczbę głosów ważnych, oddanych w całym okręgu wyborczym wogóle na poszczególne listy, imiona i nazwiska wybranych posłów, ewentualnie (art. 90 ust. 5) liczbę mandatów, które pozo stały w okręgu nieobsadzone.
2.
Przewodniczący zarządzi bezzwłoczne ogłoszenie wszystkich tych danych w dziennikach i w inny sposób, używany zwykle w danej miejscowości, poczem dla każdego z wybranych posłów wystawia list wierzytelny, podpisany przez obecnych członków komisji wyborczej.
3.
List wierzytelny ma zawierać:
1)
numer i nazwę okręgu wyborczego,
2)
dzień wyborów,
3)
imię i nazwisko, wiek, zawód i miejsce za mieszkania osoby, wybranej na posła.
4.
Poseł może podjąć list wierzytelny w ciągu 5 dni od dnia ogłoszenia wyborów u przewodniczącego okręgowej komisji wyborczej. Listy wierzytelne, niepodjęte w tym terminie, przesyła przewodniczący do Biura Sejmowego.
5.
List wierzytelny zastępuje wybranemu legitymację poselską do chwili jej otrzymania.
Art.  93.
1.
Po wystawieniu listów wierzytelnych protokuł odczytuje się, poczem podpisują go wszyscy obecni członkowie komisji i pełnomocnicy.
2.
Protokuł wraz z formularzami, wymienionemi w art. 89, tudzież z protokułami obwodowych komisji wyborczych należy opieczętować i przesłać bezzwłocznie Generalnemu Komisarzowi Wyborczemu.
3.
Karty do głosowania oraz wszelkie inne akta wyborcze, zarówno okręgowej jak i obwodowej komisji wyborczej, będą osobno opieczętowane, opatrzone napisem, oznaczającym zawartość, i prze słane prezesowi sądu okręgowego, właściwego dla siedziby okręgowej komisji wyborczej.
4.
W razie wniesienia protestu przeciwko wyborowi będą akta te odesłane do Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego.
5.
Akta te należy przechowywać do końca okresu wyborczego.
6.
Odpis protokułu, uwierzytelniony przez przewodniczącego okręgowej komisji wyborczej, przesyła się do Biura Sejmowego.
7.
Taki sam odpis protokułu wraz z odpisem formularza, wymienionego w art. 89, prześle przewodniczący do Głównego Urzędu Statystycznego.
Art.  94.
1.
Po ustaleniu wyniku wyborów we wszystkich okręgach Państwowa Komisja Wyborcza stwierdza, czy pozostały jeszcze jakie mandaty nie obsadzone i dolicza je do stałej liczby 72 mandatów z list państwowych.
2.
Mandaty te przypadają do podziału między zgłoszone ważnie państwowe listy kandydatów, przyczem jednak pozostają nie uwzględnione listy państwowe takich grup wyborców (stronnictw), które z przyłączonych do danej listy państwowej list okręgowych nie przeprowadziły w całem Państwie po słów conajmniej w 6 okręgach wyborczych.
Art.  95.
1.
Komisja ustala według odpowiedniego for mularza, ilu posłów zostało wybranych w całem Państwie ze wszystkich tych list okręgowych, które zgłosiły zgodnie z przepisami art. 57 swoje przyłączenie do poszczególnych list państwowych.
2.
Otrzymane w ten sposób liczby mandatów poszczególnych grup wyborczych (stronnictw) pisze się obok siebie, poczynając od najwyższej, a kończąc na najniższej, następnie zaś dzieli się te liczby kolejno przez 1, 2, 3 i t. d. tak długo, aż z otrzymanych w ten sposób ilorazów da się uszeregować tyle kolejno największych liczb, ile mandatów jest do rozdzielenia przez Państwową Komisję Wyborczą.
3.
Każda państwowa lista kandydatów, wchodząca w rachubę, otrzyma tyle mandatów poselskich, ile przypada jej liczb z pośród ustalonego w powyżej przepisany sposób szeregu liczb kolejno największych.
4.
Gdyby kilka list wykazało ilorazy równe ostatniej z uszeregowanych w powyżej podany sposób liczb i list tych było więcej, niż mandatów do dyspozycji, należy dać pierwszeństwo liście ugrupowania, które przeprowadziło w okręgach więcej po słów, gdyby zaś wchodzące w grę ugrupowania przeprowadziły równą ilość posłów, rozstrzyga między niemi los, wyciągnięty przez Generalnego Komisarza Wyborczego na posiedzeniu "Państwowej Ko misji Wyborczej.
Art.  96.

Państwowa Komisja Wyborcza spisuje ze swoich czynności protokuł i ogłasza wynik wyborów w Monitorze Polskim. Przepisy art. 91, 92 i 93 ust. 1 i 4 mają i tutaj zastosowanie.

Art.  97.
1.
Posłami z listy okręgowej lub państwowej zostają osoby, wymienione z kolei na tylu pierw szych miejscach listy kandydatów, ile tejże przypada mandatów poselskich.
2.
Jeżeli na listy okręgowe przypada więcej mandatów poselskich, aniżeli jest na nich kandydatów, przechodzą mandaty poselskie, nie obsadzone, z tych list, na rzecz listy państwowej, do której dana lista okręgowa zgłosiła swe przyłączenie. O nośne mandaty należy uwzględnić przy obliczeniu, dokonywanem w myśl art. 95 ust. 1.
3.
Jeżeli liście państwowej zostanie przydzielonych więcej mandatów, aniżeli lista ma kandydatów, należy przydzielić mandaty nie obsadzone po jednym tym listom okręgowym, przyłączonym do danej listy, które wykazują z kolei najwyższe nie zużyte resztki.
Art.  98.
1.
Jeżeli jedna i ta sama osoba została wy braną równocześnie z kilku list okręgowych albo z listy państwowej i z listy okręgowej, winna oświadczyć na ręce Generalnego Komisarza Wyborczego najpóźniej w ciągu tygodnia po ogłoszeniu wyniku wyborów z listy państwowej w Monitorze Polskim, który mandat przyjmuje.
2.
Jeżeliby takie oświadczenie nie zostało w ter minie tym złożone, należy uważać osobą tę za wy braną z listy okręgowej, a powołać zastępcę w myśl art. 99 z listy państwowej, a jeśliby wybraną była z kilku list okręgowych, należy ją uważać za wybraną z tej listy, na którą oddano więcej głosów, zaś w razie równości głosów-według losu.
Art.  99.
1.
Ogłaszając wynik wyborów, ogłosi przewodniczący okręgowej, a względnie Państwowej Komisji Wyborczej, osoby, wymienione po wybranych posłach na dalszych miejscach na liście-zastępcami posłów, a to w kolejności, w jakiej na liście są umieszczone.
2.
Każdemu zastępcy przysługuje prawo ustąpienia pierwszeństwa swemu bezpośredniemu następcy na liście, jednak bez przymusowego zrzeczenia się prawa zastępstwa.
3.
Zastępcy posłów zostają posłami na wypadek unieważnienia (art. 107) lub wygaśnięcia mandatu (art. 111) posłów z tej samej listy. Przepisy art. 97 i 98 mają i tu analogiczne zastosowanie.

ROZDZIAŁ  XIII.

Koszty wyborów.

Art.  100.
1.
Dostarczeniem lokalu, urny, sprzętów i przy borów do pisania dla komisji wyborczej obwodowej i okręgowej zajmuje się na swój koszt gmina, w obrębie której komisja urzęduje.
2. 12
Gmina ponosi również koszt sporządzenia spisu wyborców wraz z kosztem formularzy (art. 32) i koszt djet (art. 28) członków komisji obwodowych, wybranych przez radą gminną.
3.
Wszystkie inne wydatki, połączone z prze prowadzeniem wyborów, ponosi Skarb Państwa, który też dostarcza formularzy, przepisanych w niniejszej ordynacji wyborczej.
4.
Wykaz wydatków, które mają być pokryte przez Skarb komisje wyborcze przesyłają Ministrowi Spraw Wewnętrznych najpóźniej w trzy miesiące po dniu wyborów.
Art.  101.

Wszelkie pisma w sprawach wyborczych, zwłaszcza zaś podania stron w postępowaniu reklamacyjnem (art. 35-41), zgłoszenia list kandydatów i potwierdzenia podpisów na tych zgłoszeniach, wszelkie protokuły, oświadczenia i t. d. są wolne od jakichkolwiek stempli i należytości.

ROZDZIAŁ  XIII.

Sprawdzanie ważności wyborów.

Art.  102.
1.
W ciągu czternastu dni od ogłoszenia wyniku wyborów (art. 92 względnie 96) każdy wyborca może wnieść protest przeciwko wyborowi posła lub wyborom.
2.
Protest przeciwko wyborowi posła z listy okręgowej lub też przeciwko wyborom w okręgu ma być wniesiony na piśmie lub ustnie do protokułu, na ręce przewodniczącego okręgowej komisji wyborczej.
3.
Protest zaś przeciwko wyborowi posła z listy państwowej lub też przeciwko ustalonym przez Komisję Państwową wynikom wyborów ma być na piśmie wniesiony na ręce Generalnego Komisarza Wyborczego.
Art.  103.
1.
Przewodniczący okręgowej komisji wyborczej, a względnie Generalny Komisarz Wyborczy, ogłasza niezwłocznie w Monitorze Polskim i w dziennikach miejscowych o wniesieniu protestu, wyzna czając 14-dniowy od dnia ogłoszenia termin do wnoszenia zarzutów przeciwko treści tegoż.
2.
Przed upływem oznaczonego terminu wolno każdemu wyborcy przeglądać protest w lokalu ko misji i czynić z niego odpisy.
3.
Następnie protest wraz z wniesionemi za rzutami przesyła się do Sądu Najwyższego, odpis zaś jego do Biura Sejmowego.
Art.  104.
1.
Nie zaczepione protestem mandaty poselskie mogą być jedynie z powodu braku prawa wybieralności zakwestjonowane w ciągu 3 pierwszych posiedzeń Sejmu trybem, przepisanym dla nagłych wniosków poselskich.
2.
Mandaty nie zaprotestowane i nie zakwestjonowane przyjmuje Sejm do wiadomości bez dyskusji.
3.
W razie zakwestjonowania mandatu Sejm uchwałą przekazuje sprawę do zbadania i rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu.
Art.  105.
1.
O ważności wyborów, zaprotestowanych lub przez Sejm zakwestjonowanych, rozstrzyga Sąd Najwyższy.
2.
Sąd Najwyższy rozstrzyga w sprawach wyborczych w komplecie 3-ch sędziów na posiedzeniu. jawnem po wysłuchaniu prokuratora i interesowanych.
3.
Postępowanie w sprawach wyborczych jest wolne od wszelkich opłat.
Art.  106.

Do chwili kiedy protest lub zakwestjonowenie zostaną rozstrzygnięte przysługuje posłowi, zaopatrzonemu w list wierzytelny, prawo wstępu do Izby i udziału w jej pracach.

Art.  107.

Sąd Najwyższy unieważni wybór posła lub wybory zaprotestowane:

1)
jeżeli zostanie stwierdzone, iż w danym okręgu wyborczym dopuszczono się przy wyborach przekupstw, wymuszeń, fałszu lub jakichkolwiek podejść w rozmiarach zdolnych zmienić wynik wyborów;
2)
jeżeli wybory przeprowadzone zostały nie zgodnie z przepisami niniejszej ustawy, a uchybienia popełnione mogły wpłynąć na wynik wyborów.
Art.  108.

Unieważniając wybory, Sąd Najwyższy jednocześnie orzeka, czy głosowanie, względnie wybory, mają być unieważnione w całym okręgu wyborczym, czy też tylko w niektórych obwodach głosowania.

Art.  109.
1.
W razie unieważnienia głosowania i wyborów stosownie do art. 107 i 108 niniejszej ustawy Minister Spraw Wewnętrznych zarządza w ciągu 14 dni od daty unieważnienia wybory ponowne w tym okręgu lub obwodzie, w którym głosowanie zostało unieważnione.
2.
Wybory te przeprowadzać |mogą te same komisje na podstawie tych samych spisów wyborców, co wybory pierwsze, chyba że uchybienia, w art. 107 wymienione, odnoszą się do komisji lub spisów, w których to wypadkach należy bezzwłocznie założyć nowe spisy, względnie w sposób, ustawą tą prze pisany, wybrać, nową komisję.
Art.  110.
1.
Jeżeli stosownie do art. 109 odbędą się wybory ponowne Państwowa Komisja Wyborcza na podstawie ich wyników przystąpi niezwłocznie do rewizji obliczeń, dokonanych na mocy art. 94 i 95.
2.
Jeżeliby wskutek wyniku obliczeń przypadało na pewną listę państwową więcej mandatów, niż dotychczas, należy mandaty, przyznane dodatkowo danej liście, obsadzić według art. 97 ust. 2. Gdyby natomiast przypadało na pewną listę państwową mniej mandatów niż dotychczas, uzna Państwowa Komisja Wyborcza odpowiednią liczbę mandatów za unieważnione. Co do kolejności w ustępowaniu posłów z danej listy obowiązuje zasada, iż ten, który został posłem na ostatniem miejscu ustępuje pierwszy, następnie zaś ustępuje ten, który został posłem na przedostatniem miejscu i t. d.
3.
W tym ostatnim wypadku posłowie, tracący mandaty, pozostają na odpowiedniej liście zastępców w poprzedniej kolei.

ROZDZIAŁ  XIV.

Wygaśnięcie mandatu posła.

Art.  111.
1.
Mandat posła wygasa w razie: 1) śmierci posła, 2) zrzeczenia się mandatu, 3) utraty prawa wybieralności. 4) zajścia wypadku, przepisanego w ust 2. art. 114, 5) nie uczestniczenia bez prawidłowego urlopu w 15 tu z kolei posiedzeniach Sejmu, 6) odmówienia złożenia ślubowania, przepisanego w art. 20 Konstytucji, 7) objęcia przez posła płatnej służby państwowej, z wyjątkiem stanowiska ministra, podsekretarza stanu lub profesora wyższych uczelni, 8) przyjęcia lub zatrzymania przez posła stanowiska odpowiedzialnego redaktora, 9) zajścia wypadków, przewidzianych w art. 22 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 marca 1921 r. (Dz. U. R. P. № 44 poz. 267).
2.
Korzystanie z reformy rolnej przez nabycie działki gruntu nie podpada pod przepisy art. 22 Ustawy Konstytucyjnej.
3.
Pozbawienie wolności posła, wydanego sądowi przez Sejm, nie pociąga za sobą wygaśnięcia mandatu, niezależnie od liczby posiedzeń, które z tego powodu opuści.
Art.  112.

W razie zajścia okoliczności, powodujących wygaśnięcie mandatu poselskiego stosownie do art. 111 niniejszej ustawy, władze, stwierdzające te okoliczności, obowiązane są o tem zawiadomić Marszałka Sejmu.

Art.  113.

Wygaśnięcie mandatu poselskiego stwierdza Sejm.

Art.  114.
1.
Jeżeli ta sama osoba zostanie wybrana na posła i senatora, powinna złożyć na ręce Generalnego Komisarza Wyborczego oświadczenie, który mandat przyjmuje. Przed złożeniem tego oświadczenia nie może osoba ta wstąpić ani do Sejmu ani do Senatu.
2.
Po upływie 3 miesięcy od dnia wyborów brak takiego oświadczenia powoduje wygaśnięcie obu mandatów.
Art.  115.
1.
W wypadkach unieważnienia lub wygaśnięcia mandatu posła Państwowa Komisja Wyborcza ogłasza o wstąpieniu na jego miejsce kolejnego zastępcy posła i wystawia mu list wierzytelny.
2.
Jeżeli okręgowa lista zastępców zostanie wyczerpana, należy mandat obsadzić z listy państwowej w sposób, w art. 97 ust. 2 przepisany.
3.
Jeżeli także i lista państwowa zostanie wy czerpana, a również jeśli wyczerpana lista okręgowa do żadnej listy państwowej nie była przyłączona mandat do końca kadencji pozostanie nieobsadzony.

ROZDZIAŁ  XV 13

Przepisy przechodnie.

Art. 115a. Przy pierwszych wyborach mają zastosowanie przepisy następujących artykułów 115 b. do 115g.

Art. 115b. 1. Gdyby dwóch lub więcej członków komisji wyborczej obwodowej oraz zastępcy tychże pomimo dwukrotnego wezwania przez przewodniczącego nie stawili się na zebranie komisji, względnie uchylali się od spełnienia swoich obowiązków, to przewodniczący komisji powoła do niej dwie osoby piśmienne z pośród wyborców, które urzędować będą w charakterze członków do czasu podjęcia czynności przez stałych członków komisji. W razie wykreślenia jakiejkolwiek osoby z listy członków komisji (art. 115 c), osoba, spełniająca za nią zastępczo czynności, staje się stałym członkiem komisji.

2. Gdyby uzupełnienie komisji do kompletu w powyższy sposób było niemożliwe, wszelkie uprawnienia komisji przechodzą na pozostałych członków komisji, względnie na samego przewodniczącego ko misji wyborczej.

3. Gdyby przewodniczący obwodowej komisji Wyborczej oraz jego zastępca uchylili się od spełniania swoich obowiązków, lub z jakichkolwiek powodów nie mogli ich spełnić, to okręgowa komisja wyborcza mianuje; niezwłocznie nowego przewodniczącego oraz zastępcę tegoż. Nowomianowany przewodniczący w razie uchylenia się członków komisji sam załatwia wszystkie jej czynności.

4. W razie gdyby tego rodzaju wypadek zaszedł w kilku sąsiednich obwodach to okresowa komisja wyborcza może kilka obwodów połączyć w jeden obwód i ustanowić dla niej jednego przewodniczącego i zastępcę.

5. Co do osób, powołanych na przewodniczącego lub na członków komisji na mocy niniejszego artykułu, nie mają zastosowania przepisy ust. 5 art. 22".

Art. 115c. W obwodach, w których 2 lub więcej członków komisji wyborczych, względnie zastępców tychże, zostało skazanych na mocy art. 26 niniejszej ordynacji wyborczej, może przewodniczący okręgowej komisji wyborczej orzec wykreślenie ich z listy członków komisji również przy pierwszem, względnie drugiem skazaniu.

Art. 115d. W art. 35 numerację ust. 2, 3, 4, 5 i 6 zmienia się, oznaczając je kolejno numerami 3, 4, 5, 6 i 7. Jako ustęp drugi dodaje się następujące przepisy:

"2 Gdyby w przepisanym terminie wskutek okoliczności, przewidzianych w art. 115b, lub z jakichkolwiek innych powodów wyłożenie spisu wyborców w lokalu komisji nie mogło nastąpić, to spis winien być. wyłożony do przeglądania we właściwym urzędzie gminnym; przy pierwszej możności jednak spis winien być wyłożony w lokalu komisji. O wyłożeniu spisu w urzędzie gminnym naczelnik gminy winien ogłosić w sposób, zwykle w danej gminie praktykowany".

W dotychczasowym ust 4 tegoż artykułu dodaje się na końcu zdanie:

"W czasie wyłożenia spisu wyborców w urzędzie gminnym w myśl przepisu, zawartego w ust. 2 niniejszego artykułu, reklamacje winny być wnoszone na ręce naczelnika gminy, który je przy pierwszej możności przekaże do rozstrzygnięcia właściwej obwodowej komisji wyborczej".

Art. 115e. Art 77 otrzymuje brzmienie następujące:

"Głosowania przerywać nie wolno. Gdyby wskutek wydarzeń siły wyższej lub też wskutek okoliczności, przewidzianych w art. 115b ust. 3 i 4, czynności wyborcze były na czas przejściowy wręcz uniemożliwione, głosowanie może być przedłużone lub odroczone do jednego z najbliższych 5 dni. Zarządzenie takie winno być natychmiast ogłoszone publicznie w sposób, w danem miejscu praktykowany".

Art. 115f. W art. 87 ust. 1 zamiast "najpóźniej na trzeci dzień" ma być najpóźniej na ósmy dzień".

Art. 115g. Terminy, ustalone w art. 31 ust. 1 f 2, art. 32 ust. 1, art. 34 ust. 1 i 3, art. 35 ust. 1 i 4, art. 37 ust. 1, art. 39 ust. 2 t 3, art. 40 i art. 41 ust. 1 przedłuża się o 7 dni. Po tym terminie dopuszczalne jest jednak sprostowanie, względnie uzupełnienie poprzedniego ogłoszenia.

ROZDZIAŁ  XVI. 14

Wykonanie ustawy.

Art.  116.

Z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy tracą swoją moc obowiązującą:

1)
dekret z dnia 28 listopada 1918 r. o ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego (Dz. P. P. P. № 18, poz. 46);
2)
dekret z dnia 28 listopada 1918 r. o wy borach do Sejmu Ustawodawczego (Dz. P. P. P. № 18, poz. 47);
3)
dekret z dnia 19 grudnia 1918 r. o prze dłużeniu niektórych terminów prekluzyjnych przy wy borach do Sejmu Ustawodawczego (Dz. P. P. P. № 20, poz. 63);
4)
dekret z dnia 26 grudnia 1918 r. o zmianach w ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego (Dz. P. P. P. № 21, poz. 74);
5)
dekret z dnia 11 stycznia 1919 r. o nadaniu praw wyborczych obywatelom, którzy po dniu 5 grudnia 1918 r. powrócili do kraju (Dz. P. P. P.№ 5 poz. 97);
6)
dekret z dnia 8 lutego 1919 r. w sprawie zmiany art. 9 ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego (Dz. P. P. P. № 14, poz. 198);
7)
ustawa z dnia 5 kwietnia 1919 r. w przedmiocie zmiany niektórych przepisów ordynacji wyborczej, objętej dekretami poz. 46 i 47 № 18 Dz. P. P. P. z dnia 6 grudnia 1918 r. celem przeprowadzenia wyborów posłów do Sejmu Ustawodawczego Rzeczy pospolitej Polskiej z części ziem polskich z b. zaboru pruskiego (Dz. P. P. P. № 30, poz. 253);
8)
ustawa z dnia 10 maja 1919 r. w sprawie zmiany niektórych przepisów ordynacji wyborczej z dnia 28 listopada 1918 r. celem przeprowadzenia wyborów w okręgach 33 i 34 (Dz. P. P. P. № 40, poz. 294);
9)
ustawa z dnia 1 sierpnia 1919 r. o uzupełniających wyborach do Sejmu Ustawodawczego w dalszych części b. zaboru pruskiego (Dz. P. P. P. № 65, poz. 393), oraz wszelkie rozporządzenia, na ich podstawie wydane.
Art.  117.

Pierwsza wybory do Sejmu i Senatu będą zarządzone na podstawie art. 3 ustawy przechodniej do Konstytucji z dnia 18 maja 1921 r. (Dz. U. R. P. № 44, poz. 268).

Art.  118.

Wykonanie niniejszej ustawy, powierza się Ministrowi Spraw Wewnętrznych w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości.

Art.  119.

Ustawa niniejsza wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

ZAŁĄCZNIK  15

OKRĘGI WYBORCZE DO SEJMU.

Numer okręgu POWIATY Ilość mandatów
1. Miasto stoł. Warszawa 14
2. Warszawa pow., Radzymin, Mińsk 5
3. Siedlce, Sokołów, Węgrów 4
4. Ostrów, Bielsk, Wysokie Mazowieckie 4
5. Białystok, Sokółka, Wołkowysk 6
6. Grodno, Suwałki, Sejny, Augustów 4
7. Łomża, Kolno, Ostrołęka, Szczuczyn 4
8. Ciechanów, Mława, Pułtusk, Przasnysz, Maków 5
9. Płock, Sierpc, Rypin, Płońsk 5
10. Włocławek, Nieszawa, Lipno 5
11. Łowicz, Kutno, Gostynin, Sochaczew 5
12. Błonia (Grodzisk), Skierniewice, Rawa, Grójec 6
13. Łódź miasto 7
14. Łódź pow., Łask, Sieradz 6
15. Konin, Koło, Słupca, Łęczyca 6
16. Kalisz, Turek, Wieluń 7
17. Częstochowa, Radomsk 6
18. Piotrków, Brzeziny 5
19. Radom, Końskie, Opoczno 7
20. Kielce, Jędrzejów, Włoszczowa 5
21. Będzin 6
22. Sandomierz, Stopnica, Pińczów 5
23. Iłża (Wierzbnik), Kozienice, Opatów 6
24. Łuków, Garwolin, Puławy 6
25. Biała Podlaska, Radzyń, Konstantynów, Włodawa 4
26. Lublin, Chełm, Lubartów 6
27. Zamość, Biłgoraj, Tomaszów 5
28. Krasnystaw, Hrubieszów, Janów 3
29. Tczew, Starogard, Gniew, Kościerzyna, Kartuzy, Wejherowo, Puck 5
30. Grudziądz miasto i pow., Świecie, Tuchola, Chojnice, Sępolno 4
31. Toruń miasto i pow., Chełmno, Wąbrzeźno, Brodnica, Lubawa, Działdów 5
32. Bydgoszcz miasto i pow., Inowrocław, Szubin, Wyrzysk, Strzelno, Żnin 6
33. Gniezno, Mogilno, Września, Środa, Witkowo, Wągrowiec, Oborniki 5
34. Poznań miasto 4
35. Poznań wschód i zach., Śrem, Kościan, Leszno, Rawicz 4
36. Szamotuły, Czarnków, Chodzież, Międzychód, Nowotomyśl, Grodzisk, Wolsztyn, Śmigieł 5
37. Ostrów, Odolanów, Ostrzeszów, Kępno, Pleszew, Jarocin, Koźmin, Krotoszyn, Gostyń 6
38. Huta Królewska, Świętochłowiece, Lubliniec, Tarnowskie Góry 5
39. Katowice miasto i pow., Ruda 5
40. Cieszyn, Bielsk miasto i pow., Pszczyna, Rybnik 7
41. Kraków miasto 4
42. Kraków pow., Chrzanów, Oświęcim, Podgórze, Olkusz, Miechów 8
43. Wadowice, Biała, Myślenice, Żywiec, Nowy Targ, Spisz, Orawa 7
44. Nowy Sącz, Limanowa, Bochnia, Wieliczka 6
45. Tarnów, Pilzno, Brzesko, Dąbrowa, Grybów, Gorlice 7
46. Jasło, Ropczyce, Strzyżów, Mielec, Kolbuszowa, Tarnobrzeg 6
47. Rzeszów, Jarosław, Przeworsk, Łańcut, Nisko 7
48. Przemyśl, Dobromil, Sanok, Brzozów, Krosno 6
49. Sambor, Stary Sambor, Lisko, Rudki, Mościska, Gródek 6
50. Lwów miasto 4
51. Lwów pow. Żółkiew, Sokal, Rawa Ruska, Jaworów, Cieszanów 7
52. Stryj, Drohobycz, Turka, Skole, Dolina, Kałusz 6
53. Stanisławów, Tłumacz, Bohorodczany, Nadworna, Kołomyja, Horodenka, Śniatyn, Kosów, Peczeniżyn 9
54. Tarnopol, Zbaraż, Trembowla, Skałat, Podhajce, Czortków, Buczacz, Husiatyn, Borszczów, Zaleszczyki 10
55. Złoczów, Zborów, Kamionka Strumiłowa, Brody, Radziechów, Bóbrka, Przemyślany, Rohatyn, Żydaczów, Brzeżany 9
56. Kowel, Luboml, Włodzimierz Wołyński, Horochów 5
57. Łuck, Równo 6
58. Krzemieniec, Dubno, Ostróg 5
59. Brześć Litewski, Kobryń, Prużany, Kosów, Drohiczyn, Kamień Koszyrski 5
60. Pińsk, Łuniniec, Sarny 5
61. Nowogródek, Stołpce, Nieśwież, Baranowice, Słonim 6
62. Lida, Oszmiana, Wołożyn, Wilejka 7
63. Wilno miasto i pow., wraz i pasem neutralnym 5
64. Swięciany, Brasław, Duniłowicze, Dzisna 6
Ogółem mandatów 372
Miejscowość, oznaczona tłustym drukiem, jest siedzibą Okręgowej Komisji Wyborczej.
1 Art. 2 ust. 4 dodany przez art. 1 ustawy z dnia 21 września 1922 r. (Dz.U.22.81.723) zmieniającej nin. ustawę z dniem 29 września 1922 r.
2 Art. 3 ust. 4 lit. i zmieniona przez pkt 1 obwieszczenia z dnia 29 września 1922 r. w sprawie sprostowania omyłek druku w ustawie z dnia 28 lipca 1922 r. "Ordynacja wyborcza do Sejmu" (Dz. U. R. P. Nr 66, poz. 590). (Dz.U.22.82.739) z dniem 29 września 1922 r.
3 Art. 12 ust. 5 dodany przez art. 2 ustawy z dnia 21 września 1922 r. (Dz.U.22.81.723) zmieniającej nin. ustawę z dniem 29 września 1922 r.
4 Art. 16 ust. 1 zmieniony przez art. 3 ustawy z dnia 21 września 1922 r. (Dz.U.22.81.723) zmieniającej nin. ustawę z dniem 29 września 1922 r.
5 Art. 21 ust. 5 zmieniony przez art. 4 ustawy z dnia 21 września 1922 r. (Dz.U.22.81.723) zmieniającej nin. ustawę z dniem 29 września 1922 r.
6 Art. 22 ust. 3 zmieniony przez art. 5 ustawy z dnia 21 września 1922 r. (Dz.U.22.81.723) zmieniającej nin. ustawę z dniem 29 września 1922 r.
7 Art. 26 ust. 1 zmieniony przez art. 6 ustawy z dnia 21 września 1922 r. (Dz.U.22.81.723) zmieniającej nin. ustawę z dniem 29 września 1922 r.
8 Art. 26 ust. 5 zmieniony przez art. 6 ustawy z dnia 21 września 1922 r. (Dz.U.22.81.723) zmieniającej nin. ustawę z dniem 29 września 1922 r.
9 Art. 31 zmieniony przez pkt 2 obwieszczenia z dnia 29 września 1922 r. w sprawie sprostowania omyłek druku w ustawie z dnia 28 lipca 1922 r. "Ordynacja wyborcza do Sejmu" (Dz. U. R. P. Nr 66, poz. 590). (Dz.U.22.82.739) z dniem 29 września 1922 r.
10 Art. 76 ust. 3 zmieniony przez art. 7 ustawy z dnia 21 września 1922 r. (Dz.U.22.81.723) zmieniającej nin. ustawę z dniem 29 września 1922 r.
11 Art. 76 ust. 4 według numeracji ustalonej przez art. 7 ustawy z dnia 21 września 1922 r. (Dz.U.22.81.723) zmieniającej nin. ustawę z dniem 29 września 1922 r.
12 Art. 100 ust. 2 zmieniony przez art. 8 ustawy z dnia 21 września 1922 r. (Dz.U.22.81.723) zmieniającej nin. ustawę z dniem 29 września 1922 r.
13 Rozdział XV zmieniony przez art. 9 ustawy z dnia 21 września 1922 r. (Dz.U.22.81.723) zmieniającej nin. ustawę z dniem 29 września 1922 r.
14 Rozdział XVI według numeracji ustalonej przez art. 9 ustawy z dnia 21 września 1922 r. (Dz.U.22.81.723) zmieniającej nin. ustawę z dniem 29 września 1922 r.
15 Załącznik zmieniony przez pkt 3 obwieszczenia z dnia 29 września 1922 r. w sprawie sprostowania omyłek druku w ustawie z dnia 28 lipca 1922 r. "Ordynacja wyborcza do Sejmu" (Dz. U. R. P. Nr 66, poz. 590). (Dz.U.22.82.739) z dniem 29 września 1922 r.

Zmiany w prawie

Stosunek prezydenta Dudy do wolnej Wigilii "uległ zawieszeniu"
Stosunek prezydenta Dudy do wolnej Wigilii "uległ zawieszeniu"

Prezydent Andrzej Duda powiedział w czwartek, że ubolewa, że w sprawie ustawy o Wigilii wolnej od pracy nie przeprowadzono wcześniej konsultacji z prawdziwego zdarzenia. Jak dodał, jego stosunek do ustawy "uległ niejakiemu zawieszeniu". Wyraził ubolewanie nad tym, że pomimo wprowadzenia wolnej Wigilii, trzy niedziele poprzedzające święto mają być dniami pracującymi. Ustawa czeka na podpis prezydenta.

kk/pap 12.12.2024
ZUS: Renta wdowia - wnioski od stycznia 2025 r.
ZUS: Renta wdowia - wnioski od stycznia 2025 r.

Od Nowego Roku będzie można składać wnioski o tzw. rentę wdowią, która dotyczy ustalenia zbiegu świadczeń z rentą rodzinną. Renta wdowia jest przeznaczona dla wdów i wdowców, którzy mają prawo do co najmniej dwóch świadczeń emerytalno-rentowych, z których jedno stanowi renta rodzinna po zmarłym małżonku. Aby móc ją pobierać, należy jednak spełnić określone warunki.

Grażyna J. Leśniak 20.11.2024
Zmiany w składce zdrowotnej od 1 stycznia 2026 r. Rząd przedstawił założenia
Zmiany w składce zdrowotnej od 1 stycznia 2026 r. Rząd przedstawił założenia

Przedsiębiorcy rozliczający się według zasad ogólnych i skali podatkowej oraz liniowcy będą od 1 stycznia 2026 r. płacić składkę zdrowotną w wysokości 9 proc. od 75 proc. minimalnego wynagrodzenia, jeśli będą osiągali w danym miesiącu dochód do wysokości 1,5-krotności przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez prezesa GUS. Będzie też dodatkowa składka w wysokości 4,9 proc. od nadwyżki ponad 1,5-krotność przeciętnego wynagrodzenia, a liniowcy stracą możliwość rozliczenia zapłaconych składek w podatku dochodowym.

Grażyna J. Leśniak 18.11.2024
Prezydent podpisał nowelę ustawy o rozwoju lokalnym z udziałem lokalnej społeczności
Prezydent podpisał nowelę ustawy o rozwoju lokalnym z udziałem lokalnej społeczności

Usprawnienie i zwiększenie efektywności systemu wdrażania Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczność (RLKS) przewiduje ustawa z dnia 11 października 2024 r. o zmianie ustawy o rozwoju lokalnym z udziałem lokalnej społeczności. Jak poinformowała w czwartek Kancelaria Prezydenta, Andrzej Duda podpisał ją w środę, 13 listopada. Ustawa wejdzie w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.

Grażyna J. Leśniak 14.11.2024
Do poprawki nie tylko emerytury czerwcowe, ale i wcześniejsze
Do poprawki nie tylko emerytury czerwcowe, ale i wcześniejsze

Problem osób, które w latach 2009-2019 przeszły na emeryturę w czerwcu, przez co - na skutek niekorzystnych zasad waloryzacji - ich świadczenia były nawet o kilkaset złotych niższe od tych, jakie otrzymywały te, które przeszły na emeryturę w kwietniu lub w maju, w końcu zostanie rozwiązany. Emerytura lub renta rodzinna ma - na ich wniosek złożony do ZUS - podlegać ponownemu ustaleniu wysokości. Zdaniem prawników to dobra regulacja, ale równie ważna i paląca jest sprawa wcześniejszych emerytur. Obie powinny zostać załatwione.

Grażyna J. Leśniak 06.11.2024
Bez konsultacji społecznych nie będzie nowego prawa
Bez konsultacji społecznych nie będzie nowego prawa

Już od jutra rządowi trudniej będzie, przy tworzeniu nowego prawa, omijać proces konsultacji publicznych, wykorzystując w tym celu projekty poselskie. W czwartek, 31 października, wchodzą w życie zmienione przepisy regulaminu Sejmu, które nakazują marszałkowi Sejmu kierowanie projektów poselskich do konsultacji publicznych i wymagają sporządzenia do nich oceny skutków regulacji. Każdy obywatel będzie mógł odtąd zgłosić własne uwagi do projektów poselskich, korzystając z Systemu Informacyjnego Sejmu.

Grażyna J. Leśniak 30.10.2024
Metryka aktu
Identyfikator:

Dz.U.1922.66.590
Rodzaj: Ustawa
Tytuł: Ordynacja wyborcza do Sejmu.
Data aktu: 28/07/1922
Data ogłoszenia: 18/08/1922
Data wejścia w życie: 18/08/1922