Rzesza Niemiecka-Polska. Układ polsko-niemiecki w przedmiocie przejęcia wymiaru sprawiedliwości. Poznań.1920.09.20.

UKŁAD POLSKO-NIEMIECKI

z dnia 20 września 1920 r.

w przedmiocie przejęcia wymiaru sprawiedliwości.

NACZELNIK

PAŃSTWA POLSKIEGO

wszem wobec i każdemu z osobna, komu o tem wiedzieć należy, wiadomem czyni:

W myśl ustawy Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 listopada 1920 r., zaznajomiwszy się z postanowieniami niniejszego układu i aneksu dotyczącego artykułu 3 § 3 tego układu, o następującem brzmieniu dosłownem:

UKŁAD POLSKO-NIEMIECKI

w przedmiocie przejęcia wymiaru sprawiedliwości.

Rząd Polski i Rząd Niemiecki, powodowane życzeniem, aby możliwie ułatwić dalsze prowadzenie spraw sądowych, na które miało wpływ odstąpienie obszarów Polsce, w duchu interesów obopólnej ludności, zgodziły się na to, by zawrzeć w tym przedmiocie umowę i mianowały w tym celu swymi pełnomocnikami:

Rząd Polski:

Podsekretarza Stanu P. Dr. Zygmunta Seydę, Szefa Departamentu P. Dr. Witolda Prądzyńskiego;

Rząd Niemiecki:

Tajnego Nadradcę Sprawiedliwości i Radcę Ministerialnego P. Dr. Georg Crusen.

Pełnomocnicy, po wzajemnem przedłożeniu sobie pełnomocnictw i po uznaniu ich za wystarczające i należyte co do formy, ugodzili się co do następujących postanowień:

Artykuł  1.

Cywilne sprawy sporne.

§ 1. O ile z postanowień §§ 2-5 co innego nie wynika, cywilne sprawy sporne, zawisłe w chwili przejścia wymiaru sprawiedliwości w obwodach Sądów Krajowych, które z chwilą wejścia w życie traktatu pokojowego całkowicie lub częściowo przypadły Polsce, a niezałatwione prawomocnie przed wejściem w życie niniejszego układu, prowadzić będzie dalej Sąd, w którym sprawa zawisła, albo w razie, gdy Sąd ten uległ zwinięciu, równorzędny polski lub niemiecki Sąd, w którego obwodzie leży siedziba urzędowa dotychczasowego Sądu procesowego.

§ 2. Jeśli skarga została wniesiona przed Sąd, który był wyłącznie właściwy do jej rozpoznania, a byłby właściwy Sąd równorzędny drugiego państwa, jeżeliby skarga była wniesiona dopiero w chwili wejścia w życie niniejszego układu, natenczas winno się przekazać spór temuż Sądowi.

§  3.

(1) Jeżeli wyłączna właściwość nie jest uzasadniona, natenczas Obowiązywać będą następujące postanowienia:

(2) Na zgodny wniosek obu stron należy odstąpić spór wskazanemu we wniosku Sądowi drugiego państwa.

(3) Gdy dla skargi, jeżeliby była wniesiona dopiero w chwili wejścia w życie niniejszego układu, byłby właściwy równorzędny Sąd drugiego państwa, wówczas każda ze stron może wnieść o przekazanie sporu temuż Sądowi; wniosek należy uwzględnić, chyba że w tym czasie właściwość przysługiwała również Sądowi, wskazanemu w par. 1, a przeciwnik sprzeciwił się przekazaniu. Wybór z pośród kilku właściwych Sądów drugiego państwa przysługuje wnioskodawcy, a gdy obie strony żądają przekazania, stronie pozwanej.

§  4.

(1) Jeśli stroną jest Rzesza Niemiecka albo Państwo Pruskie, wówczas przejmą sprawę władze Państwa Polskiego, o ile według zawartych lub przyszłych polsko-niemieckich umów, Polska wstąpi odnośnie do spornego roszczenia w miejsce Rzeszy lub Prus.

(2) Jeżeli Państwo Polskie albo Rzesza Niemiecka lub Państwo Pruskie jest stroną pozwaną, a właściwość wyłączna nie jest uzasadnioną, wówczas winno się spór przekazać temu Sądowi, w którego obwodzie ma powszechną właściwość państwo, którego sprawa dalej prowadzona będzie; przepisy § 3 ustępu 3, stosowane nie będą.

§  5.

(1) O przekazaniu sprawy można orzec bez rozprawy ustnej. Przed wydaniem rozstrzygnięcia winno się wysłuchać strony.

(2) W wypadkach w § 3 wymienionych winna strona, a przy kilku uczestnikach sporu winni oni wspólnie, podać wniosek najpóźniej na pierwszym terminie, na którym po wejściu w życie niniejszego układu odbędzie się rozprawa merytoryczna. W instancji odwoławczej można aż do chwili zakończenia ustnej rozprawy, po której ma zapaść wyrok, podać taki wniosek ewentualnie na wypadek zwrócenia sprawy do ponownego rozpoznania w poprzedniej instancji.

(3) Uchwała, zarządzająca przekazanie sprawy, nie ulega wzruszeniu. Z chwilą ogłoszenia lub doręczenia uchwały sprawę uważa się za zawisłą w Sądzie, w uchwale wskazanym. Uchwała jest dla tego Sądu obowiązującą.

(4) Koszta, wynikłe w postępowaniu przed Sądem przekazującym, należy uważać za część kosztów powstałych przed Sądem, w uchwale wskazanym. Do rozprawy i orzeczenia w przedmiocie przekazania stosować się będzie przepis § 47, ustępu 1, 3 niemieckiej ustawy o kosztach sądowych.

§  6.

(1) O ile sprawy sporne z obwodów Sądów Krajowych wymienionych w § 1, są zawisłe w Sądzie Apelacyjnym - Sądzie Wyższym Krajowym lub w Sądzie Najwyższym - Sądzie Rzeszy, stosować się będzie odpowiednie postanowienia §§ 1-5.

(2) Sprawa będzie przekazaną do ponownego rozpoznania temu Sądowi, który będzie właściwy w myśl postanowień §§ 1-5. Do wniosków ewentualnych stosuje się przepis § 5, ustępu 2, zdania 2.

§  7.

(1) Jeżeli w sprawach spornych, wymienionych w § 1, wyroki wydane przed wejściem w życie niniejszego układu, zostaną po tym czasie wzruszone za pomocą środków prawnych, wówczas do rozprawy i rozstrzygnięcia o środku prawnym właściwy będzie ten Sąd, w którego obwodzie w chwili wejścia w życie niniejszego układu leży siedziba Sądu, którego wyrok jest wzruszony. Stosuje się tu w odpowiedni sposób postanowienia §§ 2-6.

(2) To samo dotyczy wypadków, gdy wyrok poprzednio zapadły wzruszony będzie w drodze wznowienia po wejściu w życie niniejszego układu.

§ 8. W postępowaniu co do przekazania sporu, tudzież przy założeniu środka prawnego lub wniesienia skargi restytucyjnej lub skargi nieważności mogą strony udzielić pełnomocnictwa do swego zastępstwa któremukolwiek z adwokatów, dopuszczonych do występowania przed Sądami polskiemi, znajdującemi się na obszarze odstąpionym, lub przed Sądami niemieckiemi.

§ 9. Postanowienia §§ 1-8 stosują się w odpowiedni sposób przy załatwianiu zażaleń.

§ 10. Sprawy upominawcze, do których odnoszą się warunki § 1, prowadzić będzie dalej ten Sąd, w którym wniesiono o wydanie nakazu zapłaty. W razie wniesienia opozycji lub sprzeciwu stosuje się przepisy o zawisłych sprawach spornych. Jeżeli roszczenie należy do właściwości Sądów Okręgowych - Krajowych, stosuje się w odpowiedni sposób przepisy §§ 7, 8 w wypadku, gdy spór zawiśnie w Sądzie Okręgowym - Krajowym - po wejściu w życie niniejszego układu.

§  11.

(1) Do spraw wywoławczych, do których odnoszą się warunki § 1, stosuje się odpowiednio przepisy o zawisłych sprawach spornych.

Do skarg o wzruszenie, zawisłych po wejściu w życie niniejszego układu, stosuje się w odpowiedni sposób przepisy §§ 7, 8.

(2) W postępowaniu wywoławczem celem uznania za zmarłą osoby, która, gdyby jeszcze żyła, posiadałyby w chwili wejścia w życie niniejszego układu obywatelstwo niemieckie, dalsze postępowanie prowadzone będzie przez Sąd "Amtsgericht Berlin-Mitte", skoro Sąd, w którym postępowanie zawisło, ma swą siedzibę na obszarze odstąpionym. Jeżeli osoba ta posiadałaby obywatelstwo polskie, dalsze postępowanie prowadzone będzie przez Sąd Powiatowy w Poznaniu, skoro Sąd, w którym postępowanie zawisło, ma swą siedzibę w państwie niemieckiem.

(3) Sąd Powiatowy w Poznaniu jak również wszystkie polskie Sądy są uprawnione do żądania w sprawach wywoławczych w celu uznania osoby za zmarłą bezpośrednio od Centralnego Biura Wywiadowczego dla strat wojennych i grobów poległych (Ogólne Zarządzenie pruskiego Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 1920 - Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości str. 80) wywiadu, przewidzianego w § 22 niemieckiego Rozporządzenia z dnia 9 sierpnia 1917 - Dziennik Ustaw Rzeszy, str. 704.

(4) Polskie Sądy są zobowiązane wiadomości określone pod L:4. Ogólnego Zarządzenia pruskiego Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 sierpnia, 1917 - Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości str. 291, przesyłać bezpośrednio do Centralnego Biura Wywiadowczego dla strat wojennych i grobów poległych przy Ministerstwie Spraw Wewnętrznych Rzeszy.

§ 12. Postępowania upadłościowe, do których odnoszą się warunki § 1, prowadzić będzie dalej Sąd, w którym one zawisły, albo w razie gdy Sąd ten został zwinięty, ten polski lub niemiecki Sąd, w którego obwodzie leży dotychczasowa siedziba Sądu upadłościowego. O ile Sąd drugiego państwa byłby jedynie właściwy, jeżeliby wniesiono o wdrożenie postępowania upadłościowego po wejściu w życie niniejszego układu, wówczas winno się przekazać postępowanie owemu Sądowi.

§ 13. Egzekucje, do których odnoszą się warunki § 1, prowadzić będzie, o ile dotyczą majątku nieruchomego, dalej Sąd tego państwa, w którego obwodzie leży nieruchomość, zaś w innych wypadkach Sąd egzekucyjny, który jest właściwy po wejściu w życie niniejszego układu. O ile dla sporów egzekucyjnych właściwym jest Sąd procesowy, stosowane będą w odpowiedni sposób przepisy §§ 7, 8.

§ 14. We wszystkich sprawach wynikających z §§ 1-13 Sądy polskie i niemieckie mają sobie nawzajem udzielać bezpośredniej pomocy prawnej w jak najszerszym zakresie. Co do prawa ubogich, zabezpieczenia kosztów sporu i obowiązku składania zaliczek, będą Sądy polskie obywateli niemieckich, a Sądy niemieckie obywateli polskich traktowały na równi z własnymi obywatelami.

Artykuł  2.

Sprawy karne.

§ 1. Postępowania karne, zawisłe w chwili przejścia wymiaru sprawiedliwości w obwodach Sądów Krajowych, które z chwilą wejścia w życie traktatu pokojowego całkowicie lub częściowo przypadły Polsce, a przed wejściem w życie niniejszego układu prawomocnie nieukończone, prowadzić będzie dalej Sąd, w którym one zawisły, albo w razie gdy Sąd ten uległ zwinięciu, przejmie je ten równorzędny polski lub niemiecki Sąd, w którego obwodzie leży siedziba urzędowa Sądu, prowadzącego dotychczas postępowanie.

§  2.

(1) Jeżeliby w myśl § 1 Sąd polski miał przejąć postępowanie karne przeciwko obywatelowi niemieckiemu, który w chwili wejścia w życie niniejszego układu ma w obrębie państwa niemieckiego swe zamieszkanie albo w braku jego swe zwykłe miejsce pobytu, wówczas na żądanie oskarżonego postępowanie przechodzi na Sąd niemiecki, o ile czyn będący przedmiotem oskarżenia może być ścigany wedle niemieckich ustaw karnych.

(2) Jeżeliby w myśl § 1, Sąd niemiecki miał prowadzić dalej postępowanie karne przeciwko obywatelowi polskiemu, który w chwili wejścia w życie niniejszego układu ma w obrębie państwa polskiego swe zamieszkanie, albo w braku jego, swe zwykłe miejsce pobytu, wówczas na żądanie oskarżonego postępowanie przechodzi na Sąd polski, o ile czyn będący przedmiotem oskarżenia może być ścigany wedle polskich ustaw karnych.

(3) Gdy postępowanie karne skierowane jest tak przeciwko obywatelom polskim jak i obywatelom niemieckim, należy je pod powyższemi warunkami w odpowiedni sposób rozdzielić.

(4) Oskarżony musi wnieść powyższe żądanie przed rozpoczęciem pierwszej rozprawy głównej; należy go o tem jak najwcześniej pouczyć. Polski lub pruski zarząd wymiaru sprawiedliwości oznaczy Sąd, na który postępowanie przechodzi.

§  3.

(1) O ile postępowania karne z obwodów Sądów Krajowych, wymienionych w § 1, w chwili przejścia wymiaru sprawiedliwości z powodu założenia rewizji zawisły w Sądzie Apelacyjnym - Sądzie Wyższym Krajowym lub w Sądzie Najwyższym - Sądzie Rzeszy - i w chwili wejścia w życie niniejszego układu nie były jeszcze prawomocnie ukończone, stosuje się odpowiednio postanowienia § 1. To samo odnosi się do załatwienia zażaleń.

(2) Postępowania karne przekazuje się do ponownego rozpoznania temu Sądowi, który będzie właściwy w myśl postanowień § 1-2. W wypadku § 2 żądanie przekazania postępowania musi być wniesione przed rozpoczęciem pierwszej rozprawy głównej w Sądzie, któremu sprawę przekazano; pouczenia w tym kierunku ma udzielić już Sąd rewizyjny, tak, iżby w danym razie można było sprawy przekazać bezpośrednio Sądom drugiego państwa.

§  4.

(1) Jeżeli w postępowaniach karnych, określonych w § 1, wyroki zapadłe przed dniem wejścia w życie niniejszego układu, dopiero po tym dniu zostaną wzruszone za pomocą środka prawnego, natenczas rozstrzyga ten Sąd, który po wejściu w życie niniejszego układu jest instancją wyższą dla Sądu, którego wyrok uległ wzruszeniu, albo dla tego Sądu, który zajął jego miejsce stosownie do § 1. Postanowienia § 2 stosuje się w odpowiedni sposób.

(2) Gdy po wejściu w życie niniejszego układu podany zostanie wniosek o wznowienie postępowania, które było zawisłe w chwili przejścia wymiaru sprawiedliwości i w którem ostatni wyrok zapadł przed wejściem w życie niniejszego układu, należy stosować odpowiednio postanowienia §§ 1 i 2.

§ 5. Dochodzenia, które w chwili przejścia wymiaru sprawiedliwości w obwodach Sądów Krajowych, wymienionych w § 1, były w toku i w chwili wejścia w życie niniejszego układu są jeszcze w toku, mają być przekazane przez Prokuturę, u której zawisły,. Prokuraturze drugiego państwa, skóro się okaże, iż do osądzenia są właściwe jedynie Sądy drugiego państwa. To samo stosuje się do sądowych śledztw wstępnych tego samego rodzaju, skoro się okaże, że do osądzenia byłyby właściwe jedynie Sądy drugiego państwa, gdyby skargę publiczną wniesiono dopiero po wejściu w życie niniejszego układu.

§ 6. Jeżeli podpadającego pod niniejszy układ postępowania karnego władze właściwego państwa nie mogą przeprowadzić dlatego, iż posądzony przebywa w drugiem państwie i jest obywatelem tego państwa, wówczas na żądanie właściwego państwa to drugie winno przejąć ściganie karne, o ile przestępstwo może być ścigane wedle jego ustawodawstwa karnego. Polski lub Pruski Zarząd wymiaru sprawiedliwości oznaczy Prokuraturę lub Sąd.

§ 7. O ile wyroki karne (mandaty karne) z obwodów Sądów Krajowych oznaczonych w § 1 w chwili przejścia wymiaru sprawiedliwości były już wykonalne, albo, o ile wyroki karne w wypadkach § 3 ustępu 1 po przejściu wymiaru sprawiedliwości z powodu odrzucenia rewizji uzyskały wykonalność, to wykonanie kary wdroży lub będzie je dalej prowadzić władza wykonawcza Sądu, którego wyrok ma być wykonany, albo też w razie, gdy Sąd ten uległ zwinięciu, wykonanie kary przejmie władza wykonawcza tego polskiego lub niemieckiego Sądu, w którego obwodzie leży siedziba urzędowa Sądu, którego wyrok ma być wykonany.

§  8.

(1) Skazani, przeciw którym postępowania karne zawisły już w chwili przejścia wymiaru sprawiedliwości i do których analogicznie odnoszą się wskazane w § 2 ustępie 1 albo 2 warunki przejęcia ścigania karnego, mogą żądać, aby wykonanie kary było przekazane władzom wykonawczym tego państwa, którego są obywatelami, gdy chodzi o kary na wolności, które w chwili żądania mają być wykonane jeszcze przez okres conajmniej sześciotygodniowy i gdy przestępstwo, za które skazano, może być ścigane także według ustawy karnej państwa przejmującego wykonanie kary.

(2) Żądanie powyższe musi być wniesione przez skazanego przed rozpoczęciem wykonania kary, a gdy wykonanie to już się zaczęło, w przeciągu dwóch tygodni po pouczeniu skazanego, iż przysługuje mu to prawo; w obu wypadkach pouczenie winno być jak najwcześniej udzielone.

(3) Co do skazanych w ustępie 1 oznaczonych, może także państwo właściwe według § 7 do wykonania kary, żądać przejęcia wykonania, jeśli chodzi o kary na wolności, które w chwili żądania mają być wykonane jeszcze przez okres conajmniej sześciu miesięcy i gdy co do przestępstwa zachodzą warunki przewidziane w ustępie 1. Z żądaniem musi się w tych wypadkach wystąpić przed upływem dwóch miesięcy po wejściu w życie niniejszego układu.

(4) Polski lub Pruski Zarząd wymiaru sprawiedliwości oznaczy władzę, której wykonanie ma być przekazane.

§ 9. Kary łączne, których kary pierwiastkowe wyznaczyły Sądy położone na obszarze Polsce przyznanym, oraz Sądy pozostałe przy Rzeszy Niemieckiej, mają być wykonywane przez to państwo, które po zliczeniu wyrzeczonych przez jego sądy kar pierwiastkowych najbardziej do wysokości kary łącznej się przyczyniło, albo też które przy równej wysokości wymierzanych kar pierwsze przystąpi do wykonania kary albo wykonanie już rozpoczęło. § 8 ma być odpowiednio stosowany.

§ 10. Jeżeli wyrok, podpadający pod niniejszy układ, w państwie dla wykonania właściwem nie może być wykonany z powodu, iż skazany przebywa w drugiem państwie i jest jego obywatelem, albo że majątek skazanego na grzywną znajduje się w drugiem państwie, wówczas na żądanie właściwego państwa, państwo drugie winno przejąć wykonanie kary, o ile przestępstwo, za które nastąpiło skazanie, może być ścigane także według ustawy karnej tegoż państwa. Polski lub Pruski Zarząd wymiaru sprawiedliwości oznaczy władzę wykonawczą. Grzywna ściągnięta przypada państwu, które ją ściągnęło.

§  11.

(1) We wszystkich wypadkach przechodzi wraz z wykonaniem kary prawo ułaskawienia na państwo wykonywające.

(2) W żadnym wypadku nie będą zwracane koszta wykonania kary.

(3) Przy transporcie więźniów śledczych i karnych ponosi aż do miejsca oddania koszta, łącznie z kosztami podróży urzędnika oddającego, strona wydająca, zaś koszta podróży urzędnika odbierającego i dalszego transportu odebranych więźniów, strona odbierająca.

§  12.

(1) Polskie i niemieckie Prokuratury oraz Sądy winny sobie udzielać wzajemnie pomocy prawnej we wszystkich sprawach, z niniejszego układu wynikających.

(2) Obywatele jednego państwa nie będą atoli wydawani drugiemu państwu w celu ich ścigania i karania. Podobnież nie będzie miało miejsca przymusowe sprowadzanie świadków oraz biegłych przed władze obcego państwa.

§  13.

(1) Rejestry kar, prowadzone w obwodach Sądów Krajowych, w § 1 wymienionych, prowadzić będą nadal dotychczasowe władze rejestrowe, albo w razie gdy uległy zwinięciu, te polskie lub niemieckie władze rejestrowe, w których obwodzie leży siedziba urzędowa dotychczasowej władzy rejestrowej.

(2) Sądom oraz innym publicznym władzom obu państw należy na ich żądanie udzielać bezpłatnie wiadomości o treści rejestrów.

(3) Wykazy karne, których dalszego zachowywania w rejestrach nie wymaga interes danego państwa, będą na mocy bliższego porozumienia między zarządami wymiaru sprawiedliwości Polski i Rzeszy Niemieckiej stopniowo wyłączane i oddawane do rozporządzenia drugiemu państwu.

Artykuł  3.

Sprawy niesporne.

§ 1. Do spraw niespornych w obwodach Sądów Krajowych, które z chwilą wejścia w życie traktatu pokojowego całkowicie lub częściowo przypadły Polsce, stosowane być mają przepisy §§ 2 - 8.

§  2.

(1) Jeśli postępowanie w sprawie niespornej jeszcze nie zostało ostatecznie zakończone, dokończy je Sąd, w którym sprawa zawisła, albo w razie, gdy Sąd ten uległ zwinięciu, równorzędny polski lub niemiecki Sąd, w którego obwodzie leży siedziba urzędowa tego Sądu.

(2) Wszakże Sąd winien przekazać sprawę równorzędnemu Sądowi drugiego państwa wówczas, gdyby ten był właściwy dla sprawy, jeśliby ona zawisła dopiero w chwili wejścia w życie niniejszego układu. Jeżeliby w tym czasie był właściwy zarówno polski jak niemiecki Sąd, wówczas sprawa może być przekazana jedynie w tym wypadku, gdy osoba, ze względu na którą właściwość sądowa jest miarodajna, należy w tym czasie do obywateli drugiego państwa, albo gdy jeden z interesowanych podał wniosek o przekazanie sprawy, a wszyscy pozostali interesowani na to przyzwalają. Przepisy artykułu 1 § 5 ustępów 1, 3, 4, stosowane tu będą w odpowiedni sposób.

§  3.

(1) O ile urząd hipoteczny posiada księgę gruntową odnoszącą się do nieruchomości położonych w obwodzie drugiego państwa, to ma on księgę gruntową przekazać właściwemu urzędowi hipotecznemu drugiego państwa.

Termin przekazania należy podać do publicznej wiadomości.

(2) Czynności urzędowych, dokonanych przez urząd hipoteczny, podpadający pod przepis ustępu 1, przed wejściem w życie niniejszego układu, nie można wzruszać z powodu miejscowej niewłaściwości.

(3) W jaki sposób postępować należy, gdy tylko część poszczególnego tomu księgi gruntowej należy przekazać urzędowi hipotecznemu drugiego państwa, lub gdy karta księgi gruntowej nie dotyczyła wyłącznie nieruchomości, położonej w obrębie jednego z dwu tych państw, określono w załączniku do niniejszego układu.

§  4.

(1) Rejestry sądowe prowadzić będzie nadal Sąd, który je prowadził dotychczas, albo w razie gdy Sąd ten uległ zwinięciu, ten polski lub niemiecki Sąd, w którego obwodzie leży siedziba urzędowa dotychczasowego Sądu.

(2) Wszakże, gdy wedle stosunków, miarodajnych w chwili wejścia w życie niniejszego układu, do prowadzenia rejestru właściwym był Sąd drugiego państwa, należy temu Sądowi przesłać uwierzytelnione wyciągi z rejestru. Zastrzega się późniejszemu porozumieniu między polskim a pruskim zarządem wymiaru sprawiedliwości, o ile w poszczególnych wypadkach zamiast przesyłania wyciągu ma być przekazany sam rejestr z zachowaniem na miejscu uwierzytelnionych wyciągów.

(3) Termin przekazania należy podać do publicznej wiadomości.

(4) Przepis § 3 ustępu 2 stosuje się odpowiednio.

§ 5. Testamenty oraz układy spadkowe przechowywa ten Sąd, który je wziął na przechowanie urzędowe, albo w razie gdy Sąd ten uległ zwinięciu, ten polski lub niemiecki Sąd, w którego obwodzie leży siedziba urzędowa dotychczasowego Sądu. Wszakże do dnia 31 grudnia 1921 r. spadkodawca, będący obywatelem polskim, może żądać przekazania wymienionych dokumentów Sądowi polskiemu, a spadkodawca będący obywatelem niemieckim, przekazania Sądowi niemieckiemu.

§  6.

(1) Dokumenta sądowe przechowywa ten Sąd, w którym się znajdują, albo w razie gdy Sąd ten uległ zwinięciu, ten polski lub niemiecki Sąd, w którego obwodzie leży siedziba urzędowa dotychczasowego Sądu,

(2) To samo dotyczy akt notarjalnych, będących w przechowaniu Sądu (pierwopisów, rejestrów i t. d.). Gdyby wszakże poprzednia siedziba urzędowa notarjusza leżała w obrębie drugiego państwa, wówczas akta należy odstąpić temu Sądowi drugiego państwa, w którego obwodzie leży poprzednia siedziba urzędowa notarjusza.

§ 7. Wypisów, uwierzytelnionych odpisów oraz uwierzytelnionych wyciągów dokumentów sądowych i notarjalnych, łącznie z legitymacjami spadkowemi, tudzież rozporządzeniami ostatniej woli, można będzie przy zachowaniu dotychczas obowiązujących przepisów prawnych zażądać od tej władzy lub tego notarjusza, w którego ręku znajduje się pierwopis. To samo ma być stosowane odpowiednio do wydania wszelkiego rodzaju świadectw.

§  8.

(1) Gwoli ułatwienia przejęcia wymiaru sprawiedliwości Sądy winny sobie udzielać wzajemnie bezpośredniej pomocy prawnej w jak najszerszym zakresie. Dotyczy to zwłaszcza udzielania uwierzytelnionych odpisów z ksiąg gruntowych, rejestrów, akt gruntowych oraz akt spadkowych.

(2) W przejętych sprawach pod względem udzielenia prawa ubogich oraz obowiązku zaliczkowania kosztów mają być obywatele polscy przez Sądy niemieckie, a obywatele niemieccy przez Sądy polskie traktowani na równi z własnymi obywatelami.

§  9.

(1) Jeżeli majątek fideikomisowy znajduje się całkowicie w jednem z umawiających się państw, wówczas fideikomis ów podlega temu państwu.

(2) Jeżeli zaś majątek fideikomisowy znajduje się po części w jednem, a po części w drugiem państwie, wówczas polski i pruski zarząd wymiaru sprawiedliwości ustalą wspólnie potrzebne wskutek przejęcia wymiaru sprawiedliwości zmiany w nadzorze państwowym nad fideikomisem. Przytem fideikomisy, do których należy obok nieruchomości także inny majątek, winny być przy uwzględnieniu stosunków wartościowych oraz przeznaczenia poszczególnych części składowych, z reguły poddane temu państwu, na którego obszarze znajduje się należna do fideikomisu nieruchomość. Gdy w przeciągu 2 lat po wejściu w życie niniejszej umowy nie dojdzie do porozumienia, zastrzegają sobie oba Rządy wszelkie prawa, o ile czasokres ten w drodze umowy nie zostanie przedłużony.

(3) Postanowienia traktatu pokojowego pozostają nienaruszone. Kwestji wydania własności znajdującej się w państwie niemieckim, nie przesądza się.

Artykuł  4.

Postanowienia końcowe.

§  1.

(1) Akta sądowe należy przekazać tej władzy sądowej, która według powyższych postanowień o przejęciu wymiaru sprawiedliwości ma odnośną sprawę w dalszym ciągu prowadzić.

(2) Akta odłożone pozostają u tej władzy sądowej, u której się znajdują w chwili wejścia w życie niniejszego układu, albo w razie gdy uległa zwinięciu, u tej polskiej lub niemieckiej władzy, w której obwodzie leży siedziba urzędowa tejże władcy sądowej. Jeżeli się okaże, że pewną sprawę, której akta prowadzono, należy wznowić i że według powyższych postanowień o przejściu wymiaru sprawiedliwości ma ją prowadzić dalej władza drugiego państwa, natenczas akta takiej sprawy winny być owej władzy przekazane.

§  2.

(1) O ile według postanowień niniejszego układu zawisłe postępowanie przejęte będzie przez władzę drugiego państwa, ta ostatnia ściągnie wszystkie niepobrane jeszcze koszta postępowania; koszta wynikłe do chwili przejęcia nie będą zwracane państwu, przekazującemu sprawę.

(2) Podobnież nie będą zwracane koszta przewidzianej w niniejszym układzie pomocy prawnej.

§ 3. Za chwilę przejścia wymiaru sprawiedliwości w znaczeniu niniejszego układu uważa się dzień 1 stycznia 1920 r., a o ile obszary przyznane Polsce w traktacie pokojowym zostały przez Polskę zajęte po dniu 1 stycznia 1920 r., dzień podpisania protokułu przejęcia.

§ 4. Jeżeli strona, która celem zachowania czasokresu miała złożyć oświadczenie poza nową linją graniczną, czasokresu tego bez własnego zawinienia uchybiła, należy jej na wniosek przyznać przywrócenie do poprzedniego stanu. Czasokres do podania wniosku upływa w tym wypadku najwcześniej w miesiąc po wejściu w życie niniejszego układu.

§ 5. O ile w sprawach, które na podstawie niniejszego układu przejmą władze niemieckie, będzie właściwa zamiast pruskiej, władza innego do Rzeszy Niemieckiej należącego państwa, natenczas w miejsce pruskiego zarządu wymiaru sprawiedliwości wstępuje zarząd wymiaru sprawiedliwości tegoż państwa.

§ 6. Polski zarząd wymiaru sprawiedliwości oraz pruski zarząd wymiaru sprawiedliwości, działający w imieniu Rzeszy, zastrzegają sobie możność ułożenia się w przedmiocie dalszych postanowień dotyczących przejęcia wymiaru sprawiedliwości, mających na celu uzupełnienie wykonania niniejszego układu, zwłaszcza także co do spraw depozytowych.

Artykuł  5.

Układ niniejszy ma być ratyfikowany, a dokumenty ratyfikacyjne wymienione jak najrychlej w Berlinie.

Umowa wchodzi w życie z upływem miesiąca następującego po miesiącu, w którym wymieniono dokumenty ratyfikacyjne.

W dowód powyższego pełnomocnicy podpisali ten układ i zaopatrzyli go swemi pieczęciami.

Wygotowano w dwóch egzemplarzach w Poznaniu, dnia 20 września 1920 r.

ZAŁĄCZNIK 

§ 1. O ile księgi gruntowe, znajdujące się w urzędzie hipotecznym odnoszą się do gruntów położonych w obrębie drugiego państwa, mają być stosowane następujące postanowienia:

§ 2. Jeżeli wszystkie karty księgi gruntowej dotyczą nieruchomości, położonych w obrębie drugiego państwa, nie należy kart zamykać, tylko trzymać je w pogotowiu celem przekazania drugiemu państwu. O terminie, w którym przekazanie ma nastąpić, postanowi się w drodze porozumienia między obopólnemi zarządami wymiaru sprawiedliwości.

Razem z księgą gruntową należy przygotować do przekazania akta gruntowe, jak również osobno przechowywane dokumenty (ordynacja dla sekretarjatów sądowych przy sądach powiatowych § 46), a w razie, gdy cały obszar księgą gruntową objęty leży w obrębie drugiego państwa, także odnoszące się do tego obszaru dokumenty katastralne i pisma, jak również spis właścicieli (ordynacja dla sekretarjatów sądowych przy sądach powiatowych § 45 ust. 6, § 47). To samo dotyczy przy nieruchomościach, nie mających karty gruntowej, wszelkich pism do nich się odnoszących. Akta gruntowe winny być przejrzane, celem stwierdzenia, czy nie zawierają jakich zezwoleń na wpis, zarządzeń, lub innych dokumentów, odnoszących się do nieruchomości, położonych w obrębie własnego państwa. W tym ostatnim wypadku należy sporządzić uwierzytelnione odpisy dla aktów gruntowych dotyczących tych nieruchomości.

§ 3. Jeżeli poszczególne karty księgi odnoszą się do nieruchomości położonych w obrębie drugiego państwa, wówczas winno się karty te wydzielić i złączyć w jedną zaopatrzoną w zwykłą okładkę "księgę zdawczą", w której otrzymają one nowe liczby porządkowe.

W księdze zdawczej można zamieścić karty rozmaitych obwodów hipotecznych. O ile liczba kart tego wymaga, winno się założyć więcej ksiąg zdawczych, w których liczby kart mają biedź nieprzerwanie.

Jeżeli zachodzi obawa, że przez wydzielenie księga gruntowa zanadto ucierpi, albo jeżeli wydzielenie z innych przyczyn okazuje się niewskazane, w szczególności z powodu, że tylko kilka kart należy wydzielić, albo, że wpisy dotyczące tej samej karty z powodu braku miejsca uskuteczniano w innych miejscach tej samej lub innej księgi, natenczas można także karty, które miały być wydzielone, zamknąć. Treść ich winno się wówczas przenieść na nową kartę księgi zdawczej.

Do ksiąg zdawczych należy stosować odpowiednio przepisy § 2.

Jeżeli wydanie całej księgi okazuje się bardziej celowem, ponieważ przeważna część jej kart odnosi się do nieruchomości położonych w obrębie drugiego państwa, natenczas winno się zamknąć karty odnoszące się do nieruchomości własnego państwa. Treść ich winno się następnie przenieść na nową kartę jednej z ksiąg, pozostających w dotychczasowym urzędzie hipotecznym. Jeżeli zachodzą powyższe warunki, polski zarząd wymiaru sprawiedliwości może domagać się zwrotu zabranych ksiąg gruntowych.

§ 4. Jeżeli w skład karty gruntowej wchodzi więcej nieruchomości, z których jedne, są położone we własnem, a inne w drugiem państwie, winno się te ostatnie z urzędu odpisać na nową kartę księgi zdawczej.

Jeżeli tylko część nieruchomości leży w obrębie drugiego państwa, winno się z urzędu tę część odpisać na nową kartę księgi zdawczej. Odpis może nastąpić także wówczas, jeżeli tylko co do położonej we własnem państwie części nieruchomości znajduje się uwierzytelniony wyciąg z księgi podatkowej i wyciąg uwierzytelniony przez urzędnika katastralnego.

W wypadkach przewidzianych w ustępach 1 i 2 należy przy przenoszeniu wpisów w drugim i trzecim oddziale uwidocznić odpowiedzialność łączną zarówno w nowej jak i starej karcie. O odpisaniu ma się powiadomić wszystkie osoby widoczne z księgi gruntowej, na rzecz których wpis nastąpił. Powiadomienia tego można się zrzec. Dla nowej karty winno się założyć nowe akta gruntowe. Pierwotne akta gruntowe mają pozostać w urzędzie hipotecznym. Postanowienia § 2 ustępu 3 stosuje się odpowiednio.

Jeżeli okazuje się bardziej celowem przekazać całą kartę, gdyż wpisy dotyczą przeważnie nieruchomości lub części nieruchomości, położonych w obrębie drugiego państwa, natenczas winno się nieruchomości lub części nieruchomości położonych we własnem państwie odpisać na nową kartę księgi gruntowej, pozostającej w urzędzie hipotecznym. Postanowienia ust. 2, zdania 2, jak i ustępu 3, stosuje się odpowiednio.

układ ten za słuszny uznaliśmy i uznajemy, oświadczamy, że został on wraz z aneksem przyjęty, ratyfikowany i potwierdzony i przyrzekamy, że będzie ściśle stosowany.

Na dowód czego wydaliśmy akt niniejszy, opatrzony pieczęcią Rzeczypospolitej Polskiej w Warszawie, dnia 27 listopada roku tysiąc dziewięćset dwudziestego

(podpisano)

Przekład.

PROTOKUŁ

Niżej podpisani:

p. Zygmunt Seyda, podsekretarz Stanu, doktor prawa, jako przedstawiciel Rządu Polskiego

oraz

p. Gustaw Behrendt, dyrektor departamentu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, i

p. Georg Crusen, tajny nadradca sprawiedliwości, jako przedstawiciele Rządu Niemieckiego

w dniu dzisiejszym zebrali się w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, celem dokonania wymiany dokumentów ratyfikacyjnych układu polsko-niemieckiego w przedmiocie przejęcia wymiaru sprawiedliwości, zawartego w Poznaniu w dniu 20 września 1920 roku.

Podpisani stwierdzili przy tej sposobności wyraźnie, że treść not, wymienionych między przedstawicielami obu Rządów, a nie objętych polskim dokumentem ratyfikacyjnym, stanowi - jako autentyczna interpretacja niektórych postanowień układu - część integralną tego układu. Podpisany przedstawiciel Rządu Polskiego oświadcza w imieniu Rządu Polskiego, że wzmiankowane noty zostaną ogłoszone w polskim Dzienniku Ustaw i zyskają przez to moc. prawa.

Po uznaniu, że dokumenty ratyfikacyjne mają zresztą dobrą i należytą formę, została dokonana ich wymiana.

Na dowód czego niżej podpisani sporządzili i podpisali protokuł niniejszy w dwóch egzemplarzach.

Berlin, dnia 30 listopada 1920 r.

• Identyfikator: Dz.U.1920.120.795
• Rodzaj: Umowa międzynarodowa
• Tytuł: Rzesza Niemiecka-Polska. Układ polsko-niemiecki w przedmiocie przejęcia wymiaru sprawiedliwości. Poznań.1920.09.20.
• Data aktu: 20/09/1920
• Data ogłoszenia: 31/12/1920
• Data wejścia w życie: 01/01/1921