W aptekach ogólnodostępnych, spełniających wymagania określone w przepisach wykonawczych mogą być przeprowadzane szczepienia ochronne zgodnie z przepisami ustawy z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Tak brzmi nowo dodany ust. 8a do art. 98 prawa farmaceutycznego.  Wprowadza go w ustawa z 15 kwietnia 2021 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw opublikowana w piątek 28 maja w Dzienniku Ustaw (poz. 981). Nowela zacznie obowiązywać dzień po ogłoszeniu, czyli w sobotę 29 maja.  -Trwająca pandemia COVID-19 jednoznacznie wskazuje, że aktywne włączenie aptek akcję szczepień to słuszny krok przybliżający nas do powrotu do normalności - mówi Elżbieta Piotrowska-Rutkowska, prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej. Z danych NRA wynika, że już blisko 9 tys. farmaceutów nabyło uprawnienia do wykonywania szczepień przeciw COVID-19, a ok. 6,3 tys. osób może dokonywać kwalifikacji. By szczepienia w aptekach ruszyły pełną parą minister zdrowia powinien jeszcze znowelizować rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymogów, jakim powinien odpowiadać lokal apteki

Wymagania dla apteki

Projekt nowelizacji rozporządzenia trafił już do konsultacji społecznych. Zgodnie z nim szczepienie w aptece ogólnodostępnej może może ono zostać przeprowadzone w

  1. pomieszczeniu administracyjno-szkoleniowym – pod warunkiem zachowania rozdziału czasowego poszczególnych funkcji pełnionych przez to pomieszczenie oraz  wprowadzenia pisemnej procedury określającej sposób dostępu i korzystania z niego, który gwarantuje pacjentom bezpieczeństwo oraz poszanowanie intymności i godności, a także niezakłócone wykonywanie czynności w innych pomieszczeniach apteki, w szczególności sporządzanie i przechowywania produktów leczniczych;
  2. izbie ekspedycyjnej  pod warunkiem wydzielenia w niej obszaru gwarantującego bezpieczeństwo oraz poszanowanie intymności i godności pacjentów. W przypadku nie jest to możliwe apteka może wyznaczyć czas pracy wyłącznie na szczepienia.

Ponadto apteka musi być wyposażona w  stolik zabiegowy,  zestaw do wykonywania iniekcji i opatrunków, pakiety odkażające i dezynfekcyjne; 5) dozownik ze środkiem dezynfekcyjnym,  środki ochrony osobistej (fartuchy, maseczki, rękawice),  pojemnik z ręcznikami jednorazowego użycia i pojemnik na zużyte ręczniki, pojemniki na zużyte strzykawki i igły oraz pojemniki na zakaźne materiały medyczne; adrenalinę na wypadek wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego, termometr bezdotykowy, sprzęt komputerowy z dostępem do Internetu i drukarką. Ponadto apteka ma obowiązek utylizacji odpadów poszczepiennych zgodnie z przepisami. Nowelizacja ma obowiązywać od następnego dnia po publikacji. 

Farmaceuci z uprawnieniami do kwalifikacji i szczepienia

Już od 2 kwietnia nie tylko lekarze, ale także inne osoby z personelu medycznego, w tym farmaceuci, mogą kwalifikować pacjentów do szczepienia, o ile ukończą trwający ponad 5 godzin kurs. Realizowany jest  on w formie e-learningu i obejmuje m.in.: naukę obsługi aplikacji gabinet.gov.pl, w tym wystawienie i realizacja e-skierowania na szczepienie, kwalifikację oraz zasady wypełniania e-karty szczepień, zasady dystrybucji szczepionek. Ukończenie kursu umożliwia otrzymanie certyfikatu, który uprawnia do kwalifikacji pacjenta do szczepienia. Taki certyfikat ma już blisko 6,3 tys. farmaceutów.

Z kolei od 26 stycznia za sprawą ustawy z 21 stycznia 2021 roku o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 farmaceuci, ale także fizjoterapeuci i diagności laboratoryjni, zyskali prawo do wykonania szczepień. Aby móc wykonywać szczepienia przeciw COVID-19, niezbędne jest ukończenie dwustopniowego kursu złożonego z części teoretycznej i praktycznej. Pozytywne zaliczenie części teoretycznej, która prowadzona jest na platformie e-learningowej, umożliwia przystąpienie do części praktycznej realizowanej w centrach symulacji. Kilkugodzinne zajęcia praktyczne dotyczące m.in.: zasad przygotowywania i podawania szczepionek przeciw COVID-19, prawidłowo przeprowadzonej resuscytacji krążeniowo-oddechowej czy podstępowania w przypadku pojawienia się wstrząsu anafilaktycznego u pacjenta po podaniu szczepionki. Zaliczenie szkolenia w oparciu o egzamin praktyczny potwierdza zdobycie uprawnień do wykonywania szczepień przeciw koronawirusowi. Zdobyło je już blisko 9 tys. farmaceutów jest już przeszkolonych w tym zakresie.

Farmaceuci, którzy nabyli uprawnienia z zasad wykonywania i kwalifikacji do szczepień przeciw COVID-19, dołączają już do kadry medycznej punktów szczepień lub zespołów wyjazdowych. Aby sprawnie skoordynować nabory personelu medycznego i umożliwić zaszczepienie jak największej liczby osób, Ministerstwo Zdrowia uruchomiło aplikację #SzczepimyRazem dzięki, której przeszkoleni pracownicy medyczni mogą zarejestrować swój profil oraz znaleźć aktualne trwające nabory do punktów szczepień. -  Farmaceutów, którzy mają uprawnienia do szczepienia pacjentów gorąco zachęcam do rejestracji w tej aplikacji, zgłoszenia swojej kandydatury, a tym samym aktywnego włączenia się w realizację Narodowego Programu Szczepień – mówi Elżbieta Piotrowska-Rutkowska.

Była już ustawa, ale z błędem

Wykorzystanie aptek i farmaceutów do akcji szczepień przeciwko Covid-19 przewidywała już nowelizacja tzw. ustawy antycovidowej, która  weszła w życie pod koniec stycznia. Stanowiła ona, że podczas epidemii szczepienia ochronne przeciwko COVID-19 mogą przeprowadzać m.in. farmaceuci z odpowiednimi kwalifikacjami. Wtedy jednak okazało się, że prowadzenie szczepień w aptekach będzie możliwe dopiero po wprowadzeniu zmian prawno-organizacyjnych.

Czytaj: Szczepienia w aptekach - bez kolejnych zmian w prawie niemożliwe>>

Resort zdrowia wyjaśniał wówczas, że szczepienia będą mogły być wykonywane tylko w tych aptekach ogólnodostępnych, które spełnią określone wymagania lokalowe, techniczne i kadrowe. Wszystkie świadczenia opieki farmaceutycznej, w tym szczepień, powinny odbywać się w atmosferze zapewniającej prywatność i umożliwiającej respektowanie praw pacjenta. Aktualnie pacjenci nie mają dostępu do pomieszczeń apteki innych niż izba ekspedycyjna. Świadczenie opieki farmaceutycznej w tym zakresie wymagać będzie takich zmian, aby pacjent mógł wejść do dedykowanego pomieszczenia apteki, przestrzennie oddzielonego od obszarów dostępnych publicznie i od personelu apteki, który nie świadczy w tym samym czasie usług opieki farmaceutycznej na rzecz innego pacjenta – wyjaśniło Ministerstwo Zdrowia.