- To przykład trudnej do zrozumienia niemocy państwa – pisze RPO. Wskazuje, że sytuacja ta, wynikająca z wieloletnich zaniechań kolejnych rządów, stanowi naruszenie praw obywatelskich, w szczególności prawa do bezpieczeństwa - art. 5 Konstytucji i prawa do ochrony zdrowia - art. 68 ust. 1 Konstytucji.
Skargi do RPO, problem z weryfikację kompetencji
RPO zawraca uwagę, że niewykonanie ustawy o zawodzie psychologa, jest w dalszym ciągu przedmiotem skarg, które do niego napływają.
- Brak samorządu zawodowego psychologów, który m.in. powinien stwierdzać prawo wykonywania zawodu, nie powoduje bowiem, że psychologów nie ma. Wykonują oni zadania także w sferze publicznej: w edukacji, lecznictwie, więziennictwie, wymiarze sprawiedliwości, administracji. To co najmniej kilka tysięcy osób, które – przynajmniej formalnie – nie mają prawa wykonywania zawodu - wskazuje.
Czytaj: SN: Oskarżony o zabójstwo się wybiela? Biegły psycholog tego nie zbada>>
Jego zdaniem problem jest tym bardziej palący, że wymaga się od organów państwa znalezienia sposobów na radzenie sobie ze skutkami zaniechania wykonania ustawy o zawodzie psychologa.
Sprawdź w LEX: Czy psycholog jest zawodem wykonującym zawód medyczny? >
- W takiej sytuacji są m.in. marszałkowie województw, wydający zezwolenia na wykonywanie zawodu w ramach indywidualnej praktyki psychologicznej. Choć weryfikacja kompetencji przed wydaniem zezwolenia odbywa się za pomocą wszelkich dostępnych środków, część marszałków napisała do RPO, że nie mają pewności co do kompetencji psychologów, którym wydawane są zezwolenia - dodaje.
Podobnie - jak zaznacza - jest w przypadku sądów, które muszą powoływać biegłych z dziedziny psychologii. - Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie biegłych sądowych z 24 stycznia 2005 r., kandydat na biegłego musi mieć opinię albo zakładu pracy, albo organizacji zawodowej. Psychologowie wykonujący zawód na własny rachunek w sposób oczywisty nie są w stanie tego wymogu spełnić. Sądy radzą sobie z tym w ten sposób, że traktują tych psychologów jako „współpracujących” z jakąś instytucją i jej opinię biorą pod uwagę. Opinia nieistniejącego samorządu zawodowego bywa też zastępowana opinią różnych stowarzyszeń psychologów - dodaje.
Czytaj w LEX: Wynagrodzenia ławników i biegłych sądowych >
Chaos w przepisach
Skutki niewykonania ustawy widać także w przepisach resortowych - zaznacza Adam Bodnar - bo np. zatrudnieni w szkołach psycholodzy nie muszą się legitymować prawem wykonywania zawodu, a jedynie odpowiednim wykształceniem.
Sprawdź w LEX: Czy ukończenie studiów magisterskich z zakresu psychologii jest wystarczające do wykonywania zawodu psychologa? >
- Najbardziej rozbudowaną „resortową” regulacją dotyczącą zawodu psychologa są przepisy dotyczące psychologów transportu. Tworzą one kategorię psychologów uprawnionych, podlegających wpisowi w ewidencji prowadzonej przez marszałka województwa. Prawodawca nie wymaga od nich uzyskania prawa wykonywania zawodu, a jedynie odpowiedniego wykształcenia. W systemie prawa występuje również kategoria psychologów upoważnionych. Odpowiadają oni za badanie psychologiczne osób ubiegających się o pozwolenie na broń. Także oni nie muszą dysponować prawem wykonywania zawodu, a wystarczające jest wykształcenie i – dodatkowo – doświadczenie zawodowe, stanowiące podstawę do wpisu do rejestru komendanta wojewódzkiego policji - zaznacza RPO.
Prace trwają ale ...
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w połowie czerwca poinformowało Ogólnopolski Związek Zawodowy Psychologów, że prowadzi prace nad nowelizacją przepisów. RPO dodaje, że nie ma jednak informacji o tym w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów. - Doświadczenie instytucjonalne Rzecznika Praw Obywatelskich każe przypuszczać, że na gotowy projekt ustawy przyjdzie wszystkim jej interesariuszom – zarówno samym psychologom, jak również osobom, którym świadczą oni pomoc – poczekać nawet kilka lat - ocenia.
Czytaj: Biegli nadal problemem sądów - konieczne zmiany>>
I wskazuje, że to oznacza, nadużycia w tym zawodzie. Choćby takie, że psycholodzy nie muszą się kierować się kodeksem etycznym, nie posiadają ustandaryzowanych metod psychologicznych, nie podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za ewentualne błędy.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
