Projekt rozporządzenia przekazano do konsultacji społecznych i uzgodnień międzyresortowych. Ma on zapewnić stabilność systemu i sprawić, że nie będzie dochodzić do nieprawidłowości, z jakimi mieliśmy do czynienia w ostatnich latach, kiedy to punktacja - zwłaszcza czasopism humanistycznych - potrafiła zmienić się właściwie z dnia na dzień i trudno było dojść, na jakich zasadach, bo wielokrotnie dochodziło do naruszania procedur określonych w przepisach. W rezultacie wpłynęło to na stabilność zasad i wiarygodność całego procesu ewaluacji działalności naukowej.

Na razie bez większych zmian w ewaluacji działalności naukowej>>

Prof. Wierczyński: Nie potrzebujemy specjalnego traktowania, potrzebujemy traktowania uczciwego>>

 

Rewolucji nie będzie

O tym, jak ma wyglądać tworzenie wykazu, rozmawiano w ostatnich latach bardzo często - pomysły były różne, proponowano np. odrębne zasady punktacji czasopism z dyscyplin humanistycznych i tych, dotyczących nauk ścisłych oraz przyrodniczych. Pojawiały się też pomysły stworzenia procedur weryfikacyjnych ustalenie punktacji, by zapobiegać nadużyciom. Wygląda jednak na to, że większych zmian resort nauki nie planuje - tworzenie wykazu czasopism nadal opierać się będzie w pierwszej kolejności na bibliometrii, a w dalszej - na ocenie eksperckiej.

 

Pod uwagę będą brane czasopisma znajdujące się w następujących bazach:

1. dotychczasowe:

  • Scopus – wszystkie aktywne czasopisma naukowe ujęte w bazie Scopus, z wyłączeniem materiałów konferencyjnych.
  • Web of Science – wykaz obejmie czasopisma naukowe znajdujące się w indeksach SCIE (Science Citation Index Expanded), SSCI (Social Sciences Citation Index), AHCI (Arts and Humanities Citation Index) oraz ESCI (Emerging Sources Citation Index), z wyłączeniem materiałów konferencyjnych z CPCI-S (Conference Proceedings Citation Index-Science) i CPCI-SSH (Conference Proceedings Citation Index-Social Sciences and Humanities).
  • European Reference Index for the Humanities and Social Sciences (ERIH+)  wykaz obejmie czasopisma naukowe z dziedzin humanistycznych, społecznych, teologicznych i nauk o rodzinie, które posiadają międzynarodową renomę oraz szczególny wpływ na rozwój dyscypliny, a także spełniają standardy etyczne i naukowe.

2. nowe bazy:

  • Directory of Open Access Journals (DOAJ) –  w bazie zindeksowane są czasopisma, które spełniają wymogi dotyczące standardów naukowych i etycznych;
  • EBSCO (Academic Search Ultimate, Business Source Ultimate, Humanities Source Ultimate, Applied Science & Technology Source Ultimate, Sociology Source Ultimate) – baza obejmuje czasopisma naukowe spełniające standardy naukowe i etyczne,
  • Index Copernicus International: Journal Master List (ICI JML) – do bazy włączone są czasopisma naukowe, które uzyskały pozytywną ocenę parametryczną, spełniając szereg kryteriów formalnych

 

Pod uwagę brane będą również czasopisma objęte programem „Wsparcie dla czasopism naukowych”.

 

Najpierw bibliometria, potem ocena ekspercka

Kluczową rolę w procesie oceny czasopism odgrywać będzie Komisja Ewaluacji Nauki - w pierwszej kolejności KEN określi pozycję centylową czasopisma na podstawie wybranego dla dyscypliny naukowej wskaźnika albo wskaźników wpływu. Przed oceną KEN dokona również przypisania czasopism naukowych z baz: Scopus, Web of Science oraz finansowanych w ramach programu „Wsparcie dla czasopism naukowych”, a także materiałów z konferencji DBLP Computer Science Bibliography do dyscyplin naukowych. Na podstawie wyznaczonej wartości każdemu czasopismu naukowemu zostaną przypisane wartości punktowe – od 40 do 200 punktów – dla każdej z jego wartości centylowych. Przewiduje się, że czasopismom naukowym o szczególnym znaczeniu dla realizacji celów polityki naukowej państwa KEN będzie mogła zwiększyć wyliczoną wartość centylową albo medianę wartości centylowych maksymalnie o 10. Na podstawie oceny wpływu czasopism naukowych lub materiałów z konferencji na rozwój nauki KEN będzie przypisywała czasopismom i materiałom z konferencji od 20 do 200 punktów. Czasopismom wyłonionym w ramach programu „Wsparcie dla czasopism naukowych” zostanie przypisane 20 punktów.

Jeśli czasopismo jest przypisane do różnych dyscyplin i otrzyma różną punktację, KEN wylicza medianę punktów i przyznaje punktację najbliższą tej medianie. Gdyby ustalenie tej wartości było niemożliwe, przyznawana jest wyższa wartość punktowa. Drugi etap to ocena ekspercka - dokonają jej zespoły wyłonione przez ministra - najpierw zespoły dokonają wstępnej selekcji czasopism naukowych, znajdujących się w bazach: ERIH+, DOAJ, EBSCO bądź ICI JML i sporządzą listy tych czasopism posiadających międzynarodową renomę, wywierających szczególny wpływ na rozwój danej dyscypliny naukowej oraz spełniających etyczne i naukowe standardy, proponowanych do ujęcia w wykazie czasopism naukowych. Zespoły sporządzą także uzasadnienie dotyczące każdego czasopisma naukowego ujętego na listach w zakresie spełniania ww. wymagań i przekażą je do akceptacji KEN wraz z listami obejmującymi wybrane czasopisma naukowe oraz przypisane im dyscypliny naukowe. Czasopismom naukowym, które zostaną zaakceptowane przez KEN, zostanie przypisane 20 punktów.

Zobacz w LEX: Problemy oceny parametrycznej polskich czasopism naukowych z dziedziny nauk prawnych > >

W wykazie tylko periodyki spełniające określone wymagania

W dalszej kolejności zespoły sporządzą zestawienia czasopism naukowych proponowanych do zakwalifikowania - do oceny. Aby czasopismo naukowe mogło zostać ujęte w zestawieniu będzie musiało posiadać ustaloną procedurę recenzji naukowej, przestrzegać zasad etyki publikacyjnej zgodnych z wytycznymi Komitetu do spraw Etyki Publikacyjnej (COPE – Committee on Publication Ethics) oraz mieć znaczenie dla realizacji celów polityki naukowej państwa.

Zespoły wezmą pod uwagę:

  1. Ujęcie w międzynarodowych bazach i wartości wskaźników wpływu
  2. Rozpoznawalność czasopisma naukowego
  3. Znaczenie czasopisma naukowego dla rozwoju dyscypliny naukowej
  4. Poziom merytoryczny publikowanych artykułów naukowych
  5. Wydawanie artykułów naukowych w języku angielskim
  6. Poziom umiędzynarodowienia czasopisma naukowego
  7. Upowszechnianie polskiej kultury
  8. Popularyzacja i promocja badań naukowych

 

W wyniku oceny każdemu czasopismu naukowemu zostanie przyznane od 0 do 100 punktów. Punktacja ta będzie podstawą do klasyfikacji czasopism naukowych w poszczególnych dyscyplinach naukowych i ustalenia na tej podstawie wartości centylowej. Na podstawie wyznaczonej wartości centylowej dla czasopisma naukowego przypisanego do dyscypliny naukowej należącej do dziedziny nauk humanistycznych, dziedziny nauk społecznych, dziedziny nauk teologicznych albo dziedziny nauk o rodzinie zespół będzie mógł zaproponować przypisanie od 20 do 200 punktów. Na podstawie wyznaczonej wartości centylowej dla czasopisma naukowego przypisanego do dyscypliny naukowej należącej do dziedziny nauk inżynieryjno-technicznych, dziedziny nauk medycznych i nauk o zdrowiu, dziedziny nauk rolniczych, dziedziny nauk ścisłych i przyrodniczych albo dziedziny nauk weterynaryjnych zespół będzie mógł zaproponować przypisanie od 20 do 70 punktów.

 

Projekt przygotuje KEN

Następnie na tej podstawie KEN sporządzi ostateczny projekt wykazu - będzie mogła dokonać pewnych modyfikacji:

  • ocenić czasopismo przypisane do kilku dyscyplin na podstawie mediany
  • usunąć czasopismo z projektu wykazu, jeżeli nie spełnia ono warunków etycznych
  • podwyższyć lub obniżyć o maksymalnie dwa progi zaproponowaną ocenę czasopisma.

 

Tak jak dotychczas, minister będzie sporządzał wykaz czasopism na podstawie projektu wykazu czasopism sporządzonego przez KEN. W projektowanym rozporządzeniu przewiduje się również, tak jak w dotychczasowym, możliwość sporządzenia projektu wykazu czasopism w uproszczonej procedurze - również będzie robić to KEN.

- W projekcie rozszerzono katalog baz, o które można uzupełnić wykaz - to istotne, bo w tych dodatkowych bazach jest indeksowanych sporo polskich, także prawniczych czasopism - ocenia dr hab. Grzegorz Krawiec, prof. Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. - Godne uwagi jest też to, że zespół dokonuje oceny czasopism naukowych z uwagi na pewne wyraźnie wskazane kryteria. Istotne jest również to, że odrębnie traktuje się zespół powołany dla dyscypliny naukowej należącej do dziedziny nauk humanistycznych, dziedziny nauk społecznych, dziedziny nauk teologicznych albo dziedziny nauk o rodzinie. Przypisuje on punktację wynikającą z wyliczonej wartości centylowej odrębnie niż inne zespoły - podkreśla.

Sprawdź w LEX: Internet i prawo autorskie - wykaz problemów i propozycje ich rozwiązań > >

 

Wciąż duże ryzyko uznaniowości

Wskazuje też, że inne są procedury dotyczące tworzenia wykazu wydawnictw - nowe rozporządzenie wprowadzi dwie listy. - Jedna mająca spełniać warunki dot. zasad etyki i ustalonej procedury recenzji naukowej, a druga dodatkowo (oprócz powyższych warunków) musi się jeszcze wyróżniać w skali światowej (wnoszenie istotnego wkładu w rozwój nauki przez publikowane monografie). Generalnie: rozporządzenie jest nieco rozbudowane, widać pewną nieśmiałą chęć dowartościowania nauk społecznych i humanistycznych (oraz teologicznych i nauk o rodzinie) oraz czasopism polskich. Szkoda tylko, że pewne kwestie, istotne z punktu widzenia polskich czasopism, pozostawiono uznaniu (chodzi mi o dodatkowe bazy EBSCO i ERIH+). Uznanie nadal jest duże w projekcie, a system skomplikowany, chyba jeszcze bardziej niż obecnie - ocenia prof. Krawiec.

 

Rozczarowania nową procedurą tworzenia wykazu nie kryje dr hab. Grzegorz Wierczyński, prof. Uniwersytetu Gdańskiego. Choć podkreśla, że nowy system może wykazywać nieco większą odporność na manipulacje (choćby w kwestii oceny czasopism z zakresu nauk ścisłych, medycznych, technicznych i przyrodniczych) oraz - na co mają nadzieje naukowcy - zapewni większą stabilność systemu, w projekcie nie ustrzeżono się błędów poprzedników. Nadal kluczową rolę w procesie oceny czasopism odegra zespół ekspertów, wyłaniany w nietransparentny sposób. - Znów pomija się choćby komitety naukowe PAN - wskazuje. - Nadal też nie będzie możliwości odwołania się od przypisania danego czasopisma do dyscypliny, która de facto niezgodna z jego profilem, co negatywnie odbija się na jego ocenie - podkreśla prof. Wierczyński. Jako przykład periodyku, który padł ofiarą tego procesu podaje "Polish Yearbook of International Law”. Choć - jak wskazuje - jest to czasopismo wyłącznie prawnicze, zostało przypisane nie tylko do „nauk prawnych”, ale również do „nauk o bezpieczeństwie” oraz do „prawa kanonicznego”. W rezultacie otrzymało 40 pkt. (choć w samych naukach prawniczych przyznano mu ich 70). - Uważam, że w kwestii przypisania do dyscyplin, prawo do odwołania powinien mieć też wydawca czasopisma - wskazuje prof. Wierczyński.

Zobacz także w LEX: Kategoryzacja czasopism naukowych > >

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.