Rozstrzygnięcie zapadło w sprawie, w której rada wydziału odmówiła nadania doktor Annie P. stopnia doktora habilitowanego, a Centralna Komisja do Spraw Stopni i Tytułów, jako organ odwoławczy utrzymała jej uchwałę w mocy.
Organy uznały, że ani dorobek naukowy, ani główne osiągnięcia habilitacyjne Anny P. nie dawały podstaw do nadania jej wyższego stopnia. Jeszcze przed podjęciem negatywnej uchwały Anna P. cofnęła wniosek o wszczęcie postępowania awansowego. Odnosząc się do niego, Centralna Komisja podkreśliła, że prowadzenie postępowania awansowego nie jest tylko i wyłącznie prywatną sprawą samego kandydata. Tak jak i Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Komisja negatywnie ocenia zjawisko wycofywania przez kandydatów do stopnia naukowego wniosków już po złożeniu wszystkich recenzji; uniemożliwia to bowiem w praktyce wykonania ustawowego zadania, postawionego radom wydziałów przez ustawę.
Sprawdź też: II SA/Wa 220/19, Ocena możliwości cofnięcia wniosku habilitacyjnego. - Wyrok WSA w Warszawie >>>
Można cofnąć wniosek, ale są pewne ograniczenia
Anna P. odwołała się do sądu administracyjnego, a ten uchylił zaskarżoną decyzję. Wyjaśnił, że spór w sprawie sprowadzał się do różnicy stanowisk odnośnie do możliwości cofnięcia wniosku awansowanego przez kandydata.
Zdaniem WSA, postępowanie habilitacyjne kończące się generalnie podjęciem stosownej uchwały przez radę wydziału, nie jest zwykłym postępowaniem administracyjnym. Przepisy kodeksu postępowania administracyjnego, w tym przepis dotyczący umorzenia postępowania, mogą być zatem stosowane wyłącznie odpowiednio. Stąd nie można uznać, że cofnięcie wniosku o awans dopuszczalne było w dowolnym momencie. Organ miał rację, że nie byłoby celowe umorzenie postępowania habilitacyjnego, gdy ze środków Skarbu Państwa poniesione zostały już określone koszty postępowania, a wycofanie wniosku miałoby służyć uniknięciu surowych konsekwencji prawnych, określonych w art. 14 ust. 3 oraz w art. 21 ust. 3 ustawy o stopniach naukowych - gdy kandydat wie już o uzyskaniu negatywnych recenzji.
Szydło Marek: Pojęcie nauki i osiągnięć naukowych w postępowaniach awansowych w nauce (uwagi z perspektywy nauk prawnych) >>>
Sąd podkreślił, że co prawda możliwe będzie cofnięcie wniosku, także gdy poniesiono już koszty w procedurze awansowej, ale będzie on bezskuteczny w określonym układzie sprawy - gdy zainteresowany posiada już informację o negatywnych recenzjach jego pracy. Jeżeli tak nie jest - umorzenie postępowania będzie możliwe. W tej sprawie organ nie ustalił jednak, czy Anna P. mogła zapoznać się z treścią negatywnych recenzji, a więc zdaniem sądu nie wyjaśnił dostatecznie sprawy do rozstrzygnięcia. Skarżąca wywiodła od tego wyroku skargę kasacyjną, ale oparła ją wyłącznie na naruszeniu przepisów postępowania.
Jak nie ta uczelnia to inna
Naczelny Sąd Administracyjny rozstrzygnięcia w sprawie nie zmienił. Wyjaśnił, że w klasycznym postępowaniu administracyjnym, w którym przepisy k.p.a. znajdują zastosowanie wprost, na skutek wycofania wniosku o wszczęcie postępowania przestaje istnieć element warunkujący nawiązanie stosunku materialnego, a organ prowadzący postępowanie pozbawiony wniosku strony nie może orzekać w sposób merytoryczny o żądaniu nieistniejącym. Rzecz jednak w tym, że postępowanie habilitacyjne do takich nie należy.
Co do zasady wnioskujący o nadanie stopnia doktora habilitowanego jest wyłącznym dysponentem toczącego się w tym zakresie postępowania. Układ ten ulega jednak zmianie, jeżeli wszystkie recenzje osiągnięć naukowych habilitanta są negatywne. W takim skonfigurowaniu habilitant ma właściwie pewność, że odpowiednia jednostka uczelni podejmie uchwałę o odmowie nadania stopnia doktora habilitowanego. Odmienność tych postępowań wyraża się w zmianie sytuacji prawnej habilitanta po negatywnym rozpatrzeniu jego wniosku o awans. Ponowne wystąpienie z wnioskiem o wszczęcie postępowania habilitacyjnego będzie bowiem możliwe dopiero po upływie co najmniej trzech lat, a wyjątkowo jednego roku, w przypadku znacznego zwiększenia dorobku naukowego lub artystycznego.
Dlatego zdaniem NSA, cofnięcie wniosku o nadanie stopnia naukowego doktora habilitowanego, w sytuacji gdy wszystkie recenzje osiągnięć naukowych habilitanta są negatywne i habilitant miał możliwość zapoznania się z ich treścią, jest sprzeczne interesem społecznym. Zaakceptowanie stanowiska przeciwnego prowadziłoby do tego, że habilitant mógłby "uciec" od negatywnych skutków, przewidzianych przez ustawodawcę jako następstwo odmowy nadania stopnia naukowego doktora habilitowanego, ilekroć zdążyłby cofnąć wniosek, przed podjęciem uchwały przez radę jednostki organizacyjnej. Konsekwencją tego byłaby z kolei możliwość inicjowania postępowania habilitacyjnego w oparciu o ten sam - uprzednio negatywnie zweryfikowany - dorobek naukowy, na innej uczelni. A właśnie zapobieżenie takiej "turystyce naukowej" stanowi cel art. 21 ust. 3 ustawy o stopniach naukowych.
Wyrok NSA z 20 grudnia 2022 r. III OSK 1790/21
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.