Zmiany w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach mają na celu, po pierwsze, wyeliminowanie możliwości ryczałtowego rozliczania przedsiębiorcy odbierającego odpady komunalne od mieszkańców, co utrudniało gminom kontrolę nad strumieniem odpadów komunalnych oraz mogło prowadzić do podwyższenia kosztów systemu (przeszacowanie kosztów odbioru odpadów komunalnych), po drugie, zachęcenie do selektywnego zbierania odpadów komunalnych. Wprowadzone zmiany są bardzo obszerne, poniżej przedstawiono najważniejsze z punktu widzenia właścicieli nieruchomości, gmin i przedsiębiorców odbierających odpady komunalne:

  1. gminy zapewniają selektywne zbieranie odpadów komunalnych obejmujące co najmniej: papier, metale, tworzywa sztuczne, szkło, odpady opakowaniowe wielomateriałowe oraz bioodpady, a także tworzą punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych (dalej pszok) w sposób umożliwiający łatwy dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy;
  2. gminy mogą tworzyć i utrzymywać punkty napraw i ponownego użycia produktów lub części produktów niebędących odpadami;
  3. gminy udostępniają na stronie internetowej swojego urzędu oraz w sposób zwyczajowo przyjęty informacje o: miejscach zagospodarowania przez podmioty odbierające odpady komunalne od właścicieli nieruchomości z terenu danej gminy niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych, bioodpadów stanowiących odpady komunalne oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania; adresach punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych na terenie danej gminy wraz ze wskazaniem rodzajów przyjmowanych odpadów oraz dni i godzin ich przyjmowania; adresach punktów zbierania odpadów folii, sznurka oraz opon, powstających w gospodarstwach rolnych lub zakładów. przetwarzania takich odpadów, jeżeli na obszarze gminy są położone gospodarstwa rolne;
  4. gminy zostały zobowiązane do osiągania poziomu recyklingu i przygotowania do ponownego użycia odpadów komunalnych, z wyłączeniem innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych stanowiących odpady komunalne, w wysokości co najmniej: 1) 50% wagowo – za każdy rok w latach 2020–2024; 2) 55% wagowo – za każdy rok w latach 2025–2029; 3) 60% wagowo – za każdy rok w latach 2030–2034; 4) 65% wagowo – za 2035 r. i za każdy kolejny rok oraz do osiągania poziomu recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych stanowiących odpady komunalne w wysokości co najmniej 70% wagowo;
  5. regulaminy utrzymania czystości i porządku obowiązujące w gminach przed dniem wejścia w życie przepisów wykonawczych do ustawy zachowują moc do dnia wejścia w życie nowych regulaminów (ust. 2), przy czym rada gminy jest obowiązana dostosować regulamin do przepisów wydanych na podstawie przepisów wykonawczych w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie tych przepisów;
  6. właściciele nieruchomości zapewniają utrzymanie czystości i porządku przez: wyposażenie nieruchomości w worki lub pojemniki, przeznaczone do zbierania odpadów komunalnych, utrzymanie tych pojemników w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym oraz utrzymanie w odpowiednim stanie sanitarnym i porządkowym miejsc gromadzenia odpadów, chyba że na mocy uchwały rady gminy, obowiązki te w całości lub w części przejmie gmina jako część usługi w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości w zamian za uiszczoną przez właściciela opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi, a także zbieranie w sposób selektywny powstałych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych, zgodnie z wymaganiami określonymi w regulaminie oraz sposobem określonym w przepisach wydanych wykonawczych do ustawy. Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne są przekazywane przez właścicieli nieruchomości gminnej jednostce organizacyjnej lub przedsiębiorcy odbierającemu odpady komunalne wpisanemu do rejestru działalności regulowanej, zaś do obowiązków zarządu drogi należy także zbieranie i pozbywanie się odpadów zgromadzonych w pojemnikach lub workach do tego przeznaczonych i utrzymanie tych pojemników w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym oraz utrzymanie w odpowiednim stanie sanitarnym i porządkowym miejsc gromadzenia odpadów;
  7. rada gminy, określając stawki opłat, może stosować zróżnicowane stawki w zależności od gęstości zaludnienia na danym obszarze gminy oraz odpowiednio odległości od miejsca przetwarzania odpadów komunalnych, stacji zlewnej, a także właściwości nieczystości ciekłych;
  8. odstąpiono od ryczałtowego rozliczania się wybranych przez gminę firm odbierających odpady komunalne, przyjmując, że podstawę ustalenia wynagrodzenia za odbieranie oraz zagospodarowanie odpadów komunalnych stanowi stawka za 1 Mg (odpowiednio) odebranych albo zagospodarowanych odpadów komunalnych;
  9. obowiązek ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi powstaje: w przypadku nieruchomości, na której zamieszkują mieszkańcy – za każdy miesiąc, w którym na danej nieruchomości zamieszkuje mieszkaniec; w przypadku nieruchomości, na której nie zamieszkują mieszkańcy – za każdy miesiąc, w którym na danej nieruchomości powstały odpady komunalne; w przypadku nieruchomości, na której znajduje się domek letniskowy, i innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe – za rok bez względu na długość okresu korzystania z nieruchomości;
  10. w przypadku nieruchomości, na której nie zamieszkują mieszkańcy, opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi stanowi iloczyn zadeklarowanej liczby pojemników lub worków, przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych powstających na danej nieruchomości, oraz stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Przepis powyższy stosuje się do rodzinnego ogrodu działkowego w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 2176). W przypadku nieruchomości, na której nie zamieszkują mieszkańcy, ale są na niej świadczone usługi hotelarskie w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach hotelarskich oraz usługach pilotów wycieczek i przewodników turystycznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 238), dopuszcza się, aby opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi stanowiła iloczyn ilości zużytej wody z danej nieruchomości oraz stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Natomiast w przypadku nieruchomości, na której znajduje się domek letniskowy lub innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe, rada gminy uchwala ryczałtową stawkę opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie wyższą niż 10% przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę ogółem – za rok;
  11. rada gminy ustala stawki opłat w wysokości nie wyższej niż maksymalne stawki opłat, które za odpady komunalne zbierane i odbierane w sposób selektywny wynoszą za miesiąc – 3,2% przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę ogółem za pojemnik o pojemności 1100 litrów lub 1% przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę ogółem za worek o pojemności 120 litrów, przeznaczone do zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomości. Za pojemniki lub worki o mniejszej lub większej pojemności stawki opłat ustala się w wysokości proporcjonalnej do ich pojemności;
  12. rada gminy, ustalając stawki opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi dla właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy, w części dotyczącej gospodarstw domowych, może uwzględnić stopień, w jakim dochody ze środków własnych pozyskanych ze sprzedaży surowców wtórnych i produktów przygotowanych do ponownego użycia pokrywają koszty funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi;
  13. rada gminy określi stawki opłaty podwyższonej za gospodarowanie odpadami komunalnymi, jeżeli właściciel nieruchomości nie wypełnia obowiązku zbierania odpadów komunalnych w sposób selektywny, wysokości nie niższej niż dwukrotna wysokość i nie wyższej niż czterokrotna wysokość stawki ustalonej przez radę gminy;
  14. rada gminy, w drodze uchwały, zwalnia w części z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi właścicieli nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi kompostujących bioodpady stanowiące odpady komunalne w kompostowniku przydomowym, proporcjonalnie do zmniejszenia kosztów gospodarowania odpadami komunalnymi z gospodarstw domowych;
  15. wprowadzono odpowiedzialność administracyjno-karną, tzn. karę pieniężną w wysokości 10 000 zł, za podanie nieprawdy w oświadczeniach o spełnianiu warunków wymaganych do prowadzenia działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, składanych z wnioskiem o wpis do rejestru działalności regulowanej oraz karę pieniężną w wysokości od 500 zł do 2000 zł za pierwszy ujawniony przypadek nieprzekazania odebranych od właścicieli nieruchomości niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych do instalacji komunalnej.

 

Zmiany także w przepisach karnych

Zmiany w ustawie Kodeks karny dotyczą art. 183 § 1, który otrzymał brzmienie: „Kto wbrew przepisom składuje, usuwa, przetwarza, zbiera, dokonuje odzysku, unieszkodliwia albo transportuje odpady lub substancje w takich warunkach lub w taki sposób, że może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”.

Czytaj także: Wzrosną opłaty za niesegregowane śmieci>>

 


Większa kontrola nad pojazdami

Zmiany w ustawie Prawo o ruchu drogowym polegają na nadaniu nowego brzmienia art. 71 ust. 7, zgodnie z którym właściciel pojazdu, niebędącego nowym pojazdem, sprowadzonego z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej jest obowiązany zarejestrować pojazd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w terminie 30 dni od dnia jego sprowadzenia.

Zgodnie z art. 140mb, kto:

  1. będąc właścicielem pojazdu sprowadzonego z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej wbrew przepisowi art. 71 ust. 7 nie rejestruje pojazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
  2. będąc właścicielem pojazdu zarejestrowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wbrew przepisowi art. 71 ust. 7 nie zawiadamia starosty o nabyciu lub zbyciu pojazdu – podlega karze pieniężnej w wysokości od 200 do 1000 zł. Kary powyższe są nakładane w drodze decyzji administracyjnej przez starostę i stanowią dochód powiatu.

 

Odpady niesegregowane zamiast zmieszanych

Najistotniejsze zmiany w ustawie o odpadach wynikają z zastąpienia określenia „zmieszane odpady komunalne” określeniem „niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne” oraz zastąpienia definicji „odpadów zielonych” – definicją „bioodpadów stanowiących odpady komunalne”, wprowadzenia listy odpadów niepalnych oraz doprecyzowania, że materiały paszowe i naturalne substancje pochodzące z pierwotnej obróbki drewna będą uznane za produkt uboczny bez konieczności uzyskiwania decyzji marszałka województwa, o ile nie będą zawierać jakichkolwiek innych substancji poza naturalnym drewnem i o ile będą spełnione przesłanki uznania za produkt uboczny określone w art. 10 ustawy o odpadach. 
Zniesiono obowiązek regionalizacji w zakresie konieczności przekazywania bioodpadów, niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych oraz pozostałości z sortowania i z procesów mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych, przeznaczonych do składowania.

Opłaty także za grubsze torby

Zmiany w ustawie o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi dotyczą opłaty recyklingowej. Od  1 stycznia 2018 r. weszły w życie przepisy ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 150) wprowadzające obowiązek pobierania przez prowadzących jednostki handlowe opłaty recyklingowej od oferowanych przez nich lekkich toreb na zakupy z tworzywa sztucznego. Tą opłatą zostały objęte torby o grubości do 50 mikrometrów, z wyłączeniem tzw. bardzo lekkich toreb na zakupy z tworzywa sztucznego, czyli toreb o grubości do 15 mikrometrów służących do bezpośredniego pakowania żywności oferowanej najczęściej luzem (tzw. zrywek). Przyjęta zmiana obejmuje „pozostałe torby na zakupy z tworzywa sztucznego o grubości materiału równej 50 mikrometrów i większej”.


Obowiązek ewidencji toreb foliowych

Przedsiębiorca prowadzący jednostkę handlu detalicznego lub hurtowego, w której są oferowane torby na zakupy z tworzywa sztucznego, objęte opłatą recyklingową, jest obowiązany prowadzić ewidencję liczby nabytych i wydanych lekkich i pozostałych toreb na zakupy z tworzywa sztucznego w danym roku kalendarzowym w postaci papierowej albo w postaci elektronicznej; przedsiębiorca prowadzący więcej niż jedną jednostkę handlu detalicznego lub hurtowego, w której są oferowane torby na zakupy z tworzywa sztucznego, objęte opłatą recyklingową, prowadzi ewidencję, o której mowa w ust. 1, oddzielnie dla poszczególnych jednostek; przedsiębiorca prowadzący jednostkę handlu detalicznego lub hurtowego jest obowiązany przechowywać informacje zawarte w ewidencji, o której mowa wyżej, przez 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, którego informacje dotyczą.

Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem przepisów:
1) art. 1 pkt 2 lit. c, pkt 3 i 23, art. 4 i art. 7 pkt 7–10, które wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2020 r.;
2) art. 6 pkt 2 lit. a, pkt 33 i pkt 36 lit. b, które wejdą w życie z dniem 30 czerwca 2021 r.;
3) art. 6 pkt 15 w zakresie art. 35b ust. 2, który wejdzie w życie z dniem 1 sierpnia 2020 r.;
4) art. 6 pkt 26 lit. a oraz pkt 27–30, art. 7 pkt 1–3, 5, 6 i 11 oraz art. 8, które wejdą w życie z dniem 1 września 2019 r.