Współwłaściciele odpowiadają solidarnie za brak remontu dachu

W sytuacji, gdy występuje wielość zobowiązanych (czyli wówczas, gdy egzekwowany obowiązek jest zobowiązaniem wspólnym), organ egzekucyjny powinien nałożyć grzywnę w celu przymuszenia na każdego z zobowiązanych.

Pytanie pochodzi z  programu Serwis Budowlany .

Decyzją nałożono obowiązek remontu dachu na kilku współwłaścicieli. PINB wydał tytuły wykonawcze egzekucji niepieniężnej dla każdego z nich osobno.

Większość z nich wyremontowała dach w częściach budynku, w których mieszkają. Jeden współwłaściciel uchyla się od wykonania obowiązku remontu dachu w części budynku, w której on zamieszkuje.

Czy PINB może nałożyć grzywnę w celu przymuszenia tylko na tego jednego zobowiązanego, czy powinien kontynuować egzekucję w stosunku do wszystkich zobowiązanych?

Odpowiedź

W sytuacji, gdy występuje wielość zobowiązanych (czyli wówczas, gdy egzekwowany obowiązek jest zobowiązaniem wspólnym), organ egzekucyjny powinien nałożyć grzywnę w celu przymuszenia, w wysokości określonej zgodnie z art. 121 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji - dalej u.p.e.a., na każdego z zobowiązanych. Organ egzekucyjny nie może bowiem dokonywać wyboru, od którego z zobowiązanych będzie się domagać uiszczenia grzywny.

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 26 § 1 u.p.e.a., organ egzekucyjny wszczyna egzekucję administracyjną na wniosek wierzyciela i na podstawie wystawionego przez niego tytułu wykonawczego, sporządzonego według ustalonego wzoru.

W myśl art. 27 § 1 u.p.e.a., tytuł wykonawczy powinien zawierać, między innymi, wskazanie imienia i nazwiska lub firmy zobowiązanego i jego adresu oraz – treść podlegającego egzekucji obowiązku. Wyjaśnić przy tym należy, że zobowiązanym jest osoba prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej albo osoba fizyczna, która nie wykonała w terminie obowiązku o charakterze pieniężnym lub obowiązku o charakterze niepieniężnym, a w postępowaniu zabezpieczającym – również osoba lub jednostka, której zobowiązanie nie jest wymagane albo jej obowiązek nie został ustalony lub określony, ale zachodzi obawa, że brak zabezpieczenia mógłby utrudnić lub udaremnić skuteczne przeprowadzenie egzekucji, a przepisy odrębne na to pozwalają (art. 1a pkt 20 u.p.e.a.).

Zgodnie z art. 1a pkt 12 lit. b u.p.e.a., jednym ze środków egzekucyjnych stosowanych w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym obowiązków o charakterze niepieniężnym jest grzywna w celu przymuszenia. W myśl art. 119 § 1 u.p.e.a., grzywnę w celu przymuszenia nakłada się, gdy egzekucja dotyczy spełnienia przez zobowiązanego obowiązku znoszenia lub zaniechania albo wykonania czynności, a w szczególności czynności, której z powodu jej charakteru nie może spełnić inna osoba za zobowiązanego. Grzywnę tę nakłada się także wówczas, gdy nie jest celowe zastosowanie innego środka egzekucji o charakterze niepieniężnym (art. 119 § 2 u.p.e.a.). Stosownie do art. 121 § 1 u.p.e.a., grzywna w celu przymuszenia może być nakładana kilkakrotnie w tej samej albo wyższej kwocie, z zastrzeżeniem § 4.

Z kolei zgodnie z powołanym wyżej art. 121 § 4 u.p.e.a., jeżeli egzekucja dotyczy spełnienia przez zobowiązanego obowiązku wynikającego z przepisów prawa budowlanego, grzywna w celu przymuszenia jest jednorazowa. Grzywnę w celu przymuszenia nakłada organ egzekucyjny, który doręcza zobowiązanemu odpis tytułu wykonawczego oraz postanowienie o nałożeniu grzywny (art. 122 § 1 u.p.e.a.). Zgodnie z art. 122 § 2 u.p.e.a., postanowienie o nałożeniu grzywny powinno zawierać: wezwanie do uiszczenia nałożonej grzywny w oznaczonym terminie, z pouczeniem, że w przypadku nieuiszczenia grzywny w terminie zostanie ona ściągnięta w trybie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych (pkt 1), wezwanie do wykonania obowiązku określonego w tytule wykonawczym w terminie wskazanym w postanowieniu, z zagrożeniem, że w razie niewykonania obowiązku w terminie będą nakładane dalsze grzywny w tej samej albo wyższej kwocie, a w przypadku obowiązku wynikającego z przepisów prawa budowlanego lub z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy będzie orzeczone wykonanie zastępcze (pkt 2).

Przepisy u.p.e.a. nie regulują natomiast kwestii nakładania i sposobu egzekwowania grzywny w celu przymuszenia w sytuacji, gdy występuje wielość zobowiązanych (a taka sytuacja ma miejsce w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym obowiązku wykonania remontu budynku stanowiącego współwłasność kilku osób). Z kolei w orzecznictwie sądów administracyjnych istnieje od lat rozbieżność stanowisk w tym zakresie. Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 28 lutego 2008 r., sygn. akt II SA/Wr 640/07, LEX nr 487244, stwierdził, że "Nakładając grzywnę w celu przymuszenia na kilku zobowiązanych organ egzekucyjny ma obowiązek określenia zasad realizacji tego obowiązku. Z postanowienia winno jasno wynikać, czy organ nałożył grzywnę w określonej wysokości na każdego z zobowiązanych, czy też potraktował zobowiązanie jako solidarne.


Brak tych elementarnych danych powoduje wątpliwości interpretacyjne" (por. także wyrok WSA w Łodzi z dnia 17 stycznia 2008 r., II SA/Łd 984/07, LEX nr 510953). Stanowisko takie można odnaleźć we wcześniejszym wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 16 stycznia 2007 r., II SA/Bk 311/06, LEX nr 240445, w którym dodatkowo wyjaśniono, że "istota zobowiązania solidarnego polega – jak wynika z treści art. 366 § 1 i 2 k.c.- na tym, że kilku dłużników może być zobowiązanych z ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych z zobowiązania.


Przy tym zobowiązanie jest solidarne, jeżeli wynika to z ustawy lub z czynności prawnej (art. 369 § k.c.). Natomiast zgodnie z treścią art. 379 § 1 i 2 k.c.: jeżeli jest kilku dłużników albo kilku wierzycieli, a świadczenie jest podzielne, zarówno dług, jak i wierzytelność, dzielą się na tyle niezależnych od siebie części, ilu jest dłużników albo wierzycieli. Części te są równe, jeżeli z okoliczności nie wynika nic innego. Świadczenie jest podzielne, jeżeli może być spełnione częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu lub wartości." Warto nadmienić, że przytoczone wyżej orzeczenia odnosiły się postępowań egzekucyjnych dotyczących wykonania obowiązku, który Sądy uznały za podzielny. Odmienne stanowisko zajął jednak Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 20 grudnia 2012 r., II OSK 1571/11, LEX nr 1367329, podkreślając, że nawet w sytuacji, gdy istnieje obowiązek wspólny, dotyczący remontu części wspólnej budynku przez kilku współwłaścicieli, brak podstaw do zakwalifikowania tego obowiązku jako zobowiązanie solidarne, ponieważ "pojęcie zobowiązania solidarnego należy do dziedziny prawa cywilnego, a nie – administracyjnego.(...)".

W takim wypadku "sam charakter publicznoprawny należności egzekucyjnych wyłącza umowne ukształtowanie zasad odpowiedzialności solidarnej". Jednocześnie Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że zobowiązanie dotyczące remontu budynku będącego współwłasnością, nie jest zobowiązaniem podzielnym, a wynika to z faktu, iż "w stosunku współwłasności prawo do rzeczy przysługuje kilku podmiotom niepodzielnie, co oznacza, że żadnemu ze współwłaścicieli nie przysługuje wyłączne prawo do fizycznie określonej części rzeczy, każdy zaś ze współwłaścicieli ma jednakowe prawo do całej rzeczy, ograniczone jedynie takim samym prawem pozostałych współwłaścicieli".

Pytanie pochodzi z  programu Serwis Budowlany .