Rada powiatu gorzowskiego, 13 września 2017 roku, kolejny raz dokonała zmiany uchwały sprzed 10 lat w sprawie postawienia w stan likwidacji SP ZOZ w Kostrzynie nad Odrą. Tym razem ustaliła termin zakończenia likwidacji szpitala na dzień 31 grudnia 2042 roku.
Zabezpieczenie środków finansowych
Przedłużenie terminu likwidacji o 25 lat uzasadniła tym, że przejęcie długu SP ZOZ w kwocie ponad 60 mln zł wymaga zabezpieczenia środków finansowych na ten cel w budżecie powiatu, a także koniecznością dokończenia pozostałych czynności likwidacyjnych.
Wojewoda lubuski zakwestionował tak odległy termin.
W rozstrzygnięciu nadzorczym stwierdził, że uchwała narusza szereg przepisów m.in. ustawy zakładach opieki zdrowotnej z dnia 30 sierpnia 1991 roku (u.z.o.z.), ustawy o działalności leczniczej z dnia 15 kwietnia 2011 roku (u.d.l.), Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej. Wojewoda wskazał, iż SP ZOZ nie prowadzi działalności leczniczej i nie udziela usług medycznych, został wykreślony z KRS, nie posiada żadnych aktywów. Brak jest więc podstaw do dalszego prowadzenia czynności likwidacyjnych rozłożonych na aż tak odległy okres.
Pozostałe do zrealizowania czynności mają charakter "techniczny", tj. przede wszystkim wydawanie i archiwizacja dokumentów.
Organ nadzoru wskazał, że przepisy prawa, zarówno aktualne (art. 61 u.d.l.), jak i poprzednio obowiązujące (art. 60 ust. 6 u.z.o.z.) określają wprost, iż zobowiązania i należności samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej po jego likwidacji stają się zobowiązaniami i należnościami właściwej jednostki samorządu terytorialnego, która była jego organem założycielskim.
Zamiar kontynuowania likwidacji przez okres w sumie 35 lat jest utrzymywaniem fikcji prawnej, narusza zasady demokratycznego państwa prawa i wypacza ustawowo określoną instytucję likwidacji jednostki. Takie działanie będzie też skutkować przedawnieniem roszczeń wierzycieli SP ZOZ.
Dla powiatu to paraliż
Powiat gorzowski, w skardze do sądu podniósł że podstawą prawną uchwały stanowiły przepisy ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, które wprawdzie utraciły moc na podstawie art. 220 pkt 1 ustawy o działalności leczniczej, jednakże zgodnie z art. 206 u.d.l. stosuje się je nadal do postępowań likwidacyjnych wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy o działalności leczniczej tj. przed dniem 1 lipca 2011 r.
Zatem w momencie podejmowania przez radę powiatu uchwały z dnia 25 lipca 2007 r. obowiązywała u.z.o.z., w tym art. 60 ust. 3 i ust. 4b pkt 5. Zgodnie z tym przepisem, uchwała o likwidacji ZOZ powinna zawierać oznaczenie dnia zakończenia czynności likwidacyjnych. Z tej kompetencji wynika też prawo do zmiany terminu likwidacji, co potwierdza orzecznictwo sądów administracyjnych (m.in. wyrok NSA z dnia 9 lipca 2017 r. II OSK 1304/07).
Powiat dowodził, że termin zakończenia likwidacji ZOZ określony na 31 grudnia 2017 roku okazał się za krótki i niedostosowany do realiów finansowych powiatu. W 2015 roku samorząd otrzymał pożyczkę w wysokości 39,7 mln zł od skarbu państwa na spłatę długów. Dzięki temu uregulował całość zobowiązania wobec 382 pracowników i zobowiązania cywilnoprawne wobec 133 podmiotów. Umowa ze skarbem państwa zakazuje jednak powiatowi zaciągania dalszych zobowiązań, bo to zagroziłoby spłacie pożyczki. Nadto powiat spłaca też inne zaciągnięte wcześniej zobowiązania.
Władze powiatu uzasadniają, że przejęcie 60 mln zł długu rażąco naruszyłoby dyscyplinę finansów publicznych i doprowadziłoby do sytuacji, że powiat nie mógłby realizować jakichkolwiek zadań własnych lub zleconych.
Nadto dalsze prowadzenie procesu likwidacji powiat uzasadnia zakresem archiwizacji dokumentów płacowo-kadrowych ponad 3 tys. byłych pracowników, zakończeniem postępowań sądowych i egzekucyjnych wobec ZUS.
Trzeba uwzględnić możliwości powiatu
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim uchylił rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody stwierdzając, że rada powiatu nie naruszyła przepisów. Sąd wskazał, że powołany przepis art. 60 ust. 4b pkt 5 u.z.o.z. nie wyznacza organowi podejmującemu albo zmieniającemu uchwałę o likwidacji zakładu opieki zdrowotnej maksymalnego terminu dla przeprowadzenia czynności likwidacyjnych (tak jak czyni to art. 60 ust. 4 obowiązującej ustawy o działalności leczniczej, według którego okres od dnia otwarcia likwidacji do dnia jej zakończenia nie może być dłuższy niż 12 miesięcy), ani też nie określa przesłanek, którymi tenże organ powinien się kierować określając ten termin.
Można zatem zasadnie wywodzić, że w przepisach u.z.o.z. pominięto kwestię maksymalnego okresu trwania likwidacji zakładu opieki zdrowotnej (wyrok NSA z dnia 10 stycznia 2014 r., sygn. akt II OSK 2387/13). To oznacza, iż kwestię tę pozostawiono uznaniu organu podejmującego uchwałę na podstawie art. 60 ust. 3 i 4b pkt 5 u.z.o.z.
Sąd stwierdził też, że podjęcie uchwały o likwidacji ZOZ musi uwzględniać odpowiedzialność finansową jednostki samorządu terytorialnego oraz odpowiednie przepisy ustawy o finansach publicznych. W tym przypadku przejęcie przez powiat gorzowski 60 milionowego długu szpitala przy dochodach powiatu w 2018 roku na poziomie 67.9 mln zł spowoduje paraliż finansowy powiatu i niemożliwość realizacji jakichkolwiek zadań publicznych. Takie wnioski wynikają też z Wieloletniej Prognozy Finansowej Powiatu na lata 2016-2042.
Sąd wskazał, że powiat od momentu podjęcia pierwszej uchwały podejmował wiele działań aby zakończyć likwidacje ZOZ (m.in. pożyczka o skarbu państwa, próba emisji obligacji na ten cel zakwestionowana przez RIO, spłaty z własnego budżetu) nie można mu zarzucić, że jest bierny w stosunku do wierzycieli SP ZOZ oraz instrumentalnie nadużywa przepisu pozwalającego mu określić termin zakończenia likwidacji.
WSA stwierdził, że podstawy do stwierdzenia nieważności uchwały nie mogły stanowić też wskazane przez wojewodę przepisy Kodeksu cywilnego i Kodeksu pracy, odnoszące się do terminu 10 letni przedawnienia roszczeń cywilnych oraz roszczeń pracowniczych, stwierdzonych prawomocnymi orzeczeniami sądu lub ugodami zawartymi przed sądem. Nie stanowiły one odstawy spornej uchwały, lecz odnoszą się do daleko wywodzonych skutków stosowania tej uchwały. Ponadto organ nadzoru pominął instytucje przerwania i zawieszenia terminu przedawnienia oraz okoliczność, iż zobowiązania cywilnoprawne oraz pracownicze SP ZOZ zostały praktycznie uregulowane.
(sygn. akt II SA/Go 205/18, wyrok WSA Gorzów Wielkopolski z 25 kwietnia 2018 r.)
