Pytanie pochodzi z programu Serwis Prawa Pacy i Ubezpieczeń Społecznych.



Ojciec został umieszczony w DPS. Z jego emerytury opłacane jest 742 zł za pobyt, resztę należności tj. ok. 2500 zł płaci GOPS. Klient ma trzy córki, które to odmówiły udzielenia wywiadu cz. II. GOPS wysłał córkom umowy do podpisania i wnoszenia odpłatności za pobyt ojca w DPS. Odesłały te umowy i załączyły prośby o zwolnienie ich z odpłatności, ponieważ twierdzą, że ojciec był dla nich tyranem i nie mają więzi emocjonalnych z ojcem. Ponownie GOPS wszczął postępowanie w celu ustalenia ich sytuacji – przeprowadzenia wywiadów środowiskowych. Wywiady zostały przeprowadzone.

Dla jednej z córek została wydana decyzja umarzająca postępowanie administracyjne wszczęte w celu ustalenia odpłatności z powodu nie przekroczenia 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. Taka sama decyzja została wydana w sprawie zwolnienia jej z odpłatności. Pozostałe dwie córki mają wysokie dochody, kwalifikują się do odpłatności za pobyt ojca w DPS.

Konsekwentnie domagają się całkowitego zwolnienia z płacenia, powołując się na okoliczności z art. 64 u.p.s. Domagają się uwzględnienia, jako uzasadnienie do zwolnienia, złego traktowania ich przez ojca.
Jakie GOPS powinien podjąć czynności?

Czy obciążyć obie siostry po równo, tj. ok. 1250 zł, czy też proporcjonalnie do dochodów, ponieważ jedna z córek ma dwukrotnie wyższe dochody na osobę w rodzinie?

Odpowiedź

Zdaniem autora organ pomocy społecznej nie jest kompetentny do zwolnienia córek z opłaty za pobyt ojca w domu pomocy społecznej na podstawie twierdzeń dzieci o krzywdach wyrządzonych przez ojca w przeszłości. Przepisy nie regulują kwestii ustalania opłaty proporcjonalnie do posiadanych dochodów, jeżeli jest kilku zobowiązanych. Zasadne wydaje się równe, a nie proporcjonalne rozłożenie tego obowiązku.

Uzasadnienie
Pytanie podnosi dwie kwestie. Pierwszą jest możliwość zwolnienia zstępnych z opłat za pobyt ojca w domu pomocy społecznej. Art. 64 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej - dalej u.p.s. uprawnia organ do zwolnienia osób zobowiązanych z opłat.


Przykłady okoliczności uzasadniających taką decyzję dotyczą jednak zdecydowanie odmiennych przypadków niż powołane w pytaniu. Odnoszą się one do trudnej sytuacji życiowej, osobistej czy majątkowej osoby zobowiązanej, dla której ponoszenie opłaty jest dużą uciążliwością. Niemniej katalog okoliczności wskazanych w art. 64 u.p.s. jest jedynie przykładowy, toteż organ może dokonać zwolnienia w innych niewymienionych tam przypadkach. Jednakże można mieć wątpliwości czy za taki należy uznać wrogi stosunek do ojca wynikający z zaniedbywania przez niego dzieci.

Uwzględnienie podnoszonych przez córki argumentów przekracza, zdaniem autora, zakres kompetencji organu pomocy społecznej. Poza tym z opisu nie wynika, by na poparcie tych argumentów przedstawiono jakiekolwiek dowody, np. orzeczenie sądu o oddaleniu powództwa alimentacyjnego.

O ewentualnym zwolnieniu z obowiązków dzieci wobec rodziców na skutek doznanych w przeszłości krzywd powinien zdecydować sąd, dopiero takie orzeczenie mogłoby być podstawą do zastosowania zwolnień określonych w art. 64 u.p.s.

Druga kwestia dotyczy rozmiaru obowiązku (wysokości opłaty), u.p.s. przewiduje możliwość miarkowania opłaty jedynie w przypadku zawarcia umowy na podstawieart. 103 ust. 2 u.p.s. W przypadku rozstrzygania o opłacie w trybie administracyjnym właściwe wydaje się obciążenie osób zobowiązanych w równej części, pod warunkiem spełnienia przez nie kryteriów określonych w art. 61 ust. 2 pkt 2 u.p.s. Nie ma przepisu, który uprawniałby do rozłożenia obciążeń proporcjonalnie do możliwości zobowiązanych i do wysokości ich dochodów albo nakazywałby odpowiednie zastosowanie art. 103 ust. 2 u.p.s. Inną sprawą jest natomiast czy w przypadku zwolnienia jednej z córek z opłat pozostała do wniesienia kwota powinna być w całości przerzucona na innych zobowiązanych (zob. S. Nitecki, Komentarz do ustawy o pomocy społecznej, Wrocław 2013, s. 720).

Pytanie pochodzi z programu Serwis Prawa Pacy i Ubezpieczeń Społecznych.