Od 1 lutego 2014 r. do 30 kwietnia 2015 r. Fundacja Centrum Inicjatyw na Rzecz Społeczeństwarealizowała projekt pod tytułem ,,Jawność obrad rad miejskich i rad powiatów w Polsce”. Badania przeprowadzono w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG, w obszarze ,,Kontrola obywatelska”.

 

Czy strona BIP informuje o terminach przyjmowania interesantów przez przewodniczącego rady ?

Do zadań organów administracji samorządowej należy nie tylko załatwianie indywidualnych spraw obywateli, ale także załatwianie skarg i wniosków przez nich złożonych. W związku z tym w ramach przeprowadzanego badania postanowiliśmy sprawdzić w jaki sposób kształtuje się sytuacja, gdy chodzi o podawanie na stronach BIP terminu i miejsca przyjmowania interesantów przez przewodniczącego rady.
 

Kontrola społeczna wymusza zachowanie zgodne z ogólnie przyjętymi zasadami, zaś do jej ważnych instrumentów zaliczyć należy m.in. instytucję skarg i wniosków. Narzędziami sprawowania kontroli są w pierwszym rzędzie petycje, skargi i wnioski obywatelskie (społeczne). Prawo wnoszenia skarg i wniosków uregulowała w rozdziale dotyczącym wolności i praw politycznych Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Artykuł 63 stanowi, że „każdy ma prawo składać petycje, wnioski i skargi w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej”. Co do trybu ich rozpatrywania przepis Konstytucji odsyła do ustawy. Tą ustawą jest ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego.

Czytaj też: Mieszkańcy powinni mieć prawo zabrania głosu w trakcie sesji miejskiej rady

Kwestię organizacji przyjmowania skarg i wniosków reguluje art. 253 § 3 k.p.a. Przepis ten wyraźnie nakłada na organ samorządu jakim jest rada, obowiązek ustalenia raz w tygodniu po godzinach pracy, dnia do przyjmowania skarg i wniosków przez kierownika tego organu, jakim jest przewodniczącego rady. Art. 253 § 1 k.p.a.: organy samorządu terytorialnego zobowiązane są przyjmować obywateli w sprawach skarg i wniosków w ustalonych przez siebie dniach i godzinach. Jednak kierownicy tych organów lub wyznaczeni przez nich zastępcy mają obowiązek przyjmować obywateli w sprawach skarg i wniosków, co najmniej raz w tygodniu (art. 253 § 2 k.p.a.). Ponadto dni i godziny przyjęć powinny być dostosowane do potrzeb ludności. Minimum raz w tygodniu praca w urzędzie powinna być tak zorganizowania, żeby przyjęcia mogły odbywać się w ustalonym dniu po godzinach pracy. Informacja o dniach i godzinach przyjęć powinna być wywieszona na widocznym miejscu w siedzibie danej jednostki organizacyjnej oraz w podporządkowanych jej jednostkach organizacyjnych. Nad sprawnym załatwianiem wniosków czuwają nie tylko osoby wyznaczone do ich przyjmowania i załatwiania, ale również ich przełożeni. Nadzór i kontrolę nad przyjmowaniem i załatwianiem skarg i wniosków w organach organizacji społecznych sprawują statutowe organy nadzorcze tych organizacji oraz organy wyższego stopnia. Organy powołane do nadzoru i kontroli dokonują okresowo ocen przyjmowania i załatwiania skarg i wniosków przez organy i jednostki organizacyjne poddane ich nadzorowi. Wojewodowie dokonują okresowo ocen sposobu przyjmowania i załatwiania skarg i wniosków przez wszystkie organy administracji publicznej i innych jednostek organizacyjnych oraz organizacji społecznych działających na ich terenie[1].
 

Biorąc pod uwagę powyższe powody, postanowiliśmy zbadać w jakim zakresie realizowane są ustawowe obowiązki odnośnie wskazania terminu i miejsca przyjmowania interesantów przez przewodniczącego rady. Nie badaliśmy czy wyznaczone godziny są godzinami ,,po godzinach pracy” o czym mowa jest w art. 253 § 3 k.p.a. Jednocześnie, jeżeli na stronie BIP były podane informacje odnośnie terminów spotkań z radnymi, jednak bez wyraźnego wyodrębnienia kiedy istnieje możliwość spotkania z przewodniczącym rady, uznawaliśmy, że obowiązek ten nie jest zrealizowany.@page_break@

 


Wyniki badań ogólnopolskich.


Średnia dla wszystkich zbadanych trzech grup pokazuje, że niecałe 50% z nich informuje o terminie kontaktu z przewodniczącym rady. W skali ogólnopolskiej w odniesieniu do trzech grup poddanych badaniu, możliwość uzyskania na stronie BIP informacji o terminie przyjmowania interesantów przez przewodniczącego rady występowała w 45 % jednostek. Najwyższy wskaźnik wystąpił w grupie powiatów grodzkich (62,12 %), następnie miast nie będących powiatami grodzkimi (50,21 %), oraz w powiatach ziemskich (37,58 %).

W poszczególnych województwach sytuacja przedstawia się następująco:

 



W skali ogólnopolskiej w grupie wszystkich województw we wszystkich trzech grupach, możliwość uzyskania na stronie BIP informacji o terminie przyjmowania interesantów przez przewodniczącego rady występowała w 45 % jednostek.. Trzy najwyższe wskaźniki wystąpiły w województwie mazowieckim (60,56 %), śląskim (56,06 %) i zachodnio-pomorskim (55,17 %). Najniższy wskaźnik wystąpił w województwach świętokrzyskim (22,22 %), lubelskim (25 %) i opolskim (28,57 %).

 
W niniejszych obszarach rekomendujemy następujące zalecenia.

· Rada powinna określić w drodze uchwały zasady odbywania dyżurów przez wszystkich radnych. Naszym zdaniem pełnienie dyżuru nie oznacza wcale obowiązku bycia fizycznie w biurze rady przez radnego. Kwestie organizacyjne w tym zakresie pozostawić należy specyfice lokalnej. Na stronie BIP powinna istnieć odrębna zakładka odnosząca się do dyżurów radnych, nawet jeśli dane na ten temat są również zamieszczone np. w profilu indywidualnym każdego radnego. O wszelkich zmianach w zakresie harmonogramu dyżurów powinno się niezwłocznie informować biuro rady w celu dokonania stosownych zmian na stronie BIP.

Pozytywnym przykładem niech będzie Urząd Miasta w Kołobrzegu, gdzie w aktualnościach są zamieszczane na bieżąco wszelkie zmiany odnośnie dyżurów radnych[2].

· W kategorii na stronie BIP odnoszącej się do dyżurów radnych, należy wyraźnie wyodrębnić punkt odnoszący się do przewodniczącego rady. Przypominamy, że przewodniczący poza faktem bycia radnym, jest również kierownikiem organu samorządu terytorialnego w rozumieniu art. 253 § 2 k.p.a. Tym samym jest obowiązany przyjmować obywateli w sprawach skarg i wniosków co najmniej raz w tygodniu po godzinach pracy.

 

 

Celem działań podjętych w ramach projektu było ukazanie stanu jawności w wąskim obszarze jakim jest funkcjonowanie organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego. Skupiliśmy się wyłącznie na zasadach związanych z funkcjonowaniem organu stanowiącego, czyli rady miasta oraz powiatu. Badaniem objęte zostało 619 jednostek samorządu terytorialnego z podziałem na 3 kategorie: 239 gmin miejskich – czyli wszystkie gminy miejskie obejmujące swoim obszarem wyłącznie teren miasta, w których organem wykonawczym jest burmistrz lub Prezydent miasta; 66 powiatów grodzkich – inaczej miasta na prawach powiatu; 314 powiatów ziemskich - czyli wszystkie istniejące powiaty ziemskie (według stanu na 1 stycznia 2014 r.).

 

Strona projektu: www.jawnoscsamorzadu.pl

Kierownik projektu dr Piotr Sitniewski.

 


Przypisy:

[1] Zobacz więcej na temat wyników badań odnośnie składanych skarg i wniosków na terenie województwa podlaskiego w odniesieniu do urzędów administracji samorządowej, na str. 109 i n. raportu ,,Jawność i kompetencja II”, monitoring realizacji zasady jawności w administracji samorządowej Województwa Podlaskiego, J. Ruszewski, P. Sitniewski. Publikacja przygotowana i wydana w ramach projektu „Jawność i kompetencja II – monitoring realizacji zasady jawności w administracji samorządowej województwa podlaskiego” w okresie styczeń – październik 2009 przy wsparciu finansowym Fundacji imienia Stefana Batorego. Dostępna na stronie www.jawnosc.pl w zakładce wiedza/ nasze badania.
[2] data wejścia 30 stycznia 2015 r. http://umkolobrzeg.esp.parseta.pl/index.php?id=1255