Czy starosta może decyzją zobowiązać zainteresowanych właścicieli gruntów niewykonujących konserwacji rowów do członkostwa w spółce wodnej na podstawie art.168 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 145) – dalej pr. wod.?
Odpowiedź:
Uczestnictwo w spółce wodnej jest dobrowolne. Ani spółka wodna nie może przymusić do członkowstwa w niej właściciela nieruchomości odnoszącego korzyści z funkcjonowania urządzenia wodnego należącego do tej spółki, ani nie może uczynić tego starosta na zasadzie art. 168 pr. wod., bowiem przepis ten nie dotyczy osób fizycznych.
Uzasadnienie:
Starosta nie ma kompetencji do "wcielania" właścicieli gruntów do spółki wodnej. Przynależność do spółki wodnej jest dobrowolna. Może on co najwyżej na wniosek spółki wodnej ustalić sposób i wysokość kosztów, jakie powinna ponosić osoba niebędąca członkiem spółki wodnej, a odnosząca korzyści z funkcjonowania urządzeń melioracyjnych należących do spółki wodnej. Zgodnie bowiem z art. 171 ust. 1 pr. wod., jeżeli osoby fizyczne lub osoby prawne niebędące członkami spółki wodnej oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej odnoszą korzyści z urządzeń spółki lub przyczyniają się do zanieczyszczenia wody, dla której ochrony spółka została utworzona, obowiązane są do ponoszenia świadczeń na rzecz spółki. Wysokość i rodzaj tych świadczeń ustala, w drodze decyzji, starosta (art. 171 ust. 2 pr. wod.).
Gdyby na danym terenie nie funkcjonowała spółka wodna, to starosta może nałożyć na właścicieli gruntu obowiązek utrzymywania i konserwacji rowów stosownie do przepisu art. 77 ust. 2 pr. wod., który stanowi, że jeżeli nie ma spółki wodnej, to utrzymywanie (konserwowanie) tego rowu należy go zainteresowanych właścicieli gruntów. Zainteresowanymi właścicielami gruntów, odnoszącymi korzyści z tego rowu, będą nie tylko właściciele działek przyległych do rowu, ale również właściciele pozostałych nieruchomości będących w zasięgu oddziaływania tego rowu. W przypadku niewykonania decyzji, można wyegzekwować ją w sposób określony w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 1015).
Spółka wodna jest dobrowolnym zrzeszeniem osób fizycznych i prawnych. W konsekwencji również członkostwo w nich jest w zasadzie dobrowolne, z jednym wszakże wyjątkiem. Zgodnie bowiem z art. 168 pr. wod., na wniosek spółki wodnej lub zainteresowanego zakładu (według art. 9 ust. 1 pkt 25 pr. wod., zakładami są podmioty korzystające z wód w ramach korzystania szczególnego, wykonujące urządzenia wodne lub wykonujące inne działania wymagające pozwolenia wodnoprawnego) starosta, w drodze decyzji, może włączyć zakład do spółki, jeżeli jest to uzasadnione celami, dla których spółka została utworzona.