Trwa trzeci nabór o wsparcie dla jednostek samorządu terytorialnego w ramach dofinansowania ze środków Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych. Nadal jednak samorządowcy nie zgadzają się z niejasnymi kryteriami podziału pieniędzy.
Projekt innowacyjny, spełniał kryteria, ale nie dostał wsparcia
Gmina Jejkowice wnioskowała w drugim naborze, który został rozstrzygnięty na początku grudnia, o dofinansowanie budowy Centrum Przesiadkowego. Mimo że projekt był innowacyjny, poprawiał dostępność dla osób niepełnosprawnych i spełniał warunki konkursowe, gmina nie otrzymała wsparcia.
Marek Bąk, wójt gminy Jejkowice nie ukrywa rozczarowania. Jego zdaniem projekt był innowacyjny, kompletny i oddziaływał nie tylko na gminę, ale na cały powiat. Dotyczył też kwestii na czasie – poprawy komunikacji w powiecie. Przewidywał również m.in. powstanie parkingu, punktu ładowania elektrycznych pojazdów, hulajnóg, były budynki pasywne, energia z OZE, zieleń na dachu i ściana z miododajnymi roślinami.
- Byliśmy zaskoczeni i zawiedzeni, że nie zdobył dofinasowania, podczas gdy dostawały projekty na kanalizację – mówi. Jak dodaje, kanalizacja to ważne zadanie, ale trudno doszukać się w niej innowacyjności. Tym bardziej że na jej sfinansowanie przeznaczone są inne programy. Gmina złożyła jednak wniosek w trzecim naborze, który ruszył na początku stycznia i potrwa do 12 lutego i władze samorządowe mają nadzieję, że tym razem się uda. - Wykupujemy już działki pod tę inwestycję, na pewno będzie realizowana, jeśli nie przy pomocy środków rządowych, to będziemy szukać innych źródeł dofinansowania – podkreśla.
Sprawdź w LEX: Czy z funduszu sołeckiego można finansować realizację wodociągu przy drodze gminnej? >
Nie było możliwości przyznania wsparcia wszystkim
W odpowiedzi na interpelację poselską podsekretarz stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Jarosław Wenderlich odpowiada, że jednostki samorządu terytorialnego do dnia 30 września 2020 r., mogły składać wnioski o finansowanie lub dofinansowanie projektów inwestycyjnych. W ramach tego naboru – nabór drugi - złożonych zostało ponad 10 tys. wniosków na łączną kwotę wsparcia ok. 63 mld zł, czyli sumę ponad dziesięciokrotnie przewyższającą dostępną pulę wsparcia określoną przepisami uchwały o RFIL.
Czytaj w LEX: Finansowanie inwestycji jednostek samorządu terytorialnego poprzez parabankowe instrumenty finansowe >
Wiceminister podkreśla, że z uwagi na „ogromną liczbę wniosków o wsparcie projektów inwestycyjnych, jak również wysokość środków przewidzianych uchwałą na ten cel, nie było możliwości przyznania wsparcia wszystkim jednostkom samorządu terytorialnego, które złożyły wnioski w ramach naboru wniosków na środki Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych, ogłoszonego w dniu 24 sierpnia 2020 r.
Czytaj w LEX: Środki z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych w ujęciu księgowym i bilansowym w JST >
Przepływ informacji był dziwny
Marek Bąk podkreśla, że żaden z okolicznych samorządowców nie dostał oficjalnego pisma o wynikach rozdania. Po 2-3 tygodniach od oficjalnych wyników pojawiły się informacje w urzędzie wojewódzkim, z wyszczególnieniem, jakie gminy dostały dofinansowanie, a jakie nie. Nie było przedstawionej punktacji. A zdaniem wójta powinny takie informacje do samorządów dotrzeć. - Jeśli konkurs przewiduje kryteria, to chciałbym wiedzieć w jakim zakresie każde z nich spełniłem, tu jedynie otrzymaliśmy zestawienie gmin, tytuł projektu i informację o tym, czy jest dofinansowanie i ew. jego kwota – wyjaśnia.
Przepisy uchwały nie przewidują trybu pisemnego uzasadniania
Z odpowiedzi na interpelację poselską wynika jednak, że przepisy uchwały nie przewidują trybu pisemnego uzasadniania sposobu rozpatrzenia złożonych wniosków. Nie ma więc możliwości przedstawienia pisemnego uzasadnienia udzielonych przez Komisję do spraw Wsparcia Jednostek Samorządu Terytorialnego rekomendacji dla poszczególnych wniosków.
Raport: większość włodarzy z partii rządzącej jest „nagradzana” dotacjami
Krytyka jednak była i w międzyczasie powstał raport Fundacji im. Stefana Batorego „Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych ‒ reguły podziału”, którego autorami są prof. Jarosław Flis i prof. Paweł Swianiewicz. W związku z pojawiającymi się zarzutami odnośnie do politycznych kryteriów podejmowania decyzji dotyczących tego podziału, przeprowadzili szczegółową analizę, w której sprawdzono, czy rzeczywiście opcja polityczna reprezentowana przez włodarza (wójta, burmistrza lub prezydenta miasta) miała istotne znaczenie dla ostatecznego podziału środków.
Czytaj w LEX: Uzależnienie budżetów jednostek samorządu terytorialnego od transferów z budżetu państwa >
Z badań wynika, że widać różnicę we wsparciu ze strony rządowego programu między tymi samorządami, gdzie rządzą włodarze z tej samej opcji politycznej, a tymi, w których rządzą liderzy opozycji – czy to ogólnokrajowej, czy lokalnej. „Nie jest tak, że zostały one całkowicie wykluczone, ale ich szanse na uzyskanie pomocy są kilkukrotnie mniejsze. Żadnej pomocy finansowej nie otrzymało ponad 80 proc. takich gmin „opozycyjnych”, wobec 14 proc. wykluczonych samorządów z rządzonych przez włodarzy związanych z PiS” – czytamy w raporcie.
Wątpliwości związane z tym, że gminy są traktowane niesprawiedliwie i decyzje o podziale pieniędzy są podejmowane w zależności od politycznych kryteriów, wójt Marek Bąk komentuje tak: „jeżeli projekt, który wykazuje się wielką innowacyjnością przepada, a dostaje projekt kanalizacyjny, budzi to pewne wątpliwości, czy ocena była rzetelna”. Jak dodaje, brak dostępności punktacji budzi zastrzeżenia, jeśli chodzi o sposób dystrybucji pieniędzy.
Czytaj w LEX: Menedżerowie centrów miast w Polsce – uwarunkowania organizacyjne i warsztat pracy >
Rekomendacje komisji
Wiceminister Wenderlich wyjaśnia, że zgodnie z § 8 uchwały, decyzja o podziale środków została podjęta na podstawie rekomendacji Komisji do spraw Wsparcia Jednostek Samorządu Terytorialnego, powołanej przez Prezesa Rady Ministrów, której zadaniem było dokonanie oceny wniosków. Brała ona pod uwagę kryteria określone w uchwale:
- realizację zasady zrównoważonego rozwoju;
- kompleksowość planowanych inwestycji;
- ograniczenie emisyjności i poziomu ingerencji planowanych inwestycji w środowisko;
- koszt planowanych inwestycji w stosunku do planowanych dochodów jednostki w roku rozpoczęcia inwestycji;
- liczbę osób, na które planowane inwestycje będą miały korzystny wpływ;
- relację kosztu planowanych inwestycji do prognozowanego efektu;
- wpływ planowanej inwestycji na ograniczenie skutków klęsk żywiołowych lub zapobieganie im w przyszłości, jeżeli planowana inwestycja może mieć taki wpływ;
- zapewnienie dostępności w rozumieniu ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami.
Czytaj w LEX: Ustawa o finansach komunalnych jako gwarancja finansowego zabezpieczenia jednostek samorządu terytorialnego >
Wiceminister przedstawia członków komisji
W skład Komisji do spraw Wsparcia Jednostek Samorządu Terytorialnego powołane zostały następujące osoby:
Przedstawiciele Prezesa Rady Ministrów:
- Krzysztof Kubów – Sekretarz Stanu, Szef Gabinetu Politycznego Prezesa Rady Ministrów;
- Izabela Antos – Dyrektor Departamentu Instrumentów Rozwojowych;
- Krzysztof Michalski – Zastępca Dyrektora Biura Prezesa Rady Ministrów
Przedstawiciele ministra właściwego do spraw gospodarki:
- Iwona Michałek – Sekretarz Stanu;
- Piotr Ziubroniewicz – Dyrektor Biura Ministra.
Przedstawiciele ministra właściwego do spraw finansów publicznych:
- Piotr Patkowski – Podsekretarz Stanu, Główny Rzecznik Dyscypliny Finansów Publicznych;
- Robert Banach – Administrator w Departamencie Prawnym.
Przedstawiciele ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego:
- Waldemar Buda – Sekretarz Stanu;
- Marta Leśniak – Zastępca Dyrektora Departamentu Regionalnych Programów Operacyjnych.
Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych (RFIL) to program, w ramach którego rządowe środki trafiają do gmin, powiatów i miast w całej Polsce na inwestycje bliskie ludziom. Wsparcie jest bezzwrotne i pochodzi z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19.
Czytaj w LEX: Prawne i ekonomiczne aspekty samorządowego długu publicznego w perspektywie długookresowej >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
