Pisaliśmy o tym również:
Rada gminy musi ściśle interpretować przepisy ustawy o pomocy społecznej (NK.II.DM.0911-98/10)






 
Rozstrzygnięcie nadzorcze
 
z dnia 31 maja 2010 r.
 
Wojewoda Podlaski
 
NK.II.DM.0911-98/10
 
Ustawa o pomocy społecznej nie przewiduje usług opiekuńczych świadczonych w ramach pomocy sąsiedzkiej i tym samym nie stanowi podstawy do ustalania odpłatności za jej świadczenie.
 
 
Sentencja
 
Na podstawie art. 91 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62, poz. 558, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 214, poz. 1806, z 2003 r. Nr 80, poz. 717 i Nr 162, poz. 1568, z 2004 r. Nr 102, poz. 1055, Nr 116, poz. 1203 i Nr 167, poz. 1759, z 2005 r. Nr 172, poz. 1441 i Nr 175, poz. 1457, z 2006 r. Nr 17, poz. 128 i Nr 181, poz. 1337, z 2007 r. Nr 48, poz. 327, Nr 138, poz. 974 i Nr 173, poz. 1218, z 2008 r. Nr 180, poz. 1111 i Nr 223, poz. 1458, z 2009 r. Nr 52, poz. 420 i Nr 157, poz. 1241 oraz z 2010 r. Nr 28, poz. 142 i 146 i Nr 40, poz. 230)
stwierdzam nieważność
uchwały Nr XXXIX/161/10 Rady Gminy Trzcianne z dnia 29 kwietnia 2010 r. w sprawie ustalenia szczegółowych warunków przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze oraz szczegółowych warunków częściowego lub całkowitego zwolnienia z opłat i określenia trybu ich pobierania.
 
Uzasadnienie faktyczne
 
W dniu 29 kwietnia 2010 r. Rada Gminy Trzcianne podjęła uchwałę Nr XXXIX/161/10 w sprawie ustalenia szczegółowych warunków przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze oraz szczegółowych warunków częściowego lub całkowitego zwolnienia z opłat i określenia trybu ich pobierania, która w dniu 11 maja 2010 r. wpłynęła do organu nadzoru.
 
Przeprowadzona analiza wykazała, iż przedmiotowa uchwała została podjęta z istotnym naruszeniem prawa, w związku z czym w dniu 21 maja 2010 r. wszczęte zostało postępowanie nadzorcze w sprawie stwierdzenia jej nieważności.
 
Rada Gminy Trzcianne w § 1 ust. 2 niniejszej uchwały określiła, iż "pierwszeństwo przy przyznaniu usług opiekuńczych mają osoby samotnie mieszkające i nie posiadające osób zobowiązanych do alimentacji". W ocenie organu nadzoru, powyższe unormowanie narusza przepis art. 50 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 Nr 175, poz. 1362 ze zm.), z którego wprost wynika, iż pomoc w formie usług opiekuńczych przysługuje osobie samotnej oraz może być przyznana osobie, która wymaga pomocy innych osób, a rodzina nie może takiej pomocy zapewnić. Należy zauważyć, iż zgodnie ze stanowiskiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, wyrażonym w wyroku z dnia 8 lutego 2006 r., sygn. akt IV SA/Wr 637/04, "norma kompetencyjna zawarta w art. 50 ust. 6 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, powinna być interpretowana w sposób ścisły uwzględniający językowe dyrektywy wykładni prawa. W ramach tak wytyczonego upoważnienia rady mieści się wyłącznie kompetencja do wskazania przesłanek, których spełnienie zapewni korzystanie z usług opiekuńczych, przesłanek kształtujących cenę za usługę, przesłanek warunkujących częściowe lub całkowite zwolnienie od opłat za usługi oraz ustalenie porządku pobierania opłat za usługę opiekuńczą".
 
Rada Gminy Trzcianne ustalając krąg osób uprawnionych do korzystania z usług opiekuńczych, wykroczyła poza regulację wynikającą z art. 50 ust. 1 i ust. 2 w/w ustawy, modyfikując ustalone przez ustawodawcę kryteria warunkujące przyznanie takiej pomocy.
 
W toku badania legalności przedmiotowej uchwały, organ nadzoru stwierdził, iż Rada Gminy określając w § 2 niniejszego aktu prawnego dokumenty na podstawie których będzie przyznawane świadczenie, bezpodstawnie rozszerzyła konieczność przedłożenia zaświadczenia lekarskiego przy korzystaniu z wszelkich usług opiekuńczych albowiem ustawa o pomocy społecznej w przepisie art. 50 ust. 3 wymaga takiego zalecenia lekarskiego jedynie przy świadczeniu jednego rodzaju usług tj. pielęgnacji. Wychodząc zatem z niekwestionowanego założenia, że normy kompetencyjnej nie można domniemywać, nie można jej konstruować, stwierdzić należy, iż niedopuszczalnym jest działanie organu realizującego delegację ustawową, w efekcie którego dochodzi do powtarzania bądź modyfikacji wiążących go norm o charakterze powszechnie obowiązującym.
 
Rada Gminy w § 4 ust. 2 badanej uchwały ustaliła, iż "koszt jednej godziny przyjęty zostaje corocznie począwszy od 2011 roku w formie Zarządzenia Wójta Gminy Trzcianne". W ocenie organu nadzoru, postanowienie uchwały o przekazaniu kompetencji prawotwórczych do właściwości innego organu jest sprzeczne z obowiązującymi przepisami prawa. Zgodnie z art. 92 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji innemu organowi. Obowiązujący jedynie w stosunku do rozporządzeń konstytucyjny zakaz subdelegacji kompetencji prawotwórczych obejmuje także kompetencje do prawotwórstwa lokalnego. Pogląd taki znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądowym, które wyraźnie zakazuje subdelegacji kompetencji prawotwórczych przez radę gminy, tj. przez organ do tego upoważniony ustawowo na rzecz organu w takie kompetencje nie wyposażonego (vide: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 14 lutego 2006 r., sygn. akt IV SA/Wr 600/04).
 
Ponadto, przepis art. 50 ust. 6 ustawy o pomocy społecznej w sposób nie budzący wątpliwości upoważnia radę jako organ właściwy do określenia szczegółowych warunków odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze. Ustanawiając w uchwale szczegółowe warunki odpłatności organ stanowiący gminy nie możne delegować kwestii sposobu ustalenia i wysokości kosztu usługi opiekuńczej i specjalistycznej usługi opiekuńczej innemu organowi gminy. Dotyczy to również niezgodnej z prawem regulacji § 5 ust. 2 uchwały stanowiącej o tym, że "w szczególnie uzasadnionych przypadkach kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej (...) może indywidualnie zastosować odpłatność niższą od ustalonej", gdyż delegacja ustawowa organu stanowiącego gminy w tym zakresie, wynikająca z art. 50 ust. 6 ustawy o pomocy społecznej, odnosi się do określenia przez Radę szczegółowych warunków częściowego lub całkowitego zwolnienia z opłat.
 
Postępowanie nadzorcze wykazało, iż postanowienia § 4 ust. 1 kwestionowanej uchwały dotyczące świadczenia usług opiekuńczych w ramach pomocy sąsiedzkiej, podjęte zostały bez podstawy prawnej, gdyż ustawa o pomocy społecznej nie przewiduje usług opiekuńczych świadczonych w ramach pomocy o takim charakterze i tym samym nie stanowi podstawy do ustalania odpłatności za jej świadczenie. Ponadto, organ nadzoru zauważa, iż "świadczenie usług po konsultacji ze świadczeniobiorcą w ilości dostosowanej do możliwości świadczeniodawcy (§ 7 badanej uchwały)" nie znajduje umocowania w obowiązujących w tym zakresie przepisach prawa, ponieważ organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych, należy do zadań własnych gminy zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 1 w/w ustawy.
 
Jednocześnie należy zauważyć, iż podstawą prawną do podjęcia przedmiotowej uchwały jest art. 50 ust. 6 o pomocy społecznej, zgodnie z którym rada gminy określa, w drodze uchwały, szczegółowe warunki przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, oraz szczegółowe warunki częściowego lub całkowitego zwolnienia od opłat, jak również tryb ich pobierania.
 
Tak sformułowany przepis obliguje Radę do ustalenia szczegółowych warunków i odpłatności za dwojakiego rodzaju usługi:
1) usługi opiekuńcze,
2) specjalistyczne usługi opiekuńcze, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób zaburzeniami psychicznymi.
 
Mocą badanej uchwały została zapewniona pomoc jedynie w formie usług opiekuńczych. Przedmiotowa uchwała pomija specjalistyczne usługi opiekuńcze z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób zaburzeniami psychicznymi.
 
W związku z tym osoby, którym stosownie do art. 50 ustawy o pomocy społecznej przysługuje pomoc w formie usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych, zostały pozbawione specjalistycznych usług opiekuńczych, a więc dostosowanych do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności, świadczonych przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym.
 
Mając powyższe na uwadze stwierdzenie nieważności uchwały Nr XXXIX/161/10 Rady Gminy Trzcianne z dnia 29 kwietnia 2010 r. w sprawie ustalenia szczegółowych warunków przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze oraz szczegółowych warunków częściowego lub całkowitego zwolnienia z opłat i określenia trybu ich pobierania, jest zasadne.
 
Na niniejsze rozstrzygnięcie służy Gminie prawo wniesienia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, za pośrednictwem Wojewody Podlaskiego, w terminie 30 dni od daty jego doręczenia.