Dyrektor szkoły ponadgimnazjalnej zwrócił się do pracodawcy (Starosta) z prośbą o usprawiedliwienie nieobecności w każdy wtorek tygodnia z powodu uczestniczenia w seminariach i wykładach na studiach doktoranckich.

Zaznaczyć należy, iż dyrektor ten studia doktoranckie podjął z własnej inicjatywy.

Jakie podstawy prawne dają możliwość usprawiedliwienia przez pracodawcę dni nieobecności?

Czy za dni nieobecności dyrektor zachowa prawo do wynagrodzenia?
Jeśli nie, to w jaki sposób kwestia ta powinna zostać uregulowana zarówno pod względem formalnym (ewentualna zmiana warunków zatrudnienia, porozumienie) oraz pod względem finansowym (naliczenie potrącenia za dni nieobecności)?

Odpowiedź
Usprawiedliwianie nieobecności dyrektora w pracy następuje według zasad wynikających z regulaminu pracy obowiązującego w danej szkole. Dyrektor nie zachowuje prawa do wynagrodzenia, zaś potrącenia z wynagrodzenia wypłaconego z góry są dokonywanie na podstawie art. 87 § 7 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)- dalej k.p.


Uzasadnienie
Zgodnie z art. 68 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.) - dalej KN, nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć przysługuje urlop płatny dla dalszego kształcenia się oraz inne ulgi i świadczenia związane z tym kształceniem. Nauczyciel może otrzymać urlop płatny lub bezpłatny dla celów naukowych, artystycznych, oświatowych, a bezpłatny z innych ważnych przyczyn. Powyższą regulację uzupełniają przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania nauczycielom urlopów dla dalszego kształcenia się, dla celów naukowych, artystycznych, oświatowych i z innych ważnych przyczyn oraz ulg i świadczeń związanych z tym kształceniem, a także organów uprawnionych do ich udzielania (Dz. U. Nr 1, poz. 5) – dalej r.u.n.u.k.

Urlop płatny przysługuje nauczycielom, którzy odbywają studia wyższe oraz kształcą się w zakładach kształcenia nauczycieli na podstawie skierowania udzielonego przez dyrektora szkoły (§ 1 ust. 2 w zw. z § 2-9 r.u.n.u.k.). Płatny urlop uzależniony od posiadanych środków finansowych może zostać udzielony nauczycielowi podejmującemu naukę w szkole wyższej lub zakładzie kształcenia nauczycieli bez skierowania dyrektora (§ 10 r.u.n.u.k.).

Zaś urlopy płatne dla celów naukowych, artystycznych lub oświatowych mogą być udzielane nauczycielowi w wymiarze do jednego miesiąca na opracowanie środków dydaktycznych, problemów z zakresu teorii lub praktyki pedagogicznej albo innych problemów z zakresu oświaty i wychowania, które mogą mieć znaczenie w unowocześnianiu i doskonaleniu procesu dydaktyczno-wychowawczego oraz systemu oświaty i wychowania, jeżeli z tego tytułu nauczyciel nie otrzymuje wynagrodzenia (§ 11 r.u.n.u.k.).
Z treści pytania wynika, że dyrektor nie jest uprawniony do skorzystania z płatnego urlopu szkoleniowego.

Przyczynami usprawiedliwiającymi nieobecność pracownika w pracy są zdarzenia i okoliczności określone przepisami prawa pracy, które uniemożliwiają stawienie się pracownika do pracy i jej świadczenie, a także inne przypadki niemożności wykonywania pracy wskazane przez pracownika i uznane przez pracodawcę za usprawiedliwiające nieobecność w pracy - § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U. Nr 60, poz. 281 z późn. zm.). Przepisy nie wymieniają wśród usprawiedliwionych przyczyn nieobecności w pracy udziału w seminariach i wykładach na studiach doktoranckich, na które dyrektor szkoły nie został skierowany. Zatem dni nieobecności związane ze studiami doktoranckimi będą usprawiedliwione, jeśli taka możliwość wynika z wewnętrznych regulacji obowiązujących w szkole, a dotyczących sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy, w szczególności zaś z regulaminu pracy szkoły, której pracownikiem jest dyrektor (art. 1041 § 1 pkt 9 k.p.).

Dyrektor nie jest uprawniony do wynagrodzenia za omawiane nieobecności w pracy (art. 80 k.p.), chyba że prawo to wynika z regulacji wewnątrzszkolnych. Z uwagi na zasadę wypłacania wynagrodzenia z góry, w kolejnym miesiącu należy odliczyć od wynagrodzenia dyrektora – i to bez konieczności wyrażenia przez niego zgody na potrącenie- kwoty wypłacone w związku z jego nieobecnością na zasadach określonych w art. 87 § 7 k.p., który stanowi, że z wynagrodzenia za pracę odlicza się, w pełnej wysokości, kwoty wypłacone w poprzednim terminie płatności za okres nieobecności w pracy, za który pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia. Jeśli wynagrodzenie zostało wypłacone w pełnej wysokości dawniej niż w poprzednim miesiącu, potrącenia można dokonać tylko za zgodą dyrektora, na podstawie art. 91 § 1 k.p. lub szkoła może dochodzić zwrotu nadpłaty przed sądem w trybie powództwa o zapłatę.

W omawianym przypadku możliwe jest obniżenie wymiaru zatrudnienia, które wiąże się jednak z obowiązkiem rozwiązania stosunku pracy na podstawie mianowania i zatrudnieniem na część etatu na czas określony trwania studiów doktoranckich (art. 23 ust. 4 pkt 1. art. 10 ust. 6 KN) z wynagrodzeniem płatnym adekwatnie do wymiaru zajęć (art. 30 ust. 2 KN). Dyrektor może także pozostać zatrudniony w dotychczasowym wymiarze zajęć i korzystać z urlopu bezpłatnego w dniach seminariów i wykładów, jeśli istnieje możliwość jego zastępstwa i nie spowoduje to dezorganizacji pracy szkoły (art. 68 ust. 1 KN).

Pytanie pochodzi z programu Serwis Prawa Pacy i Ubezpieczeń Społecznych.