Gmina od mieszkańców dowiaduje się, że w budynku jest uciążliwy warsztat

Gminy chcą wiedzieć, jaka działalność gospodarcza jest prowadzona w danym budynku lub nieruchomości i czy jest ona zgodna z planem zagospodarowania przestrzennego lub decyzją o warunkach zabudowy. Dziś rozmija się to z przepisami o swobodzie działalności gospodarczej. Gminy tracą więc m.in. na podatku od nieruchomości i często mają problemy z ustaleniem jego wymiaru.

- Rejestracja miejsca wykonywania działalności gospodarczej nie jest zależna od tytułu prawnego do nieruchomości, na której jest ona rejestrowana i dodatkowo nie jest kompatybilna z ustawą o planowaniu przestrzennym – zauważa Astrida Kaczyńska, zastępca wójta gminy Linia, która przysłała nam zgłoszenie w ramach akcji „Poprawmy Prawo". 

- Aby założyć działalność gospodarczą nie trzeba nawet wychodzić z domu i fatygować się do urzędu gminy. Można to zrobić za pomocą profilu zaufanego. Przedsiębiorcy nie przychodzą więc do urzędu z pytaniem czy nie mogą założyć i prowadzić np. w swoim mieszkaniu lub nieruchomości danej działalności gospodarczej - wskazuje urzędniczka.

Czytaj w LEX: Liżewski Sławomir, Działalność gospodarcza prowadzona w mieszkaniu >

I dlatego po fakcie (protestach sąsiadów) samorządowcy dowiadują się, że w lokalu mieszkalnym działa pralnia lub warsztat ślusarski, a tam, gdzie Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego (MPZP) dopuszcza zabudowę siedliskową, działalność świadczą na przykład usługi tartaczne lub inne uciążliwe.

Czytaj także: Prowadzenie firmy w mieszkaniu to wyższy podatek od nieruchomości>>

Przedsiębiorca oświadcza, że tu zarejestrował, a tam pracuje

Zastępca wójta gminy Linia wskazuje, że kiedy gminy, opierając się choćby na informacjach z ewidencji gospodarczej, wszczynają postępowania podatkowe, mają trudności w ustalaniu wymiaru podatku od nieruchomości zajętych pod działalności gospodarcze z uwagi na fakt, iż przedsiębiorcy oświadczają, że albo nie prowadzą tam fizycznie działalności, gdzie ją zarejestrowali a jedynie w terenie, albo oświadczają znacznie mniejszą powierzchnię niż rzeczywiście wykorzystywana na ten cel.

Czytaj w LEX: Ziółkowski Paweł, Opodatkowanie podatkiem od nieruchomości budynków i lokali związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej >

- Wielu takich przedsiębiorców składa nam oświadczenia, że faktyczną działalność prowadzą za granicą, lub maszyny stające na działce nie są wykorzystywane do działalności, ale tylko przechowywane – wskazuje Astrida Kaczyńska.  I dodaje, że niektóre MPZP przewidują możliwość prowadzenia działalności nieuciążliwej określając przy tym procent powierzchni, która może być na ten cel zajęta np. 30 proc. powierzchni użytkowe w lokalu na paterze. Podobnie ma się sytuacja w decyzjach o warunkach zabudowy.

W podobnej sytuacji są jednostki samorządu terytorialnego, gdy budowane są domki letniskowe, których właściciele przeznaczają je na wynajem budując więcej niż jeden na działce (prawo budowlane na to pozwala). 

Czytaj w LEX: Błaszko Adam, Najczęściej popełniane błędy w uchwałach podatkowych organów jednostek samorządu terytorialnego >

- Jednostka samorządu terytorialnego nie może pobierać opłat z tytułu podatków od prowadzonej działalności, bo oficjalnie takowej właściciele nie prowadzą, a sąsiadujący mieszkańcy składają do wójta, burmistrza czy prezydenta skargi na hałas i śmieci. Domki letniskowe w MPZP służyć powinny właścicielowi i powinno być ograniczenie ustawowe do jednego domku na nieruchomości – wskazuje Astrida Kaczyńska.

Czytaj w LEX: Bursztynowicz Michał, Gospodarowanie odpadami przez gminy po 1 stycznia 2022 r. >

Zgłaszają ci, co dostają dofinansowanie

Zdaniem zgłaszającej problem,  znikomy procent prowadzących działalność gospodarczą dokonuje zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania nieruchomości w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Zobacz procedurę w LEX: Liszewski Grzegorz, Obowiązki podatników podatku od nieruchomości w zakresie informowania o zmianach mających wpływ na wysokość podatku >

- Te przypadki, w których wójt wydaje zaświadczenie niezbędne do zmiany sposobu użytkowania nieruchomości pod działalność gospodarczą wiążą się zasadniczo z inwestycjami finansowanymi bądź z urzędów pracy bądź z Unii Europejskiej – wskazuje zastępca wójta gminy Linia. A to dlatego, że instytucje dystrybuujące dotacje na założenie lub rozwój działalności gospodarczej wymagają przedłożenia dokumentów, że działalność, którą chcą prowadzić jest zarejestrowana w budynku, w którym jest taka możliwość i jest zgodna z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego lub decyzją o warunkach zabudowy.

Zobacz procedurę w LEX:  Chajec Stanisław, Zgłoszenie zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego >

Z jednej strony prawa przedsiębiorców z drugiej interes gminy

Bartłomiej Zydel, z działu monitoringu prawnego i ekspertyz Związku Powiatów Polskich wskazuje, że w tej sytuacji zachodzi klasyczne ważenie interesów: z jednej strony proste „otworzenie” działalności gospodarczej, które przez lata było priorytetem państwa, a z drugiej strony zgodność z przepisami innymi niż wynikające z Prawa przedsiębiorców – czy to podatkowymi, czy to planistycznymi.

- Warto szczególną uwagę zwrócić na kwestię tzw. samozatrudnienia, w przypadku którego jako siedziba jest wskazywane najczęściej miejsce zamieszkania. Po raz kolejny widać, że zjawisko to wymyka się spod „klasycznych” regulacji. Dodam też, że aktualnie Minister Rozwoju i Technologii jest tzw. gospodarzem zarówno ustawy – Prawo przedsiębiorców, jak i ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym – komentuje Bartłomiej Zydel.

W tym drugim przypadku są zapowiadane niebawem duże zmiany legislacyjne. To bardzo dobry moment na załatwienie sygnalizowanych problemów, lepszego długo może nie być.