Ustawa o systemie oświaty (dalej także jako u.s.o. ) określa zasady i tryb postępowania prowadzącego do likwidacji szkoły. Przy czym zakreślone przez ustawodawcę ramy czasowe postępowania, pełnią bardzo istotną rolę w procesie likwidacji. Zgodnie z ustawą kompetencje w zakresie likwidacji placówki oświatowej spoczywają na organie prowadzącym szkołę. Organem prowadzącym w rozumieniu ustawy o systemie oświaty jest minister, jednostka samorządu terytorialnego albo inne osoby fizyczne lub prawne (art. 3 pkt 5  u.s.o. ).

Zgodnie z art. 5 c pkt 1  u.s.o. , w przypadku szkół prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego, zadania i kompetencje organu prowadzącego, w tym wdrożenie i przeprowadzenie procedury likwidacji placówki oświatowej, wykonuje odpowiednio: rada gminy, rada powiatu bądź sejmik województwa. Zatem w odniesieniu do szkół prowadzonych przez gminę, podmiotem uprawnionym do ich likwidacji jest wyłącznie organ stanowiący tej jednostki samorządu terytorialnego.


Proces likwidacji placówki oświatowej podzielony jest na dwa etapy - jednakowo znaczące dla skuteczności postępowania. Pierwszy etap likwidacji szkoły stanowi podjęcie przez radę gminy stosownej uchwały, zwanej powszechnie uchwałą intencyjną (art. 59 ust. 1 w związku z art. 5 c pkt. 1  u.s.o. ). Kompetencje gminy w zakresie likwidacji placówek oświatowych zostały zastrzeżone, także w ustawie o samorządzie gminnym (dalej także jako u.s.g. ). W myśl art. 30 ust. 2 pkt. 1  u.s.g. , zadaniem wójta, burmistrza, prezydenta miasta jest przygotowanie projektu uchwały rady gminy w sprawie zamiaru likwidacji szkoły.

Podjęcie uchwały intencyjnej, stanowi jednocześnie przesłankę warunkującą rozpoczęcie trybu likwidacji. Ustawa o systemie oświaty nie wskazuje terminu, w jakim należy podjąć uchwałę o likwidacji placówki. Jednakże dyspozycja przepisu art. 59  u.s.o.  pozwala wywieść wniosek, iż proces ten winien zakończyć się najpóźniej w ostatnim dniu lutego. Wskazać bowiem należy, iż przywołany przepis dopuszcza możliwość likwidacji szkoły publicznej wyłącznie z końcem roku szkolnego, określając przy tym sześciomiesięczny termin na powiadomienie podmiotów określonych w ustawie o systemie oświaty. Zgodnie z art. 63 ustawy o systemie oświaty końcem roku szkolnego w szkole publicznej jest dzień 31 sierpnia.

Terminem likwidacji szkoły jest zatem każdorazowo ostatni dzień sierpnia. Omawiany przepis stanowi normę bezwzględnie obowiązującą, stąd też brak jest możliwości wyznaczenia innej daty likwidacji placówki oświatowej. Określenie przez ustawodawcę daty końca roku szkolnego oraz terminu na zawiadomienie o zamiarze likwidacji szkoły wskazuje, iż uchwała intencyjna winna zostać podjęta najpóźniej odpowiednio do dnia 28 lub 29 lutego.@page_break@

Drugim etapem zmierzającym do rozwiązania placówki oświatowej jest spoczywający na organie prowadzącym, obowiązek powiadomienia o zamiarze likwidacji szkoły rodziców uczniów, właściwego kuratora oświaty oraz organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego, właściwej do prowadzenia szkół danego typu. Zgodnie z ustawą zawiadomienie winno nastąpić na sześć miesięcy przed rozwiązaniem placówki. Rozdzielenie procesu likwidacji szkoły publicznej na dwa etapy znajduje potwierdzenie w orzecznictwie. Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 24 listopada 2011 r., sygn. akt II SA/Go 794/11, procedura likwidacji szkoły składa się z dwóch równorzędnych etapów. W pierwszej kolejności podejmowana jest uchwała o zamiarze likwidacji placówki, która ma charakter intencyjny. Następnie organ prowadzący szkołę jest zobowiązany, co najmniej na sześć miesięcy przed terminem likwidacji, zawiadomić o zamiarze likwidacji szkoły: rodziców uczniów, właściwego kuratora oświaty oraz organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego właściwej do prowadzenia szkoły danego typu. Niezbędne jest także uzyskanie pozytywnej opinii kuratora oświaty i dopiero po wypełnieniu tej procedury możliwe jest podjęcie kroków prowadzących do likwidacji szkoły.

Niezwykle ważne jest zachowanie przez jednostkę samorządu terytorialnego określonego w ustawie terminu. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 22 lutego 2012 r., sygn. akt I OSK 2376/11 podkreślił, iż termin określony w ustawie o systemie oświaty ma charakter materialnoprawny, co oznacza, iż nie może zostać przywrócony, a jego niedochowanie przesądza o bezskuteczności zawiadomienia o zamiarze likwidacji szkoły. Ponadto, nieprawidłowości w poinformowaniu rodziców o likwidacji szkoły w określonym terminie nie może usprawiedliwiać np. krótki okres pomiędzy podjęciem uchwały a terminem powiadomienia rodziców. Dla skutecznego i zgodnego z prawem zlikwidowania szkoły konieczne jest podjęcie przez radę gminy określonych działań z odpowiednim wyprzedzeniem (tak Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w orzeczeniu z dnia 31 sierpnia 2011 r., sygn. akt III SA/Lu 381/11). Niezachowanie przez organ prowadzący wymaganego terminu stanowi przesłankę do stwierdzenia nieważności uchwały intencyjnej.


Należy zatem stwierdzić, iż realizacja przez organ prowadzący uprawnienia w zakresie likwidacji placówki oświatowej wymaga szczegółowego zaplanowania i rozłożenia w czasie. Likwidacja szkoły publicznej jest uzależniona od podjęcia przez radę gminy uchwały intencyjnej oraz powiadomienia rodziców uczniów, właściwego kuratora oświaty oraz wójta, (burmistrza, prezydenta miasta) o zamiarze likwidacji placówki oświatowej w nieprzekraczalnym sześciomiesięcznym terminie. Niezachowanie przez gminę któregokolwiek ze wskazanych wymogów przesądza o bezskuteczności podjętych działań i braku możliwości zlikwidowania placówki, co doprowadzi do odłożenia planów likwidacji szkoły, co najmniej o rok.

Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.)
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)