Dyrektor miejskiego ośrodka pomocy społecznej odmówił przyznania wnioskodawcy prawa do zasiłku stałego. W uzasadnieniu wyjaśnił, że wnioskodawca na podstawie wyroku sądu został skazany na łączną karę 2 lat pozbawienia wolności, przy czym sąd orzekł o umieszczeniu go w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego. Stosownie zaś do art. 13 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej osobie odbywającej karę pozbawienia wolności nie przysługuje prawo do świadczeń z pomocy społecznej.

Istotą sporu w sprawie było ustalenie, czy pobyt skarżącego w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego należy zakwalifikować jako odbywanie kary pozbawienia wolności w rozumieniu art. 13 ust. 1  ustawy o pomocy społecznej .

WSA zwrócił uwagę, iż zapis art. 13 ust. 1  ustawy o pomocy społecznej , jest przepisem, który nie narusza konstytucyjnych zasad tj. prawa do zabezpieczenia społecznego, równości wobec prawa i sprawiedliwości społecznej z uwagi na stosowne zapisy wynikające z ustawy kodeks karny wykonawczy, które gwarantują osobom odbywającym karę pozbawienia wolności określone uprawnienia. Ustawodawca wyłączeniem z pomocy społecznej objął kategorię osób odbywających karę pozbawienia wolności, natomiast w stosunku do osób tymczasowo aresztowanych zawiesił to prawo do świadczeń z pomocy społecznej. U podstaw takiego stanowiska leżało uznanie, że kara pozbawienia wolności stanowi środek przymusu państwowego orzekany za przestępstwa, wyrażający społeczne potępienie czynu i polegający na sprowadzeniu dolegliwości na sprawcę przestępstwa. Z natury rzeczy jej wykonanie wiąże się więc z pozbawieniem lub ograniczeniem pewnych swobód obywatelskich, z których w warunkach izolacji odbywający ją nie może korzystać. Kara bowiem poza funkcją represji ma poprawić i reedukować skazanego, nie zaś wyrządzać mu dolegliwości fizyczne lub poniżać jego godność.


Odbywając karę pozbawienia wolności skazany ma zapewnione warunki niezbędne do zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, których koszty pokrywane są z budżetu państwa. Takie założenie ustawodawcy legło u podstaw wyłączenia skazanych, odbywających karę pozbawienia wolności, z kręgu podmiotów uprawnionych do korzystania ze świadczeń pomocy społecznej. Skoro bowiem skazanemu z budżetu państwa zabezpiecza się wszelkie niezbędne potrzeby to brak jest podstaw do finansowania jeszcze dodatkowych świadczeń w postaci np. zasiłku stałego.


Zdaniem WSA w rozpoznawanej sprawie wprawdzie wobec skarżącego sąd wydał wyrok, którym został skazany na karę pozbawienia wolności na 2 lata, lecz orzeczono wobec niego środek zabezpieczający w postaci umieszczenia w zamkniętym zakładzie leczenia psychiatrycznego ze wskazaniem konkretnej placówki zamkniętej.

Wobec tego aby uznać, że pobyt w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego należy zakwalifikować jako odbywanie kary pozbawienia wolności w rozumieniu art. 13 ust. 1  ustawy o pomocy społecznej  to należało ustalić, czy warunki pobytu w takim zakładzie odpowiadają warunkom socjalnym zabezpieczonym przez Państwo w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności tzn., czy w trakcie pobytu w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego na podstawie orzeczenia sądu pensjonariusz ma zabezpieczone w takim samym stopniu potrzeby bytowe jak w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności. Tylko bowiem w takim zakresie można mówić o dopuszczalności zakwalifikowania pobytu w takim zakładzie jako odbywanie kary pozbawienia wolności, przy zabezpieczeniu ze strony budżetu Państwa podstawowych potrzeb osadzonego – uznał WSA.


Na podstawie:
Wyrok WSA w Olsztynie z 20 sierpnia 2013 r., sygn. akt II SA/Ol 429/13, nieprawomocny

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r., poz. 182)