Drugi z serii trzech artykułów o ochronie drzew i krzewów po zmianach wprowadzonych przez ustawę z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw.
Czytaj też: Ochrona drzew i krzewów po nowelizacji: czym są tereny zieleni?
Postępowanie w przedmiocie wydania zezwolenia po zmianach
W art. 83a ust. 6 ustawy o ochronie przyrody po zmianach przewiduje się w stosunku do dotychczasowych rozwiązań wydłużenie terminu w jakim regionalny dyrektor ma wyrazić swoje stanowisko do 60 dni w przypadku konieczności przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego. W dotychczasowym stanie prawnym organ ten miał tylko 30 dni na zajęcie stanowiska bez względu na to, czy zachodziła konieczność przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, czy też nie. W związku z tym sytuacji konieczności usunięcia drzew rosnących w pasie drogi publicznej automatycznie może wpłynąć to na czas prowadzenia postępowania przez organ wydający zezwolenie. Dlatego też okoliczność ta musi być uwzględniana w ewentualnym procesie inwestycyjnym (jeżeli zachodzi konieczność usunięcia drzew rosnących w pasie drogi publicznej) na etapie ustalania kiedy powinien być złożony wniosek o wydanie zezwolenia, tak aby nie tamowało to procesu realizacji docelowego przedsięwzięcia.
W proponowanym art. 83b ustawy o ochronie przyrody z punktu widzenia realizacji inwestycji przede wszystkim należy zwrócić uwagę na rozwiązania art. 83b ust. 1 pkt 8 określającego jakie wymagania formalne powinien spełniać projekt zagospodarowania działki. Rozwiązanie to nie jest bowiem najszczęśliwsze. Mogłoby się prima facie wydawać, że bez względu na okoliczności faktyczne usytuowanie drzew lub krzewów w stosunku do granic nieruchomości powinno być naniesione przez projektanta mającego odpowiednie uprawnienia budowlane.
Analizując omawiane rozwiązanie trzeba jednak zauważyć, że wymagania te odnoszą się jedynie do projektu zagospodarowania działki wówczas gdy jest on wymagany ale już nie do pozostałych przypadków, w których rysunek lub mapa w dalszym ciągu będą mogły być sporządzone przez osobę nie posiadającą jakichś szczególnych kwalifikacji. W związku z tym w przypadku realizacji nowych obiektów w ramach kosztów realizacji inwestycji należało będzie uwzględnić nakłady związane z koniecznością naniesienia lokalizacji drzew przez osobę mającą uprawnienia budowlane. W tych sytuacjach zachodziła będzie bowiem konieczność opracowania projektu zagospodarowania działki. Natomiast przy usuwaniu drzew w związku z utrzymywaniem zieleni oraz obiektów we właściwym stanie wystarczy dołączenie do wnioski mapy lub rysunku z zaznaczonym usytuowaniem drzew. W tych przypadkach nie zachodzi bowiem konieczność opracowania projektu zagospodarowania działki. Takie zróżnicowanie wymagań formalnych jest konsekwencją posłużenia się przez ustawodawcę w omawianym rozwiązaniu spójnikiem „albo” oddzielającym rysunek, mapę od projektu. Skoro bowiem z punktu widzenia logicznego jest to przejaw alternatywy rozłącznej, to należy uznać, że wszystkie wymagania określone po nim odnoszą się tylko do projektu ale już nie mapy i rysunku.
Kolejnym nie najszczęśliwszym rozwiązaniem jest wprowadzenie w art. 83b ust. 1 pkt 9a ustawy o ochronie przyrody konieczności dołączenia do wniosku projektu nasadzeń zastępczych. W związku z tym mogłoby się wydawać, że jest to obligatoryjny element każdego wniosku. Tym czasem z art. 83d ust. 3 projektu wynika, że rozwiązania takie będą niezbędne tylko wówczas gdy organ uzależnia wydanie zezwolenia od wykonania nasadzeń zastępczych. Nie w każdym przypadku jest zaś to konieczne lub w ogóle możliwe. W związku z tym kierując się zasadami logiki należy uznać, że konieczność wykonania projektu nasadzeń kompensacyjnych będzie występowała tylko wówczas gdy ich wykonanie jest możliwe. Rozwiązanie to nie jest jednak zbyt precyzyjne i dlatego powinno zostać doprecyzowane.
Na przebieg postępowania w przedmiocie usunięcia drzew lub krzewów wpływać będą także postanowienia ar. 83b ust. 1 pkt 11 ustawy o ochronie przyrody nakazującego dołączenie do wniosku decyzji określającej uwarunkowania środowiskowe realizacji przedsięwzięcia wówczas gdy jest ona wymagana. W dotychczasowym stanie prawnym nie było żadnych przeciwwskazań formalnych do tego aby zezwolenie na usunięcie drzew było uzyskiwane równocześnie z decyzją środowiskową albo nawet przed nią, co skracało łączny czas prowadzonych postępowań administracyjnych. Po wejściu w życie proponowanych rozwiązań już takiej możliwości nie będzie. Decyzja środowiskowa będzie bowiem musiała być wydana przed zezwoleniem na usunięcie drzew. Ponadto z decyzji środowiskowej mogą wynikać dodatkowe warunki rzutujące na samo usunięcie drzew (może ona bowiem określać np. termin lub sposób usunięcia drzew lub krzewów) rzutując w ten sposób na koszty i czas realizacji inwestycji. Będzie się to także przekładało na prowadzone postępowania administracyjne.
Bardzo podobne skutki wywołają także postanowienia art. 83b ust. 1 pkt 12 ustawy o ochronie przyrody nakazujące dołączenie do wniosku wymienionych w nim zezwoleń. Mogą one bowiem w istotny sposób determinować czas i warunki techniczne usunięcia drzew lub krzewów, a co za tym idzie rzutować także na wysokość kosztów realizacji inwestycji.
Zezwolenie na usunięcie drzewa
Kolejną nowością w stosunku do dotychczasowych rozwiązań, mogącą wpłynąć na podwyższenie kosztów usuwania drzew lub krzewów jest wynikająca z art. 83d ust. 4 ustawy o ochronie przyrody możliwość określenia przez organ warunków technicznych sadzenia lub przesadzenia drzew lub krzewów. W dotychczasowym stanie prawnym okoliczności te były determinowane jedynie przez umowę zawieraną przez zamawiającego z wykonawcą. W omawianym rozwiązaniu uzależnione to może być zaś od woli organu administracji. To zaś może wpłynąć znacząco na koszty oraz czas realizowanej inwestycji. Jeżeli bowiem organ określi, że np. proces przesadzania drzewa ma przebiegać etapowo, a nie przy wykorzystaniu przesadzarki to może trać on w szczególnych przypadkach nawet do trzech lat. To zaś rzutuje w znaczący sposób na koszty realizacji. Dlatego w praktyce należało będzie przywiązywać bardzo dużą wagę do tej części zezwolenia, która na pierwszy rzut oka nie wydaje się najważniejsza.
Bardzo istotne jest zwrócenie także uwagi na postanowienia art. 83d ust. 5 który określa kiedy może dojść do faktycznego usunięcia drzew, jeżeli jest to związane z realizacją inwestycji wymagającą uzyskania pozwolenia na budowę lub rozbiórkę. Omawiane rozwiązanie powoduje bowiem, że w takich przypadkach wydane zezwolenie ma charakter warunkowy, a do jego wykonania może dojść dopiero po uzyskaniu wymaganego pozwolenia. W przeciwnym razie usunięcie drzew będzie kwalifikowane jako dokonane z naruszeniem prawa, a co za tym idzie wystąpią podstawy do wymierzenia kary pieniężnej (po wygaszeniu zezwolenia na podstawie art. 162 K.p.a. będzie podstawa do wymierzenia kary pieniężnej).
| Dowiedz się więcej z książki | |
 |
Ustawa o ochronie przyrody. Komentarz
|
@page_break@
Zwolnienia z obowiązku uzyskania zezwolenia
Z punktu widzenia realizacji procesu inwestycyjnego bardzo istotne jest zwrócenie uwagi na zmiany wynikające z art. 83f ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie przyrody określającego wiek krzewów, których usunięcie nie wymaga uzyskania zezwolenia. Rozwiązanie to mimo, że co do zasady korzystne dla inwestorów może jednak generować dwa poważne zagrożenia, o których należy pamiętać. Po pierwsze ustalenie wieku krzewów, w niektórych przypadkach może być trudne. Po drugie w rozwiązaniu tym istotny jest rzeczywisty wiek krzewów, a nie czas przez jaki rosły na danej nieruchomości. W związku z tym ustalenie tego ostatniego nie wystarczy do prawidłowej oceny, czy usunięcie krzewów wymaga zezwolenia. Z punktu widzenia krzewów bardzo istotne jest także zwrócenie uwagi na postanowienia art. 83f ust. 1 pkt 2 ustawy o ochronie przyrody, zgodnie z którym z obowiązku uzyskania zezwolenia zwolnione jest usuwanie „krzewów na terenach pokrytych roślinnością pełniącą funkcje ozdobne, urządzoną pod względem rozmieszczenia i doboru gatunków posadzonych roślin, z wyłączeniem krzewów w pasie drogowym drogi publicznej, na terenie nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków oraz na terenach zieleni”. Z przytoczonej definicji wynika bowiem, że w aktualnym stanie prawnym mamy dwie kategorie krzewów. Z jednej strony z punktu widzenia prawa występują bowiem takie, których usunięcie nie wymaga zezwolenia. Z drugiej natomiast takie, które mogą być usunięte tylko po uzyskaniu zezwolenia. Do tej ostatniej kategorii niewątpliwie będą kwalifikowane wszystkie krzewy rosnące w pasie drogi publicznej mające więcej niż 10 lat. Tak samo będzie z krzewami znajdującymi się na terenie nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków (oczywiście jeżeli będą starsze niż 10 lat). Natomiast w stosunku do wszystkich pozostałych należało będzie dokonać oceny, czy krzewy pełnią ozdobne i czy założenia w ramach, których występują krzewy mają charakter zorganizowany. Jeżeli zatem krzewy będą pochodzenia naturalnego i będą starsze niż 10 lat, to z dużą dozą prawdopodobieństwa będzie można przyjąć, że ich usunięcie będzie wymagało uzyskania zezwolenia. W praktyce nie można jednak wykluczyć sytuacji, w której w ramach założeń pełniących funkcje ozdobne wykorzystano występujące na danym terenie wcześniej krzewy. Dlatego też w sytuacjach wątpliwych (a takich może być dużo) lepiej będzie poddać sprawę pod ocenę organu administracji w postępowaniu w przedmiocie wydania zezwolenia. Jeżeli bowiem uzna on, że usunięcie konkretnych krzewów nie wymaga zezwolenia, to umorzy prowadzone postępowanie na podstawie art. 105 par. 1 K.p.a. jako bezprzedmiotowe. W takim zaś przypadku nie będzie można zarzucić posiadaczowi nieruchomości braku dołożenia należytej staranności.
Bardzo istotną zmianą z punktu widzenia podmiotów korzystających ze środowiska jest ta wynikająca z art. 83f ust. 1 pkt 3 ustawy o ochronie przyrody zwalniająca z obowiązku uzyskania zezwolenia usunięcie drzew o wskazanych w nim wielkościach. Ustalenie obwodu pnia drzewa jest bowiem dużo prostszą czynnością niż ustalenie wieku konkretnego drzewa. Z punktu widzenia praktyki w wielu sytuacjach trudne może być jednak zmierzenie drzewa na wysokości 5 cm (np. warunki terenowe). Ponadto w wielu przypadkach trudne może być na tej wysokości uzyskanie powtarzalnego wyniku. W związku z tym w praktyce w sytuacjach wątpliwych, tak jak w przypadku krzewów lepiej będzie poddać sprawę pod ocenę organu administracji. Niestety analogicznych rozwiązań wskazujących na konieczność uzyskania zezwolenia zabrakło w odniesieniu do krzewów, których wiek (10 lat) także jest bardzo trudno ustalić.
W związku z tym celu uniknięcia zarzutu nadużywania wyjątku wskazane będzie wcześniejsze zinwentaryzowanie drzew lub krzewów, w celu ustalenia, które mogą być usunięte bez konieczności uzyskania zezwolenia z udokumentowaniem przeprowadzenia pomiarów potwierdzających możliwość usunięcia konkretnych drzew bez konieczności uzyskiwania zezwolenia. Jeżeli na terenie, z którego mają być usunięte drzewa lub krzewy znajdują się oprócz tych nie wymagających uzyskania zezwolenia także takie, których usunięcie może nastąpić tylko po uzyskaniu zezwolenia, to ze względów ostrożnościowych uzasadnione będzie oznaczenie np. tych drzew których usunięcie nie wymaga uzyskania zezwolenia (lub odwrotnie, w zależności od proporcji). W praktyce bardzo często dochodzi bowiem do wystąpienia sytuacji, w których usuwane są bez zezwolenia drzewa objęte obowiązkiem jego uzyskania z przysłowiowego rozpędu. Odpowiedzialność administracyjna ma zaś co do zasady charakter zobiektywizowany i jest ponoszona przez posiadacza nieruchomości (poza wyjątkami wynikającymi z art. 88 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie przyrody). W związku z czym jest on odpowiedzialny także za podmioty działające w jego imieniu i na jego rachunek, a zatem także za podmioty usuwające na jego zlecenie drzewa.
Bardzo istotna zmiana w zakresie zwolnienia z obowiązku uzyskania zezwolenia wynika z art. 83f ust.1 pkt 4 ustawy o ochronie przyrody określającego w jakich miejscach usunięcie drzew owocowych wymaga uzyskania zezwolenia. W stosunku do dotychczasowych rozwiązań zakres tego wyjątku uległ znaczącemu ograniczeniu. W obowiązującym jeszcze niedawno stanie prawnym obowiązkiem uzyskania zezwolenia było bowiem objęte usunięcie drzew owocowych tylko z terenu nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków. W proponowanym rozwiązaniu obowiązek ten zostanie rozszerzony także na drzewa owocowe rosnące na terenach zieleni. W przypadku obszarów miejskich może to znacząco wpłynąć na długość oraz koszty realizacji inwestycji. Na bardzo wielu nieruchomościach przeznaczonych pod zabudowę rosną bowiem drzewa owocowe, których usunięcie może wymagać uzyskania zezwolenia. W chwili usuwania mogą one bowiem znajdować się już na terenach zieleni w rozumieniu art. 5 pkt 21 ustawy o ochronie przyrody (w tym zakresie patrz uwagi zawarte wyżej).
Z punktu widzenia ochrony drzew bardzo ważne są także nowe wyjątki zwalniające z obowiązku uzyskania zezwolenia drzewa w przypadkach wskazanych w art. 83f ust. 1 pkt 13-15 ustawy o ochronie przyrody. Omawiając te odstępstwa od obowiązku uzyskania zezwolenia w pierwszej kolejności należy zauważyć, że dwa pierwsze z nich będą znajdowały zastosowanie tylko i wyłącznie w sytuacji usuwania drzew przez wskazane w nich służby. Jeżeli zatem w takich przypadkach usunięcia drzew samodzielnie dokona posiadacz nieruchomości, to wyjątki te nie będą znajdowały zastosowania, a co za tym idzie będą podstawy do wymierzenia kary pieniężnej za usunięcie drzew bez zezwolenia. Wyjątek ten nie będzie znajdował zastosowania także w tych przypadkach, w których np. organy Państwowej Straży Pożarnej nakładają obowiązek odtworzenia drogi przeciwpożarowej, a co za tym idzie usunięcie także drzew z nią kolidujących. W takiej sytuacji bowiem to podmiot sam musi wykonać określone obowiązki, i dlatego będzie mógł usunąć drzewa tylko na ogólnych zasadach, a więc po uzyskaniu zezwolenia.
Bardzo ważnym wyjątkiem jest także zwolnienie z obowiązku uzyskania zezwolenia drzew gatunków obcych. Możliwość ta ogranicza się jednak do gatunków enumeratywnie wymienionych w rozporządzeniu i nie może być nadinterpretowywana. W związku z tym fakt, że drzewo będzie kwalifikowało się do tej kategorii będzie wymagał odpowiedniego udokumentowania, a w przypadkach wątpliwych także oceny dendrologicznej.
| Dowiedz się więcej z książki | |
|
Ustawa o ochronie przyrody. Komentarz
|