Rada miasta uchwalając statut gminy, przyznała jej mieszkańcom inicjatywę uchwałodawczą, rozumianą jako prawo do przedstawiania projektów uchwał.
Wojewoda zaskarżył uchwałę do WSA. Zdaniem organu nadzoru rada gminy nie miała prawa do takiego zapisu w statucie.
Sąd oddalił skargę, ale wojewoda postanowił się odwołać od tego wyroku.
NSA podtrzymał decyzję WSA. Zdaniem sądu prawo do przyznania inicjatywy uchwałodawczej grupie mieszkańców należy łączyć z definicją wspólnoty samorządowej zawartej w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591). Z treści przepisu wynika, iż wspólnotę samorządową tworzą mieszkańcy gminy. Powołują oni w drodze wyborów organy kolegialne. Przy pomocy tych organów gmina zobowiązana jest zaspokajać zbiorowe potrzeby tworzącej ten związek społeczności. Ten korporacyjny charakter samorządu, zdaniem sądu, pozwala na przyznanie mieszkańcom inicjatywy uchwałodawczej.
NSA podkreślił, iż polski ustawodawca dopuszcza wyposażenie mieszkańców w możliwość zgłaszania projektów uchwał i poddawania ich pod głosowanie. Zdaniem NSA inicjatywa uchwałodawcza powinnna stać się istotnym instrumentem aktywności obywatelskiej, umożliwiając mieszkańcom większe uczestnictwo w działaniach na rzecz gminy.
Ponadto dostrzegając potrzebę uregulowania wprost powyższej kwestii, w prezydenckim projekcie ustawy o współdziałaniu w samorządzie terytorialnym na rzecz rozwoju lokalnego i regionalnego oraz o zmianie niektórych ustaw (druk nr 1699) przewidziano, iż mieszkańcom gminy mającym prawo wybierania do rady gminy przysługuje prawo obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej – zwrócił uwagę NSA.
Omówienie orzecznictwa pochodzi z programu LEX dla Samorządu Terytorialnego.
Na podstawie:
Wyrok NSA z 21 listopada 2013 r., sygn. akt II OSK 1887/13