Nie można potrącić ze świadczeń córki, za nienależnie pobrane świadczenia matki

Czy możliwe jest potrącenie kwoty nienależnie pobranego świadczenia pielęgnacyjnego z wypłacanego na bieżąco zasiłku pielęgnacyjnego?

Pytanie pochodzi z programu Serwis Prawa Pacy i Ubezpieczeń Społecznych.


Czy, jeżeli matka ma ustalone nienależnie pobrane świadczenie pielęgnacyjne, to możemy je potrącić z bieżących świadczeń (bieżącym świadczeniem jest wypłacany zasiłek pielęgnacyjny dla nieletniej córki)?

Odpowiedź

Brak jest możliwości dokonania potrącenia ze świadczeń bieżąco przyznanych córce, świadczeń które nienależnie pobrała jej matka.

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 30 ust. 6 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych - dalej u.ś.r. kwotynienależnie pobranych świadczeń rodzinnych ustalone ostateczną decyzją podlegają potrąceniu z wypłacanych świadczeń rodzinnych oraz zasiłków dla opiekunów, o których mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów.

Z powyższego przepisu wynika, iż jego adresatem są osoby, w stosunku do których wydane zostały decyzje zobowiązujące je do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, a które aktualnie pobierają inne, bądź tego samego rodzaju świadczenia rodzinne. Kwestią problematyczną w kontekście przedmiotowej sprawy jest możliwość dokonania potrącenia nienależnie pobranego przez Stronę świadczenia pielęgnacyjnego, z bieżących świadczeń rodzinnych (zasiłku pielęgnacyjnego przyznanego dla córki), które pobiera ona jako przedstawiciel ustawowy małoletniej córki. Za niemożnością dokonania takiego potrącenia przemawia brak tożsamości Stron (dłużnika i wierzyciela). Zauważyć należy, iż zasiłek pielęgnacyjny (uregulowany w art. 16 u.ś.r.) w odróżnieniu od większości świadczeń rodzinnych przysługuje osobie uprawnionej na nią samą, a nie na innego członka rodziny, bądź w związku z opieką nad innym członkiem rodziny. Zgodnie z art. 16 ust. 1-3 u.ś.r., zasiłek pielęgnacyjny przyznaje się w celu częściowego pokrycia wydatków wynikających z konieczności zapewnienia opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje:
1) niepełnosprawnemu dziecku;
2) osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16. roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
3) osobie, która ukończyła 75 lat.

Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje także osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16. roku życia legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21. roku życia.

Mając na uwadze powyższe, jedyną stroną postępowania w sprawie, której przedmiotem jest przyznanie takiego zasiłku jest zatem osoba niepełnosprawna ubiegająca się o to świadczenie. Uwzględniając zaś treść art. 23 ust. 1 u.ś.r. stwierdzić należy, że matka dziecka może złożyć wniosek o ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego dla małoletniej córki, ale działając jedynie jako osoba upoważniona do reprezentowania (przedstawiciel ustawowy) swojej małoletniej córki - która, jako osoba niepełnosprawna jest uprawniona do otrzymania zasiłku pielęgnacyjnego. Ani przepis art. 23 ust. 1 u.ś.r., ani art. 16 u.ś.r. nie daje podstaw do uzyskania w opisanej wyżej sytuacji przez matkę dziecka legitymacji strony w postępowania w sprawie zasiłku pielęgnacyjnego. To osoba niepełnosprawna (w przedmiotowej sprawie małoletnia córka) jest Stroną postępowania przed organem (wójtem, burmistrzem, prezydentem miasta) i to do niej, a nie do osoby sprawującej opiekę, skierowana jest decyzja uprawniająca do zasiłku pielęgnacyjnego. Nie można zatem ze świadczeń przyznanych córce dokonać potrąceń świadczeń, które nienależnie pobrała jej matka.


Świadczeniem nienależnie pobranym było świadczenie pielęgnacyjne, które w odróżnieniu od zasiłku pielęgnacyjnego przysługiwało osobie sprawującej opiekę (w przedmiotowej sprawie matce dziecka) i to właśnie to świadczenie zostało nienależnie pobrane. Skoro matka pobrała nienależnie przyznane jej uprzednio na mocy decyzji administracyjnej świadczenie pielęgnacyjne w związku z opieką nad niepełnosprawną córką, nie można dokonywać na podstawie art. 30 ust. 9 u.ś.r. potrącenia z przysługujących aktualnie córce świadczeń w formie zasiłku pielęgnacyjnego.

Osobą (w stosunku do której wydana została decyzja zobowiązująca ją do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia pielęgnacyjnego) nie jest bowiem osobą aktualnie uprawnioną do świadczeń rodzinnych, z których można by dokonać potrącenia. Uprawnioną do takiego świadczenia jest bowiem jej córka.

Pytanie pochodzi z programu Serwis Prawa Pacy i Ubezpieczeń Społecznych.