Nie ma zgody na budowę na cmentarzu żydowskim w Płońsku

Starostwo powiatowe w Płońsku (Mazowieckie) zawiesiło na czas nieokreślony postępowanie, dotyczące wniosku firmy City Star o pozwolenie na budowę centrum handlowego na terenie dawnego cmentarza żydowskiego w tym mieście. Tymczasem wokół nekropolii ustawiono ogrodzenie.

Przeciwko działaniom City Star protestuje Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP oraz Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie. Wcześniej z terenu płońskiego cmentarza żydowskiego wywieziono obelisk upamiętniający Żydów pomordowanych w latach 1939-45 oraz inne elementy tamtejszego lapidarium.

„Jesteśmy zaniepokojeni następnym krokiem wykonanym przez City Star. Biorąc pod uwagę wcześniejsze działania tej firmy, obawiamy się, że jej działania mają na celu zniszczenie cmentarza żydowskiego oraz budowę na tym terenie centrum handlowego, na co nie możemy się zgodzić” – napisano we wspólnym oświadczeniu Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP i Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie, przekazanym w piątek.

W stanowisku tym przypomniano, że obecnie w sprawie płońskiego cmentarza „toczy się postępowanie w Komisji Regulacyjnej do spraw Gmin Wyznaniowych Żydowskich”. „Zgodnie z polskim prawem oznacza to, że nie wolno wydawać żadnych decyzji administracyjnych dotyczących gruntu” – czytamy. Jak jednocześnie zaznaczono starosta płoński zawiesił z urzędu postępowanie administracyjne w sprawie udzielenia zgody na budowę budynku usługowo-handlowego na terenie cmentarza.

Rzeczniczka starostwa płońskiego Anna Goliasz poinformowała, że zawieszając postępowanie administracyjne w sprawie zatwierdzenia projektu budowlanego i udzielenia pozwolenia na budowę budynku handlowo-usługowego, starosta przekazał akta sprawy do Komisji Regulacyjnej do spraw Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Warszawie.

„Postępowanie zostało zawieszone na czas nieokreślony, czyli do momentu, gdy Komisja Regulacyjna podejmie decyzję w sprawie” – powiedziała Goliasz. Przyznała, że od decyzji o zawieszeniu postępowania przysługuje zażalenie do wojewody mazowieckiego. Goliasz dodała, że nikt nie ustalał ze starostwem ogrodzenia dawnego cmentarza żydowskiego.

Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP i Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie zwróciły uwagę, że płoński cmentarz został ogrodzony blaszanym ogrodzeniem w taki sposób, że nie wiadomo, „co się obecnie na nim dzieje” - na ogrodzeniu pojawiła się tabliczka: „Teren prywatny. Wstęp wzbroniony”.

„Ustawienie blaszanego ogrodzenia spowodowało utrudnienie dostępu do miejsca pamięci i cmentarza dla społeczności żydowskiej, w tym gości z Izraela. Do tej pory na terenie cmentarza odbywały się zarówno żydowskie spotkania modlitewne, jak i wspólne uroczystości Żydów i przedstawicieli polskich władz” – podkreślono w oświadczeniu.

Wieczystym użytkownikiem terenu po dawnym cmentarzu żydowskim w Płońsku, nieruchomości będącej własnością Skarbu Państwa, jest od 2013 r. lokalna spółka City Star. Firma ta występowała dwukrotnie do płońskiego starostwa z wnioskiem o wydanie pozwolenia na budowę centrum handlowego – ostatni raz 7 marca; poprzednio dokumentacja wniosku miała wadę formalną.

Wcześniej, 24 lutego, City Star usunęła z terenu dawnej nekropolii kamienny obelisk poświęcony Żydom pomordowanym w czasie II wojny św. oraz trzy macewy, będące częścią tamtejszego lapidarium. W oświadczeniu City Star publikowanym w tym czasie w płońskich mediach firma podkreśliła, że tamtejszy dawny cmentarz żydowski to, zgodnie z Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego, nieruchomość przeznaczona pod zabudowę m.in. na obiekty usługowe. Jak zaznaczono, dla potrzeb inwestycji „inwestor zabezpieczył obiekty znajdujące się na działce, celem ich przeniesienia w inne miejsce”.

Śledztwo w sprawie wywiezienia z terenu dawnego cmentarza obelisku upamiętniającego Żydów pomordowanych w latach 1939-45 oraz innych elementów tamtejszego lapidarium wszczęła pod koniec lutego Prokuratura Rejonowa w Płońsku. Postępowanie dotyczy znieważenia pomnika.

Na początku marca Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP i Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie wyraziły sprzeciw i oburzenie wobec działań City Star. W wydanym wtedy oświadczeniu podkreślono, iż postępowanie w Komisji Regulacyjnej ma na celu odzyskanie nieruchomości i wszelkie prace na terenie płońskiego cmentarza powinny być wstrzymane.

Odpowiadając na pytania, dotyczące dawnego cmentarza żydowskiego w Płońsku biuro prasowe mazowieckiego urzędu wojewódzkiego poinformowało, że wojewoda „monitoruje sytuację i analizuje sprawę pod kątem różnych dopuszczalnych rozwiązań prawnych”.

Jak zaznaczono, "dotychczas wystąpiono do starosty płońskiego - 24 listopada 2015 r. - z wnioskiem o wyszukanie w zasobie Skarbu Państwa nieruchomości zamiennej dla użytkownika wieczystego". "Starosta zaproponował nieruchomość położoną w gminie Naruszewo” - czytamy. Biuro prasowe poinformowało także, iż „pełnomocnik ds. mniejszości narodowych i etnicznych oraz pracownicy wydziału Skarbu Państwa i Nieruchomości pozostają w kontakcie ze stronami zaangażowanymi w sprawę”.

Na początku marca Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków Barbara Jezierska powiedziała, iż jest przeciwna budowie centrum handlowego na dawnym cmentarzu żydowskim w Płońsku. Według niej, miejsce to powinno być chronione prawnie m.in. z uwagi na znaczenie historyczne.

„Jestem absolutnie przeciwko budowie tam centrum handlowego” - oświadczyła wówczas Jezierska. Nie wykluczyła przy tym możliwości wypowiedzenia obecnej dzierżawy nieruchomości obejmującej dawny płoński cmentarz żydowski. Jezierska przyznała, że Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Warszawie otrzymał wniosek tamtejszej Gminy Wyznaniowej Żydowskiej o wpisanie płońskiego cmentarza do rejestru zabytków, ale jednocześnie rozważa kwestię upamiętnienia i ochrony tego miejsca w innej formie. (PAP)