Pytanie pochodzi z programu Serwis Prawa Pacy i Ubezpieczeń Społecznych.


Dziewczyna - 17 lat - urodziła dziecko. Jej matka (babka dziecka) ma ograniczone prawa rodzicielskie. Na chwilę obecną dziecko nie ma opiekuna prawnego.

Kto powinien złożyć wniosek o zasiłek rodzinny oraz becikowe na nowo narodzone dziecko?

Czy należy się dodatek z tytułu samotnego wychowywania na nowo narodzone dziecko?

Kogo należy wpisać w skład rodziny?

Na kogo należy wydać decyzję?

Odpowiedź
W sytuacji więc gdy ojciec małoletniej matki dziecka żyje i posiada pełnię władzy rodzicielskiej może on reprezentować małoletnią matkę w postępowaniu w sprawach o przyznanie prawa do świadczeń rodzinnych. Gdyby ojciec nie mógł z przyczyn formalnych reprezentować małoletniej matki dziecka w postępowaniu administracyjnym, wówczas należy zbadać zakres ograniczenia władzy rodzicielskiej matki wynikający z postanowienia sądu. Jeżeli powyższe ustalenia doprowadzą do konkluzji o braku możliwości reprezentowania małoletniej matki przez któregokolwiek z rodziców, wówczas należy wystąpić do sądu o ustalenie doradcy tymczasowego, który będzie reprezentował jej interesy.

Badanie spełnienia przesłanek ustawowych warunkujących prawo do wnioskowanych świadczeń będzie dotyczyło strony postępowania, czyli małoletniej matki. Adresatem decyzji będzie również małoletnia matka, w imieniu której będzie działał dany prawnie ustanowiony przedstawiciel "do którego rąk" będzie doręczona decyzja.

Uzasadnienie
Problemem, jaki wymaga rozważenia w stanie faktycznym przedstawionym w pytaniu jest problem reprezentacji osoby o ograniczonej zdolności do czynności prawnych. W literaturze przedmiotu podaje się, że "zdolność do czynności prawnych jest to zdolność dokonywania we własnym imieniu czynności prawnych, czyli zdolność do działania z zamiarem wywołania określonych skutków prawnych, mianowicie ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku prawnego" (S. Szer, Prawo cywilne. Część ogólna, Warszawa 1967 r., s. 100).

Zasadą jest, że osoba o ograniczonej zdolności prawnej – niepełnoletnie dziecko – reprezentowane jest przez przedstawiciela ustawowego.
W sytuacji więc gdy – w odniesieniu do przedstawionego pytania - ojciec małoletniej matki dziecka żyje i posiada pełnię władzy rodzicielskiej może on reprezentować małoletnią matkę w postępowaniu w sprawach o przyznanie prawa do świadczeń rodzinnych.

Z kolei w sytuacji, gdyby ojciec nie mógł z przyczyn formalnych reprezentować małoletniej matki dziecka w postępowaniu administracyjnym wówczas należy zbadać zakres ograniczenia władzy rodzicielskiej matki wynikający z postanowienia sądu.

Jeżeli powyższe ustalenia doprowadzą do konkluzji o braku możliwości reprezentowania małoletniej matki przez któregokolwiek z rodziców, wówczas należy wystąpić do sądu o ustalenie doradcy tymczasowego, który będzie reprezentował jej interesy.

Należy pamiętać, że w sytuacji ustalenia podmiotu reprezentującego niepełnoletnią matkę to ona będzie stroną postępowania administracyjnego, natomiast będzie reprezentowana przez ustanowionego prawnie przedstawiciela, który będzie ją reprezentował w postępowaniu.

Badanie spełnienia przesłanek ustawowych warunkujących prawo do wnioskowanych świadczeń będzie dotyczyło strony postępowania, czyli małoletniej matki. Adresatem decyzji będzie również małoletnia matka, w imieniu której będzie działał dany prawnie ustanowiony przedstawiciel "do którego rąk" będzie doręczona decyzja.

Niemniej jednak - ustosunkowując się do przedstawionego pytania - należy zwrócić uwagę na wyrok WSA w Warszawie z dnia 12 grudnia 2012 r., VIII SA/Wa 591/07, który odnosi się do sytuacji podobnej jak przedstawiona w pytaniu. W wyroku tym sąd wyjaśnił, że "organ obowiązany będzie ustalić, czy skarżąca posiadająca ograniczoną zdolność do czynności prawnych (art. 15 k.c.), posiada na podstawie przepisów k.p.a. lub przepisów szczególnych, tj. przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych, pełną zdolność do czynności procesowych w postępowaniu administracyjnym zainicjowanym z jej wniosku. Organ (...) obowiązany będzie rozważyć, czy w realiach niniejszej sprawy skarżąca nie posiada pełnej kompetencji do samodzielnego występowania o przyznanie świadczeń rodzinnych, czyli dokonywania czynności prawnych niemających charakteru czynności zobowiązujących lub rozporządzających, bez zgody przedstawiciela ustawowego (art. 18 k.c.).

Wezwanie przedstawiciela ustawowego do uzupełnienia braków formalnych pism skarżącej konieczne będzie dopiero wówczas, gdy organ odwoławczy wykaże, iż w świetle art. 30 k.p.a. skarżąca nie posiada zdolności administracyjnoprawnej na podstawie przepisów prawa cywilnego lub prawa administracyjnego".

Przystępując do rozpoznania sprawy organ właściwy w sprawie winien mieć na uwadze powyższe wywody.

Pytanie pochodzi z programu Serwis Prawa Pacy i Ubezpieczeń Społecznych.