To będą już piąte w historii Polski wybory do Parlamentu Europejskiego. Wyłonią grupę 53 posłanek i posłów, którzy będą reprezentować Polskę w 720-osobowym Europarlamencie w kadencji 2024-2029. Reguły rządzące wyborami europejskimi, podobnie jak parlamentarnymi, samorządowymi i prezydenckimi, zapisane są w kodeksie wyborczym. W przeciwieństwie do wyborów samorządowych, obowiązują tu jednak nieco inne zasady.
Kiedy głosujemy?
Głosowanie w wyborach do Parlamentu Europejskiego odbędzie się w niedzielę, 9 czerwca 2024 r. Głosować będzie można od godz. 7.00 do godz. 21.00.
Jak znaleźć lokal do głosowania?
Adres właściwego lokalu wyborczego znajdziemy m.in. na tablicy ogłoszeń w gminie, słupach ogłoszeniowych, w aplikacji mObywatel w usłudze Wybory lub wyszukiwarce obwodowych komisji wyborczych Państwowej Komisji Wyborczej.
W przypadku głosowania za granicą adresy lokali wyborczych można znaleźć na stronach Ministerstwa Spraw Zagranicznych, właściwego konsulatu lub na stronie internetowej PKW.
Jakie dokumenty są potrzebne do głosowania?
Idąc do lokalu wyborczego, trzeba zabrać dokument tożsamości: dowód osobisty lub paszport ze zdjęciem. Może to być także książeczka wojskowa ze zdjęciem, potwierdzająca tożsamość wyborcy.
Można też wylegitymować się dowodem osobistym w aplikacji mObywatel (można z niej skorzystać także w trybie offline, czyli bez dostępu do internetu). W każdym z lokali wyborczych udostępniane będą długopisy. Można wziąć jednak swój.
Kto może głosować?
Oddać głos w wyborach do Parlamentu Europejskiego w Polsce ma prawo obywatel polski, który:
- najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat;
- nie został pozbawiony praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu;
- nie został ubezwłasnowolniony prawomocnym orzeczeniem sądu;
- nie został pozbawiony praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu.
W wyborach do Parlamentu Europejskiego w Polsce mogą głosować także obywatele Unii Europejskiej niebędący obywatelami polskimi (spełniający powyższe warunki), którzy są ujęci w stałym obwodzie głosowania w Centralnym Rejestrze Wyborców.
Można głosować także poza stałym miejscem zamieszkania
W wyborach do PE można głosować
- w miejscu stałego zamieszkania w Polsce;
- poza miejscem stałego zamieszkania.
W tym pierwszym przypadku w spisie wyborców sporządzanym dla stałego obwodu głosowania zostanie ujęty wyborca:
- zameldowany na pobyt stały na obszarze danej gminy,
- ujęty na własny wniosek w Centralnym Rejestrze Wyborców w stałym obwodzie głosowania właściwym dla miejsca stałego zamieszkania,
- nigdzie niezamieszkały stale przebywający na obszarze gminy, ujęty na własny wniosek w Centralnym Rejestrze Wyborców w stałym obwodzie głosowania na obszarze tej gminy.
W przeciwieństwie do wyborów samorządowych w eurowyborach można głosować także w oparciu o zaświadczenie. W całym kraju, jak poinformowała PKW, wydano 158 990 zaświadczeń do głosowania.
- Osoby, które posiadają takie zaświadczenie, mogą z nim przyjść do każdej obwodowej komisji w kraju i za granicą, także na statkach morskich. Mogą też zagłosować w swojej komisji, do której są na stałe przypisani. Takie zaświadczenie wyborca przekazuje komisji wyborczej, która na tej podstawie dopisuje wyborcę do spisu wyborców. Zaświadczenie należy zostawić w komisji – wyjaśnia Magdalena Pietrzak, sekretarz PKW.
Dopisywanie wyborców do spisów w dniu głosowania
W dniu wyborów obwodowe komisje wyborcze dopisują do spisu wyborców jedynie tych wyborców, którzy:
- przedłożą zaświadczenie o prawie do głosowania;
- zostali pominięci w spisie wyborców, jeżeli urząd gminy potwierdzi, że pominięcie w spisie jest wynikiem omyłki;
- zostali skreśleni ze spisu wyborców dla danego obwodu głosowania w związku ze wpisaniem do spisu wyborców w zakładzie leczniczym, domu pomocy społecznej, zakładzie karnym lub areszcie śledczym, jeżeli udokumentują, że opuścili tę placówkę przed dniem wyborów;
- chcą głosować w obwodzie utworzonym w zakładzie leczniczym, domu pomocy społecznej, zakładzie karnym lub areszcie śledczym, a przybyli do tej jednostki przed dniem wyborów.
Wyborca, który przybędzie do wyżej wymienionych jednostek w dniu głosowania, będzie mógł głosować w obwodach utworzonych w tych jednostkach tylko na podstawie zaświadczeń o prawie do głosowania.
Numery list komitetów wyborczych w eurowyborach
Wyborca z niepełnosprawnością w lokalu
Informację o lokalach obwodowych komisji wyborczych dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych dostępna jest w Biuletynie Informacji Publicznej gminy oraz w obwieszczeniu wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o numerach i granicach obwodów głosowania. W każdym jednak lokalu wyborczym wyborca niepełnosprawny może także głosować przy użyciu nakładki na kartę do głosowania sporządzonej w alfabecie Braille’a. Na prośbę wyborcy, obwodowa komisja wyborcza, wraz z kartą do głosowania, wyda wyborcy nakładkę. Po zagłosowaniu wyborca ma obowiązek zwrócić komisji obwodowej otrzymaną nakładkę
Wyborca niepełnosprawny może poprosić członka obwodowej komisji wyborczej o przekazanie ustnie treści obwieszczeń wyborczych w zakresie informacji o komitetach wyborczych, biorących udział w wyborach oraz zarejestrowanych kandydatach.
- Wyborcy niepełnosprawnemu, na jego prośbę, może również pomagać w głosowaniu w lokalu wyborczym inna osoba, w tym także niepełnoletnia. Dopuszczalne jest, aby na życzenie wyborcy niepełnosprawnego w pomieszczeniu za zasłoną przebywała osoba udzielająca pomocy. Osobą tą nie może być członek komisji, mąż zaufania ani obserwator społeczny lub międzynarodowy. Pomoc ta powinna ograniczać się do kwestii technicznych. Osoba pomagająca wyborcy nie powinna sugerować sposobu głosowania lub głosować za wyborcę – podkreśla Magdalena Wrzalik, asystentka Katedrze Prawa Ustrojowego i Porównawczego na Wydziale Prawa i Ekonomii Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego w Częstochowie.
Jak oddać ważny głos?
W eurowyborach otrzymamy jedną kartę do głosowania. Przy jej odbiorze trzeba sprawdzić, czy na karcie do głosowania (w prawym dolnym rogu) są:
- pieczęć obwodowej komisji wyborczej oraz
- wydrukowany odcisk pieczęci okręgowej komisji wyborczej.
- Bez tych pieczęci karta jest nieważna i głos na niej oddany nie będzie ważny. Brak pieczęci trzeba natychmiast zgłosić komisji – apeluje Magdalena Pietrzak.
Głosujemy, zaznaczając znak X tylko w jednej kratce przy nazwisku kandydata wyłącznie z jednej listy. Znak X to dwie przecinające się linie w obrębie kratki do głosowania. Postawienie większej liczby znaków X przy nazwiskach więcej niż jednego kandydata (albo niepostawienia żadnego znaku X) spowoduje, że taki głos będzie nieważny.
Trzeba pamiętać, że karta wrzucana do urny musi być złożona, aby zapewnić tajność głosowania. Taki obowiązek, jak wskazuje Magdalena Pietrzak, wynika wprost z kodeksu wyborczego.
Przeczytaj także: Jaka dieta dla członków komisji w wyborach do Europarlamentu 2024
Jak się liczy głosy?
Liczenie głosów oddanych na poszczególnych kandydatów przebiega dwuetapowo. Pierwszy etap polega na ustaleniu, ile mandatów przypadnie komitetom wyborczym, które startują i przekroczyły 5 proc. próg wyborczy (przy zastosowaniu metody D’Hondta). Do obsadzenia w wyborach pozostają 53 mandaty, a zatem wybiera się 53 największe wyniki partii, które w skali całego kraju przekroczyły próg 5 proc.
Po ustaleniu w ten sposób liczby mandatów, przypadających poszczególnym komitetom wyborczym w skali całego kraju, ustala się, ile mandatów przypada na 13 okręgów wyborczych, przy zastosowaniu metody Hare'a–Niemeyera (drugi etap). Polega ona na tym, że liczbę głosów na dany komitet w okręgu dzieli się przez ogólną liczbę głosów na komitet wyborczy (w skali kraju) i mnoży przez liczbę mandatów zdobytych przez komitet w skali kraju. Liczba całkowita (przed przecinkiem) tak uzyskanego ilorazu pokazuje, ile mandatów przypada danemu komitetowi w danym okręgu. Pozostałe mandaty przydziela się okręgom o największej części ułamkowej. W ramach komitetu wyborczego mandat przypada osobie z największą liczbą głosów w danym okręgu. Więcej przeczytaj w tekście: Ordynacja do PE pomaga małym partiom. Dużych i koalicji nie premiuje
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.