Gminy mają duży problem z poborem opłat za gospodarowanie odpadami w drodze inkasa

Zbieraniem opłat za gospodarowanie odpadami może zając się wyznaczony przez gminę inkasent. Jako pokazuje jednak orzecznictwo RIO, gminy mają spory problem w stosowaniu tej wydawałoby się prostej regulacji.

Pełna treść komentarza praktycznego pt „Uchwała rady gminy w sprawie poboru opłaty za gospodarowanie odpadami w drodze inkasa” dostępna wprogramie LEX dla Samorządu Terytorialnego Plus.

Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach pozwala gminom na wyznaczenie inkasenta, który zajmowałby się zbieraniem opłaty za gospodarowanie odpadami. Postawę prawną dla podjęcia tej fakultatywnej uchwały stanowi art. 6l ust. 2 ustawy, zgodnie z którym rada gminy może zarządzić pobór opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w drodze inkasa oraz wyznaczyć inkasentów i określić wysokość wynagrodzenia za inkaso.

Stosowanie w praktyce tej, wydawałoby się, jednozdaniowej i mało złożonej regulacji ustawowej nie zawsze było takie oczywiste, na co wskazuje orzecznictwo RIO kwestionujące w ramach działalności nadzorczej podjęte przez gminy uchwały.

Nie tylko w drodze inkasa

Przede wszystkim warto zwrócić uwagę na stanowisko RIO wyrażone w jednym z rozstrzygnięć nadzorczych, że skorzystanie przez radę gminy z uprawnienia wynikającego z art. 6l ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach i zarządzenie poboru w drodze inkasa oraz wyznaczenie inkasenta nie może ograniczać możliwości regulowania przez właścicieli nieruchomości opłaty za gospodarowanie odpadami jedynie do dokonywania wpłat na rachunek lub w kasie wyznaczonego inkasenta.

Argument na poparcie zarzutu znajduje się w art. 60 § 1 Ordynacji podatkowej, który za termin uiszczenia podatku gotówką uważa dzień wpłacenia podatku w kasie organu podatkowego lub na rachunek tego organu w banku, w placówce pocztowej, w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, biurze usług płatniczych lub w instytucji płatniczej albo dzień pobrania podatku przez płatnika lub inkasenta, a w obrocie bezgotówkowym – dzień obciążenia rachunku bankowego podatnika lub rachunku podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub rachunku płatniczego podatnika w instytucji płatniczej na podstawie polecenia przelewu.

Z przytoczonego przepisu zdaniem RIO wynika, że oprócz uiszczenia opłaty u inkasenta (w kasie lub na rachunek), właściciel nieruchomości musi mieć możliwość skutecznego regulowania zobowiązania w inny sposób np. poprzez wpłatę określonej kwoty na rachunek lub w kasie organu podatkowego (patrz: uchwała nr 40/2013 RIO we Wrocławiu z dnia 10 kwietnia 2013 r.).

Pobór tylko opłaty za gospodarowanie odpadami

Zdaniem RIO, art. 6l ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach pozwala radzie gminy zarządzić w drodze inkasa pobór opłaty za gospodarowanie odpadami.

Zdaniem RIO wykracza poza delegację ustawową zarządzenie w drodze inkasa poboru odsetek od nieterminowo uiszczonej opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi (patrz: uchwała nr 151/2013 RIO w Lublinie z dnia 30 lipca 2013 r.).
Przekracza delegację ustawową zarządzenie poboru należności z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w drodze inkasa. Wątpliwości RIO wzbudziło użycie wyrażenia „należności z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi". Regionalna Izba Obrachunkowa uzasadniła je tym, że termin „należności z tytułu opłaty" jest pojęciem szerszym aniżeli sama opłata i może obejmować należności uboczne (np. odsetki zwłoki) związane z poborem opłaty (uchwała nr 106/2013 RIO w Lublinie z dnia 14 maja 2013 r.; uchwała nr 118/2013 RIO w Lublinie z dnia 27 maja 2013 r.).

Pełna treść komentarza praktycznego pt „Uchwała rady gminy w sprawie poboru opłaty za gospodarowanie odpadami w drodze inkasa” dostępna wprogramie LEX dla Samorządu Terytorialnego Plus.
@page_break@

Inkasenci

Kolejne wątpliwości RIO odnośnie zgodności z ustawą wzbudziły postanowienia uchwał odnoszące się do inkasentów:
– niedopuszczalne jest w uchwale określenie przez organ stanowiący terminów wypłaty wynagrodzenia dla inkasentów (patrz: uchwała nr 90/2013 RIO w Lublinie z dnia 25 kwietnia 2013 r.). W innym orzeczeniu RIO zauważyła, że w ustawie brak jest podstawy prawnej do ustalania nie tylko terminów, ale również częstotliwości wypłacania inkasentom przysługującego im wynagrodzenia (patrz: uchwała nr 99/2013 RIO we Wrocławiu z dnia 9 października 2013 r.);
– nie mają oparcia w delegacji ustawowej zapisy dotyczące wynagrodzenia za inkaso zaległych kwot opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi (patrz: chwała nr 90/2013 RIO w Lublinie z dnia 25 kwietnia 2013 r.);
– niezgodne z ustawą są regulacje uchwały rady gminy nakładające na inkasenta obowiązek i uprawnienie do pobierania opłat za gospodarowanie odpadami od osób zamieszkałych lub od właścicieli nieruchomości. Regionalna Izba Obrachunkowa wskazała, że to właściciele nieruchomości zostali obciążeni ustawowym obowiązkiem ponoszenia opłaty na rzecz gminy. Chociaż definicja właściciela zawarta w art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy jest szeroka, to nie odnosi się do pojęcia „osób zamieszkałych" (patrz: uchwała nr 16/86/2013 RIO w Łodzi z dnia 10 kwietnia 2013 r.);
– na nieprawidłową interpretację przepisów ustawowych pozwalających na określenie w uchwale terminów płatności dla inkasentów zwróciła uwagę RIO w Łodzi (uchwała nr 26/178/2013 z dnia 23 lipca 2013 r.). Podstawa prawna do określenia w uchwale takich terminów znajduje się nie w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, ale w Ordynacji podatkowej. Artykuł 47 § 4a Ordynacji stanowi, że terminem płatności dla inkasentów jest dzień następujący po ostatnim dniu, w którym, zgodnie z przepisami prawa podatkowego, wpłata podatku powinna nastąpić. Pozostawia przy tym organowi stanowiącemu właściwej jednostki samorządu terytorialnego (w omawianych sprawach radzie gminy) możliwość wyznaczenia terminu późniejszego. W badanej uchwale rada wyznaczyła właściwie 3 terminy: do 10., 20. dnia miesiąca oraz ostatni dzień roboczy miesiąca (termin rozliczenia się inkasenta z pobranej opłaty) następującego po miesiącu, za który opłata powinna być poniesiona. Dla ustalenia pełnego stanu prawnego, istotnego dla sprawdzenia prawidłowości działań gminy, konieczne jest dodanie, że termin wnoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami rada gminy określiła do 10. każdego miesiąca za miesiąc poprzedni.

Pełna treść komentarza praktycznego pt „Uchwała rady gminy w sprawie poboru opłaty za gospodarowanie odpadami w drodze inkasa” dostępna w programie LEX dla Samorządu Terytorialnego Plus.

Artykuł to pierwsza część z planowanej serii komentarzy nt. najczęstszych błędów w uchwałach dotyczących gospodarowania odpadami komunalnymi.