Pytanie:
Z dowozu zorganizowanego przez gminę korzysta 17-letni uczeń niepełnosprawny z upośledzeniem umysłowym w stopniu znacznym. W trakcie dowozu uczeń bywa agresywny, niekulturalny, zaczepia inne dzieci, zdarza się że odpycha lub próbuje kogoś uderzyć, a czasem dochodzi nawet do ekscesów na tle seksualnym (rozbiera się) i z nieoficjalnych informacji tak samo jest w szkole. Przy tym wszystkim dziecko jest zaniedbywane pod względem higieny. W busie są dwie opiekunki i kierowca, nikt nie jest w stanie nad nim zapanować gdy ma "napady" agresji. Rozmowy z rodzicami nic nie dają ponieważ oni nie widzą w tym nic złego i nie chcą jeździć z synem do szkoły jako opieka.
Czy gmina może odmówić dowozu takiego ucznia? Czy można zgłosić sprawę do pomocy społecznej? Ewentualnie jakie może być wyjście z takiej sytuacji gdy jedna osoba zagraża zdrowiu innych uczestników dowozu, a żeby nie musieć organizować osobnego środka transportu dla jednego ucznia?
Odpowiedź:
Gmina nie może odmówić uczniowi niepełnosprawnemu, objętemu kształceniem specjalnym, dowozu do szkoły.
Uzasadnienie:
Na podstawie art. 17 ust. 3a ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty - dalej u.s.o. obowiązkiem gminy jest zapewnienie uczniom niepełnosprawnym, których kształcenie i wychowanie odbywa się na podstawie art. 71b u.s.o., bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do najbliższej szkoły podstawowej i gimnazjum, a uczniom z niepełnosprawnością ruchową, upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym - także do najbliższej szkoły ponadgimnazjalnej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 21. roku życia, ewentualnie zwrot kosztów przejazdu ucznia oraz jego opiekuna do szkoły, na zasadach określonych w umowie zawartej między wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta) a rodzicami, jeżeli dowożenie i opiekę zapewniają rodzice.
Przepisy u.s.o. nie określają wyjątków od powyższych norm co oznacza, że niewłaściwe zachowanie niepełnosprawnego ucznia nie pozbawia go prawa do skorzystania z bezpłatnego dowozu do szkoły. Wybór podmiotu realizującego transport ucznia pozostawiony został uznaniu rodziców (wyrok WSA w Warszawie z dnia 16 stycznia 2008 r. VIII SA/Wa 614/07, LEX nr 505316). Jeśli gmina nie dysponuje innym środkiem transportu, konieczne jest rozważenie zatrudnienia dodatkowego opiekuna.
Ponieważ niepełnosprawność i bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych stanowią okoliczności uprawniające do skorzystania z pomocy społecznej, art. 7 pkt 5 i 9 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, dopuszczalne jest zawiadomienie opieki o zaniedbaniach higienicznych ucznia.
