Gmina nie może nakazać elektronicznego znakowania psów

Czy aktem prawa miejscowego można nakazać właścicielom psów ich elektroniczne oznakowanie (wszczepienie chipu)?Pytanie pochodzi zprogramu Prawo Ochrony Środowiska.

Odpowiedź:

Uchwała w sprawie trwałego oznakowania psów (lub wyposażania ich wyposażenie psa w pasek identyfikacyjny) jest nieważna. Przez trwałe oznakowanie rozumie się czynności wykonywane przez lekarza weterynarii polegające na wszczepieniu psu pod skórę elektronicznego mikrochipu.

Nie można również takiego obowiązku nałożyć w regulaminie utrzymania czystości i porządku w gminie, albowiem uchwała taka jest niezgodna z upoważnieniem art. 3 ust. 2 oraz art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1399) - dalej u.u.c.p.g. oraz art. 11 oraz 11a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 856) - dalej u.o.z. Gmina nie może również tworzyć rejestrów oznakowanych psów, czy też zobowiązywać właścicieli do informowania gminy o zmianie stanu posiadania zwierzęcia (tj. zmianie właściciela, zgonie, zaginięciu psa) w celu aktualizacji bazy danych (wprowadzenie takiego wymogu oznacza w praktyce zobowiązanie obywateli do udostępnienia swoich danych osobowych bez podstawy prawnej). Tego rodzaju uchwały są niezgodne z art. 94 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483).

Uchwały nakładające obowiązek trwałego oznakowania psów były skutecznie zaskarżane przez Rzecznika Praw Obywatelskich, a sądy administracyjne stwierdzały nieważność takich uchwał.

Nie istnieją również regulacje prawne UE, które obligowałyby właścicieli psów do wszczepiania im mikrochipów lub tatuowania, jeżeli zwierzęta te pozostają na terytorium państwa pochodzenia. Obowiązek znakowania psów za pomocą mikrochipów dotyczy tylko psów (i kotów) wwożonych na terytorium Wspólnoty, a nie znajdujących się na jej terenie.

W świetle polskiego prawa wszczepianie mikrochipów psom zależy wyłącznie od woli właściciela psa; gmina może jedynie propagować taki system identyfikacji elektronicznej, lecz nie jest uprawniona do nakładania takiego obowiązku i np. łączyć go z sankcjami (np. art. 10a u.u.c.p.g.).

Uzasadnienie:

Stosownie do postanowień art. 3 ust. 2 u.u.c.p.g., gminy zapewniają czystość i porządek na swoim terenie i tworzą warunki niezbędne do ich utrzymania, w tym określają wymagania wobec osób utrzymujących zwierzęta domowe w zakresie bezpieczeństwa (np. nakaz wyprowadzania psów na smyczy i w kagańcu) i czystości w miejscach publicznych (obowiązek sprzątania psich odchodów) oraz organizują ochronę przed bezdomnymi zwierzętami na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

Takimi odrębnymi przepisami są art. 11 i 11a u.o.z. Zgodnie z art. 11 ust. 1 u.o.z., zapewnienie opieki bezdomnym zwierzętom oraz ich wyłapywanie należy do zadań własnych gminy, natomiast na mocy art. 11a rada gminy może w drodze uchwały przyjąć program zapobiegający bezdomności zwierząt, obejmujący w szczególności: sterylizację albo kastrację zwierząt, poszukiwanie nowych właścicieli dla zwierząt oraz usypianie ślepych miotów. Przepis ten wprowadza zamknięty katalog działań możliwych do podjęcia przez gminę.

Zatem, środki prawne, jakie może podjąć gmina w celu zmniejszenia bezdomności psów, muszą mieścić się w granicach u.u.c.p.g. oraz u.o.z. i nie mogą naruszać art. 94 Konstytucji RP.

Pytanie pochodzi z programu Prawo Ochrony Środowiska.