Pytanie pochodzi z programu Prawo Ochrony Środowiska.

Czy w umowie zlecającej usługę prowadzenia eksploatacji instalacji można ustalić, że wykonawca usługi będzie właścicielem powstających odpadów?

Spółka, która jest właścicielem elektrociepłowni i posiada pozwolenie zintegrowane dla tej instalacji, zawarła umowę z firmą zewnętrzną, zlecając jej świadczenie usługi polegającej na prowadzeniu eksploatacji tej instalacji. W umowie zawarto ustalenie, że firma wykonująca usługę eksploatacji jest posiadaczem wytwarzanych odpadów.

Dotyczy to także popiołów, które powstają ze spalania kupowanego przez spółkę węgla.

Czy przyjęte postępowanie jest zgodne z przepisami ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21) – dalej u.o.?


Odpowiedź:

W mojej ocenie, nie ma przeszkód, aby w umowie cywilnoprawnej ustalić, że firma zewnętrzna będzie wytwórcą odpadów. Gdyby usługa sprowadzała się do konserwowania, napraw i czyszczenia stacjonarnych urządzeń i instalacji, to firma zewnętrzna byłaby z mocy u.o. wytwórcą odpadów, gdyż czyszczenie czy konserwacja instalacji, która ma na celu utrzymanie jej w sprawności, wchodzą w zakres pojęcia "eksploatacja instalacji" w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 32 u.o. Wtedy jednak firma ta nie byłaby prowadzącym instalację (ale byłaby wytwórcą odpadów, co jest zgodne z u.o.).


Jeżeli firma będzie podmiotem prowadzącym instalację, to jej obowiązkiem będzie uzyskanie pozwolenia na wytwarzanie odpadów wytwarzanych w związku z funkcjonowaniem instalacji, a w przypadku, gdy dla instalacji pozwolenia już wydano, to powinna skorzystać z trybu art. 190 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1232) - dalej p.o.ś. Należy jednak mieć na względzie, że usługa eksploatacji instalacji w rozumieniu p.o.ś. i usługi, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 32 zdanie drugie u.o., nie są tożsame z usługami, o których mowa w art. 3 ust. 1 u.o.


Reasumując, wprawdzie przepisy u.o. nie wskazują, który z kontrahentów umowy powinien uzyskać pozwolenie na wytwarzanie odpadów, to ze względu jednak na fakt, że firma, eksploatując instalację, będzie prowadzącym instalację w rozumieniu p.o.ś., to w gruncie rzeczy ona powinna wystąpić o pozwolenie na wytwarzanie odpadów albo je przejąć w trybie art. 190 p.o.ś. Gdyby zaś usługi tej firmy były ograniczone do napraw, konserwacji i czyszczenia instalacji, byłaby ona wytwórcą odpadów w rozumieniu u.o., ale jej obowiązki byłyby ograniczone wyłącznie do wytwarzanych przez siebie odpadów, gdyby nie była podmiotem prowadzącym eksploatację instalacji.


Uzasadnienie:

Z punktu widzenia przepisów dotyczących uzyskania pozwolenia na wytwarzanie odpadów najistotniejszą kwestią jest to, aby eksploatacja instalacji powodująca wytwarzanie odpadów była eksploatowana po uzyskaniu pozwolenia na wytwarzanie odpadów, jeżeli takie pozwolenie jest wymagane przepisami. Kwestią mniej istotną, jednak wymagającą rozwiązania, jest problem, czy pozwolenie takie powinien uzyskać właściciel czy firma zewnętrzna świadcząca usługę eksploatacji instalacji.


Należy przede wszystkim wyjaśnić, czym w świetle przepisów jest eksploatacja instalacji. Zgodnie z art. 3 pkt 3 p.o.ś., przez eksploatację instalacji lub urządzenia rozumie się użytkowanie instalacji lub urządzenia oraz utrzymywanie ich w sprawności. Z reguły podmiot świadczący usługi w zakresie, o którym mowa w art. 3 ust. 1 pkt 32 u.o. (budowa, remonty, czyszczenie, konserwacja), nie jest podmiotem uprawnionym na podstawie określonego tytułu prawnego do władania instalacją w celu jej eksploatacji, zatem nie jest prowadzącym instalację w rozumieniu art. 3 pkt 31 p.o.ś. i tym samym nie jest również uprawniony do uzyskania pozwolenia na wytwarzanie odpadów, co z kolei wynika z art. 184 ust. 1 p.o.ś.


Natomiast, wytwórca odpadów, którym, zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 32 zdanie drugie u.o., jest podmiot świadczący usługi w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników lub urządzeń oraz sprzątania, konserwacji i napraw instalacji (chyba że umowa o świadczenie usługi stanowi inaczej) nie ma obowiązku uzyskiwania pozwolenia na wytwarzanie odpadów (a i tak będzie wytwórcą odpadów instalacyjnych, jeśli wytworzy je w ramach napraw lub konserwacji instalacji w celu utrzymania jej w sprawności). Jeśli odpadów tych będzie mniej niż ilość wskazana w art. 180a p.o.ś., to pozwolenie na ich wytwarzanie nie jest konieczne (nie mając tytułu prawnego do instalacji, firma pozwolenia nie uzyska, nawet gdyby wytwarzała odpadów więcej niż ilość określona w art. 180a p.o.ś.). Inaczej jest w przypadku, gdyby wytwórcą odpadów w związku z funkcjonowaniem instalacji w rozumieniu p.o.ś. miała być firma – usługobiorca, będąca przy tym podmiotem prowadzącym instalację zdefiniowanym w art. 3 pkt 31 p.o.ś. W świetle tej definicji podmiotem prowadzącym instalację jest podmiot uprawniony na podstawie określonego tytułu prawnego do władania instalacją w celu jej eksploatacji zgodnie z wymaganiami ochrony środowiska, na zasadach wskazanych w ustawie.

Pytanie pochodzi z programu Prawo Ochrony Środowiska.