Gminy mają problem z podstawą do wypłaty ekwiwalentów strażakom OSP

Przez brak przepisu przejściowego w ustawie o ochotniczych strażach pożarnych, gminy po 1 stycznia 2022 r. nie wiedzą, czy mogą wypłacać ekwiwalenty dla ratowników OSP. Na razie ponad sto gmin podjęło uchwały z mocą wsteczną, kolejnych 90 przyjęło uchwały bez mocy wstecznej, a setki innych są zdezorientowane i czekają na wytyczne Krajowej Rady RIO.

Powodem zamieszania jest uchwalona 17 grudnia 2021 roku ustawa o ochotniczych strażach pożarnych. W opinii dr. Dariusza Kały specjalizującego się w prawie ochrony przeciwpożarowej, od 1 stycznia 2022 r. gminy nie mają prawa wypłacać strażakom ratownikom OSP ekwiwalentu za udział w działaniach ratowniczych oraz szkoleniach pożarniczych. A dokonanie takiej wypłaty może być uznane za złamanie ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Czytaj też: Zadania gmin w zakresie współpracy z ochotniczymi strażami pożarnymi >

- Jest to wynikiem uchylenia przez nową ustawę o OSP art. 28, będącego dotychczasową podstawą prawną dla uchwał w sprawie ekwiwalentu oraz braku właściwych przepisów przejściowych – wskazuje Dariusz Kała. Jego zdaniem, aby ponad 2400 gmin nie musiało podejmować nowych uchwał w sprawie ekwiwalentów ustawodawca powinien pilnie znowelizować ustawę.  Prawnik twierdzi, że jedynym przepisem przejściowym w zakresie ekwiwalentu jest art. 48 ustawy o OSP, zgodnie z którym uchwały dotyczące ekwiwalentów podejmuje się po raz pierwszy w terminie do 30 czerwca 2022 r. Jednocześnie art. 38 pkt 12 nowej ustawy uchyla dotychczasowy art. 28 ustawy o ochronie przeciwpożarowej, który był podstawą do wypłaty ekwiwalentu. A konsekwencją tego jest to, że wszystkie dotychczasowe uchwały w sprawie ekwiwalentów utraciły moc prawną z dniem 1 stycznia 2022 r.

Z opinią tą nie zgadza się Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej, która była autorem ustawy o OSP. Przekonuje, że uchwały dotyczące ekwiwalentu, podjęte przed dniem wejścia w życie ustawy o Ochotniczych Strażach Pożarnych tj. 1 stycznia 2022 r. obowiązują nadal, do czasu wydania nowych uchwał (art. 15 ust. 2), nie dłużej jednak niż do 30 czerwca 2022 r. (o czym stanowi art. 48 ustawy). Podkreśla, że do tego czasu rady gmin są zobowiązane do wydania nowych uchwał.

Czytaj także: MSWiA: Obowiązują uchwały ekwiwalentowe dla strażaków. Według prawników niekoniecznie>>

WZORY DOKUMENTÓW 2022 r.:

• Zgoda na organizację imprezy >
• Wniosek o uzgodnienie umowy z komendantem PSP >
• Umowa z Ochotniczą Strażą Pożarną >

Związek OSP sugeruje podejmowanie uchwał z mocą wsteczną

Zdaniem Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP wyjaśnienie autorów ustawy to „nieudolna próba ratowania wadliwych zapisów ustawy o ochotniczych strażach pożarnych”.

Opinia prawna ZOSP RP potwierdza, że „dziura ekwiwalentowa” istnieje. Zdaniem związku, w przypadku działań podejmowanych od 1 stycznia 2022 r. wypłata ekwiwalentu następować musi według zasad określonych w art. 15 ustawy o ochotniczych strażach pożarnych. Tak długo, jak nie zostanie podjęta odpowiednia uchwała przez radę gminy, która ma na to czas do 30 czerwca 2022 r. (art. 48 ustawy o OSP), nie będzie możliwe wypłacenie strażakom OSP ekwiwalentu za uczestnictwo w działaniu ratowniczym, akcji ratowniczej, szkoleniu lub ćwiczeniu, które miały miejsce od 1 stycznia 2022 r.

ZOSP RP uważa, że można tą "dziurę" naprawić przez nadawanie mocy wstecznej nowym uchwałom ekwiwalentowym. Podkreśla jednocześnie ryzyko, że takie uchwały mogą zostać uchylone przez nadzór prawny wojewody i regionalne izby obrachunkowe.

Sprawdź w LEX: Czy wysokość ekwiwalentu pieniężnego dla członków OSP podlega ujawnieniu w trybie dostępu do informacji publicznej? >

Różne uchwały w różnych gminach

Tymczasem w gminy są zdezorientowane. Od 1 stycznia ponad 90 gmin zdecydowało się przyjąć nowe uchwały w sprawie ekwiwalentu (dwie gminy określiły, że wejdą one w życie od 1 marca). Ponad setka gmin w różnych częściach kraju zdecydowała się podjąć uchwały z mocą wsteczną, np. Ostrołęka, Włodowice, Banie Mazurskie i Kołaki Kościelne. Uchwały te zaakceptowali wojewodowie.

- Dotychczas wojewodowie wielokrotnie stwierdzali w swoich jednolitych liniach orzeczniczych, że nadawanie uchwałom ekwiwalentowym mocy wstecznej jest niezgodne z prawem. Tym samym teraz zmieniają od lat ukształtowaną linię orzeczniczą, która podzielały Regionalne Izby Obrachunkowe i sądy – wskazuje dr Dariusz Kała.

Sprawą "dziury ekwiwalentowej" zainteresowali się posłowie i złożyli interpelację do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji domagając się odpowiedzi, jaka jest na dzisiaj podstawa prawna do wypłaty ekwiwalentu za udział w działaniach ratowniczych dla strażaków OSP i jakie działania zamierza podjąć rząd w celu zlikwidowania ewidentnej luki prawnej w powyższej sprawie.

Po wniosku dr Dariusza Kały sprawą ma zająć się Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych oraz Główna Komisja Orzekającej w Sprawach o Naruszenie Dyscypliny Finansów Publicznych.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.