Organizacja wyborów jest zadaniem zleconym gminom, finansowanym z dotacji celowej z budżetu państwa. Przed wyborami gminy otrzymują decyzję określającą wysokość dotacji na poszczególne zadania związane z obsługą wyborów wraz z preliminarzem wydatków. Termin rozliczenia dotacji określa Krajowe Biuro Wyborcze.
Przed 10 maja do gmin wpłynęła dotacja z Krajowego Biura Wyborczego (KBW) na przygotowanie przeprowadzenia wyborów. Nie było w niej tylko części przeznaczonej na wypłaty diet członków komisji wyborczych, która miała być przelana gminom tuż przed dniem wyborów. Środki są więc obecnie na kontach gmin, nietknięte, bo póki co gminy nie miały na co ich wydać.
Nie wiadomo, co dalej z dotacją na wybory...
Na razie samorządy nie otrzymały informacji z KBW, czy będą musiały zwrócić dotację na wybory, których nie było, czy zostanie ona przeznaczona na wybory mające odbyć się zgodnie z nową, procedowaną jeszcze w Senacie, ustawą. Jak nam mówią sekretarze gmin, ze względów technicznych zwracanie dotacji i przeliczanie jej na nowo, byłoby bez sensu.
Liczą na to, że KBW oszacuje koszt maseczek, rękawiczek, płynów do odkażania itp. w stosunku do liczby wyborców w danej gminie i lokali wyborczych i taka kwota zostanie przelana dodatkowo na konta gmin. Nie ma jednak na razie w tej sprawie żadnych informacji.
Czytaj w LEX: Zadania jednostek samorządu terytorialnego w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej >
...ale musi być wyższa
W gminie Dąbrówka środki z dotacji nie zostały dotąd wydatkowane, bo nie było takiej potrzeby. Jak nam powiedziała Agnieszka Adam, skarbnik gminy, w sytuacji epidemii więcej pieniędzy będzie trzeba przeznaczyć na organizację wyborów i w związku z tym dotacja może być zwiększona.
- W preliminarzu wydatków na organizację wyborów nie ma takiej pozycji jak zakup środków niezbędnych dla zapewnienia bezpieczeństwa pracowników czy mieszkańców, zapewne dostaniemy w tej kwestii wytyczne z KBW – mówi. Jak dodaje, zakup maseczek, rękawiczek i płynów do dezynsekcji będzie się wiązał ze znacznymi kosztami.
Według samorządowców reprezentujących miasta w przepisach jednoznacznie powinna zostać rozstrzygnięta kwestia finansowania z dotacji środków na zapewnienie bezpieczeństwa sanitarnego w lokalach wyborczych oraz środków ochrony osobistej niezbędnych do bezpiecznej organizacji i przeprowadzenia wyborów. Konieczne jest wzięcie pod uwagę ochrony dla członków komisji, urzędników wyborczych oraz pracowników samorządowych zaangażowanych w organizację wyborów.
Czytaj w LEX: Wizerunek polityka a kampania wyborcza >
Z istotnymi kosztami wiąże się też przygotowywanie pakietów wyborczych - najprawdopodobniej czynność ta będzie wykonywana przez pracowników samorządowych. Tym bardziej obecnie, w trudnej sytuacji finansowej, gmin nie stać na „kredytowanie organizacji wyborów”, dotacja na ten cel powinna zostać przekazana jak najszybciej.
Samorządy podpowiadają, co jest ważne w organizacji wyborów
Unia Metropolii Polskich oraz Związek Miast Polskich wypracowały wspólnie opinię dotyczącą ustawy o szczególnych zasadach organizacji wyborów powszechnych na Prezydenta RP zarządzonych w 2020 r. z możliwością głosowania korespondencyjnego. Zdaniem korporacji wybory będą możliwe do przeprowadzenia w oparciu o ustawę w zaproponowanym brzmieniu oraz Kodeks wyborczy tylko w warunkach rzeczywistego wygasania pandemii koronawirusa w Polsce. W przeciwnym wypadku organizacja wyborów będzie stanowiła „istotne bezpośrednie zagrożenie zdrowia i życia obywateli”.
Dotyczy to ich zdaniem również sytuacji ewentualnego zarządzenia w drodze rozporządzenia, głosowania korespondencyjnego jako jedynej formy oddania głosu na terenie gminy lub jej części w związku z sytuacją epidemiczną na tym terenie. Podkreślają, że urzędy, w związku z sytuacją epidemiczną, pracują w ograniczonym składzie osobowym, więc organizacja głosowania korespondencyjnego ad hoc byłaby wówczas niemożliwa.
Samorządowcy pozytywnie oceniają przywrócenie uprawnień Państwowej Komisji Wyborczej przy organizowaniu i przeprowadzeniu wyborów.
Czytaj omówienie w LEX: Ograniczenia z powodu epidemii mogą utrudniać zbieranie głosów poparcia przez kandydatów na Prezydenta RP >
Wyznaczenie terminów konieczne
Samorządowcy przypominają, że nowa ustawa stanowi o niestosowaniu w tegorocznych wyborach przepisów Kodeksu wyborczego określających terminy wykonania czynności wyborczych. Ich zdaniem konieczne jest wskazanie w Kodeksie wyborczym nieprzekraczalnych w normalnych warunkach terminów wykonania niektórych czynności składających się na proces wyborczy.
Ich wyznaczenie to zapewnienie sprawiedliwego, równego dla wszystkich wyborców i kandydatów udziału w wyborach. To także zapewnienie możliwości należytego wywiązania się wszystkich podmiotów uczestniczących w przygotowaniu i przeprowadzeniu wyborów ze swoich obowiązków. Apelują więc do PKW o wzięcie tych poglądów pod uwagę podczas opiniowania projektu kalendarza wyborczego, jaki zaproponuje Marszałek Sejmu RP.
Czytaj: M. Rulka, Termin wyborów na urząd Prezydenta RP >
Samorządy punktują doręczenie pakietów
Samorządowcy wciąż mają zastrzeżenia, że dostarczanie pakietów wyborczych przez operatora pocztowego do pocztowych skrzynek oddawczych, zamiast potraktowanie ich jako przesyłek poleconych, będzie miało negatywny wpływ na zasadę powszechności wyborów.
Ich zdaniem niezrozumiałe jest wprowadzenie odmiennego trybu doręczania pakietów wyborczych przez zespół co najmniej dwóch pracowników Poczty Polskiej do skrzynek pocztowych oraz przez pracowników samorządowych - na zasadach ogólnych doręczenia. Wątpliwości nasuwa też status koperty zawierającej głos wyborcy – jeżeli wyborca zdecyduje się oddać głos za pośrednictwem Poczty Polskiej, robi to w trybie przesyłki nierejestrowanej.
Czytaj w LEX: 10 dobrych praktyk cyberbezpieczeństwa w jst >
Za mało członków komisji wyborczych
Za poważne zagrożenie dla jakości procesu wyborczego uważają korporacje obniżenie minimalnego składu komisji obwodowych do 3 osób. Jak podkreślają, po 14 godzinach pracy członkowie komisji będą musieli dokonać najważniejszej czynności wyborczej – ustalenia wyników głosowania. Składy 3-osobowe wykluczają rotacyjną pracę członków komisji w lokalach wyborczych, w godzinach głosowania, co było powszechnie stosowaną praktyką. W ten sposób zapewniano członkom komisji odpoczynek w ciągu dnia i sprawną pracę komisji obwodowych po zamknięciu lokali wyborczych.
Więcej uwag oraz stanowisko dostępne jest na stronie Związku Miast Polskich oraz stronie Unii Metropolii Polskich.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
