Dostęp do ewidencji gruntów i budynków jawny i powszechnie dostępny

Od dnia 1 kwietnia 2009 r. informacje o gruntach, budynkach i lokalach będą jawne i powszechnie dostępne. Natomiast wypisy i wyrysy z operatu ewidencyjnego, zawierające dane osobowe o właścicielu oraz podmiocie władającym gruntem, będą szerzej dostępne.

Takie rozszerzenie dostępu do informacji o gruntach, budynkach i lokalach przewiduje ustawa z dnia 9 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy - Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. Nr 42, poz. 334). Nowelizacja wprowadza zmiany do art. 24 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2005 r. Nr 240, poz. 2027 ze zm.), zwanej dalej ustawą.

Informacje o gruntach, budynkach i lokalach zawiera operat ewidencyjny, który składa się z map, rejestrów i dokumentów uzasadniających wpisy do tych rejestrów (art. 24 us. 1 ustawy).

Jak można przeczytać w uzasadnieniu do projektu ustawy nowelizującej "dotychczasowe rozwiązanie w sposób zasadniczy utrudnia potencjalnym inwestorom uzyskanie podstawowych informacji dotyczących nieruchomości. Ograniczenie takie nie znajduje racjonalnego uzasadnienia. Należy zauważyć, iż dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków posiadają dla potencjalnego inwestora tak samo duże znaczenie, jak dane zawarte w księdze wieczystej. Potwierdzają one m.in. aktualny stan władania, powierzchnię nieruchomości czy klasę gruntu, co ma znaczenie np. w przypadku możliwości wyłączenia gruntu z produkcji rolnej. W praktyce, w celu uzyskania tego rodzaju danych inwestor musi uzyskać upoważnienie od właściciela nieruchomości na wydanie wypisu z rejestru gruntów i budynków. Nie jest on zatem w stanie dokonać wstępnego badania interesującej go nieruchomości bez wejścia w kontakt z jej właścicielem (użytkownikiem wieczystym). Nie posiada on bowiem interesu prawnego, a jedynie interes faktyczny".

Obecnie dostęp do danych zawierających informacje o gruntach, budynkach i lokalach jest dość utrudniony, gdyż nie ma charakteru powszechnego, jak ma to miejsce w przypadku elektronicznych ksiąg wieczystych czy Centralnej Informacji Krajowego Rejestru Sądowego.

Zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy w brzmieniu obowiązującym od 1 kwietnia 2009 r., informacje o gruntach, budynkach i lokalach, o których mowa w art. 20 ust. 1 oraz ust. 2 pkt 3 i 4, są jawne i powszechnie dostępne. Nowelizacja nie wprowadza jednak przepisów określających powszechność dostępu do danych zawartych w ewidencji gruntów i budynków. Zwraca uwagę, że informacje te będą bezpłatne.

Jakie informacje będą miały charakter jawny i powszechnie określa art. 20 ust. 1 i ust. 2 pkt 3 i 4.

Przepis art. 20 ust. 1 stanowi: ewidencja gruntów i budynków obejmuje informacje dotyczące:
1) gruntów - ich położenia, granic, powierzchni, rodzajów użytków gruntowych oraz ich klas gleboznawczych, oznaczenia ksiąg wieczystych lub zbiorów dokumentów, jeżeli zostały założone dla nieruchomości, w skład której wchodzą grunty;
2) budynków - ich położenia, przeznaczenia, funkcji użytkowych i ogólnych danych technicznych;
3) lokali - ich położenia, funkcji użytkowych oraz powierzchni użytkowej.
Zaś ust. 2 art. 20 stanowi: w ewidencji gruntów i budynków wykazuje się także:
1) właściciela, a w odniesieniu do gruntów państwowych i samorządowych - inne osoby fizyczne lub prawne, w których władaniu znajdują się grunty i budynki lub ich części;
2) miejsce zamieszkania lub siedzibę osób wymienionych w pkt 1;
3) informacje o wpisaniu do rejestru zabytków;
4) wartość nieruchomości.

Z treści powyższych przepisów wynika, że informacje dotyczące właściciela oraz podmiotów władających, w tym miejsce zamieszkania lub siedziby, nie będą jawne i powszechnie dostępne. Te dane osobowe (art. 24 ust. 3 ustawy), będą udostępniane przez starostę w formie wypisu z operatu ewidencyjnego na żądanie:
1) właścicieli lub osób fizycznych i prawnych, w których władaniu znajdują się grunty, budynki lub lokale będące przedmiotem wypisu;
2) podmiotów publicznych lub podmiotów niebędących podmiotami publicznymi, realizującymi zadania publiczne na podstawie odrębnych przepisów albo na skutek powierzenia lub zlecenia przez podmiot publiczny, które związane są z gruntami, budynkami lub lokalami będącymi przedmiotem wypisu;
3) innych podmiotów, niż wymienione w pkt 1 i 2, które mają interes prawny związany z gruntami, budynkami lub lokalami będącymi przedmiotem wypisu.

Zgodnie z obecnym stanem prawnym (obowiązującym do 1 kwietnia 2009 r.) wypisy i wyrysy z operatu ewidencyjnego są wydawane przez organ prowadzący ewidencję gruntów i budynków odpłatnie na żądanie właścicieli lub osób fizycznych i prawnych, w których władaniu znajduje się grunt, budynek lub lokal, osób fizycznych i prawnych oraz innych jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej, które mają interes prawny w tym zakresie, a także na żądanie zainteresowanych organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego. W porównaniu do poprzedniego stanu prawnego rozszerzono zatem krąg podmiotów uprawnionych do żądania wypisu, a mianowicie "innych podmiotów, niż wymienione w pkt 1 i 2, które mają interes prawny związany z gruntami, budynkami lub lokalami będącymi przedmiotem wypisu". Podkreślić należy, iż podmiot ten zobowiązany będzie wskazać przepis administracyjnego prawa materialnego, z którego wywodzi interes prawny.