Decyzja rekultywacyjna może być wydana z urzędu

Czy starosta może z urzędu wszcząć postępowanie w sprawie wydania decyzji rekultywacyjnej wobec właściciela, który zdegradował działkę poprzez nawożenie na nią gruzu?

Pytanie pochodzi z programu Prawo Ochrony Środowiska.



Czy starosta może z urzędu wydać decyzję rekultywacyjną na podstawie przepisów ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1205) - dalej u.o.g.r.l.?

Właściciel działki sklasyfikowanej jako Ps-III zdegradował ją i zdewastował poprzez nawożenie na nią dużej ilości gruzu od dłuższego czasu.

Czy starosta może z urzędu wszcząć postępowanie? Jeżeli tak, to w jaki sposób i na jakiej podstawie starostwo może od niego wyegzekwować sporządzenie projektu rekultywacji, czyli dokumentacji, na podstawie której później dokonuje się oceny, czy rekultywacja została przeprowadzona prawidłowo i czy została zakończona?

Zazwyczaj decyzja rekultywacyjna zostaje wydana na wniosek osoby zobowiązanej do rekultywacji, do którego dołączona jest ww. dokumentacja, czyli tzw. projekt rekultywacji gruntu.

Odpowiedź:

Wydanie decyzji rekultywacyjnej z urzędu jest jak najbardziej dopuszczalne, bowiem nie wolno zmieniać przeznaczenia gruntu rolnego (pastwiska) bez wyłączenia tego gruntu.

Także wójt mógłby wydać decyzję na podstawie art. 26 ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21) – dalej u.o., nakazując w niej usunięcie przedmiotowego gruzu. Organ ten może również w przypadku samowolnej zmiany przeznaczenia terenu nakazać przywrócenie stanu poprzedniego na podstawie art. 59 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 647) – dalej u.p.z.p. Jednakże w analizowanym przypadku bardziej właściwym rozwiązaniem jest wydanie z urzędu decyzji rekultywacyjnej i egzekwowanie jej na podstawie ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 1015) – dalej u.p.e.a., gdyby właściciel gruntu nie prowadził tej rekultywacji. Starosta jest przecież organ sprawującym nadzór nad prawidłowym korzystaniem z gruntów rolnych, zgodnie z art. 5 ust. 1 u.o.g.r.l.

Nie ma natomiast podstawy prawnej, aby przymusić właściciela zdewastowanej lub zdegradowanej nieruchomości rolnej do sporządzenia projektu rekultywacji, bowiem takiego obowiązku nie przewiduje u.o.g.r.l. Nie dotyczy to jednak dokumentacji, którą właściciel gruntu musi organowi przedstawić.

Uzasadnienie:

Starosta, stwierdziwszy że dany teren jest zdegradowany lub zdewastowany, powinien ustalić podmiot zobowiązany do rekultywacji terenu (np. na podstawie wypisu z ewidencji gruntów), wszcząć postępowanie administracyjne, wezwać ustalony podmiot i zażądać wyjaśnień, a następnie wydać decyzję zobowiązującą do rekultywacji (np. przywrócenia właściwego ukształtowania rzeźby terenu, zabezpieczenia ziemi przed osuwaniem się) i zagospodarowania działki w sposób zgodny z przeznaczeniem wynikającym z planu zagospodarowania przestrzennego, a także przedłożenia projektu rekultywacji zgodnego z powyższymi wskazaniami.

Kierunek rekultywacji powinien zostać określony na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, gdzie, zgodnie z art. 4 ust. 1 u.p.z.p., określone jest przeznaczenie terenu, rozmieszczenie inwestycji celu publicznego oraz określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu. Nie jest natomiast obowiązkiem starosty opracowanie projektu rekultywacji.

Artykuł 1 u.o.g.r.l. wskazuje, że ustawa ta reguluje zasady ochrony gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji i poprawiania wartości użytkowej gruntów, natomiast art. 2 ust. 1 u.o.g.r.l. określa jakie grunty są gruntami rolnymi w rozumieniu u.o.g.r.l. Zawarte w tym przepisie w pkt 1-10 wyliczenie ma charakter katalogu zamkniętego. Szczególne wymagania decyzji w sprawach rekultywacji i zagospodarowania określone zostały w art. 22 ust. 1 u.o.g.r.l. Wśród nich w pkt 2 wymieniono określenie osoby obowiązanej do rekultywacji gruntów. O rekultywacji i zagospodarowaniu rozstrzyga się zwykle co najmniej w dwóch decyzjach: pierwsza określa stopień ograniczenia lub utraty wartości użytkowej gruntów, ustalony na podstawie dwóch odrębnych opinii rzeczoznawców opinii, o których mowa w art. 28 ust. 5 u.o.g.r.l. i wskazuje osobę obowiązaną do rekultywacji gruntów; druga ustala kierunek i termin wykonania rekultywacji.


Jeśli podmiot zobowiązany do przedstawienia dokumentacji rekultywacyjnej nie wykonuje decyzji, starosta może nałożyć na niego grzywnę w celu przymuszenia w trybie u.p.e.a. Dopiero jeśli kilkakrotne nałożenie grzywny (i jej egzekucja) nie przyniesie rezultatu, starosta może wykonać "zastępczo" rekultywację gruntu, pobierając na ten cel zaliczkę od podmiotu zobowiązanego i wyznaczając firmę, która wykona rekultywację.


Gdyby podmiot zobowiązany przedstawił dokumentację, ale starosta uznał, że informacje w nim zawarte są niewystarczające, np. nie można określić stopnia ograniczenia lub utraty wartości użytkowej gruntów (bo podmiot zobowiązany nie przedstawił wymaganych opinii specjalistów), można powołać biegłych, aby sporządzili takie opinie i na ich podstawie wydać decyzję zawierającą elementy, o których mowa w art. 22 u.o.g.r.l.

Pytanie pochodzi z programu Prawo Ochrony Środowiska.