Pytanie:
Działka, na której rosną drzewa objęte wnioskiem o wydanie zezwolenia na usunięcie drzew, jest objęta miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego (MPZP). Ustalenia tego planu określają przeznaczenie tej działki pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną z dopuszczeniem drobnych usług. W ustaleniach końcowych MPZP umieszczony został zapis wprowadzający bezwzględny zakaz usuwania drzew, z wyjątkiem zabiegów pielęgnacyjnych.
Czy rozpatrując wniosek o usunięcie drzew, organ ma obowiązek brać pod uwagę zapisy MPZP? Czy w przypadku takich zapisów w MPZP jest możliwe wydanie zezwolenia na usunięcie tych drzew, które będą kolidować z zamierzeniem inwestycyjnym polegającym na budowie domu mieszkalnego jednorodzinnego?
Odpowiedź:
Jeżeli zapisy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miałyby być uwzględniane, to na przedmiotowym terenie nie mogłaby zostać zrealizowana żadna inwestycja, czy to polegająca na wzniesieniu domu jednorodzinnego, obiektu związanego z domem (np. garażem), czy obiektu przeznaczonego na usługi, gdyby z realizacją inwestycji wiązało się usunięcie drzew.
Drzewa oraz krzewy objęte są, co do zasady, ochroną, a zezwolenie jest wyjątkiem od reguły ich zachowania jako elementu przyrody, przy czym potrzeba usunięcia drzew musi być rzeczywista (w innym razie ochrona przyrody byłaby fikcją). Nie jest to zatem ochrona bezwzględna. Jednocześnie plan miejscowy jest podstawowym instrumentem kształtowania przestrzeni, zaś organy gminy mają możliwość określania przeznaczenia terenu, na którym planowana jest inwestycja.
Plan nie może jednak ograniczać prawa własności, bowiem takie ograniczenie może wprowadzać jedynie ustawa. Zakaz usuwania drzew na danej działce może wynikać z ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 1651) – dalej u.o.p., np. z art. 24 u.o.p., ale uchwałą rady gminy nie można wprowadzić zakazu usuwania wszystkich drzew na terenie prywatnym nieobjętym żadną z form ochrony przyrody.
Stąd, w mojej ocenie, organ może wydać zezwolenie na usunięcie drzew w związku z budową domu jednorodzinnego (takie jest przeznaczenie terenu), po uprzednim przeanalizowaniu, czy inwestycja może być zrealizowana bez wycinki drzew. Natomiast badanie zgodności inwestycji z planem następuje w odrębnym postępowaniu, jakim jest postępowanie w sprawie pozwolenia na budowę.
Uzasadnienie:
Konstytucja RP, oprócz regulacji zawartej w art. 74 Konstytucji RP, który dotyczy generalnej ochrony przyrody i środowiska, zawiera także generalny obowiązek ochrony własności, który został określony w art. 21 Konstytucji RP. Przepis art. 64 pkt 3 Konstytucji RP wskazuje natomiast, iż własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w takim zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności.
Aktem u.o.p. wprowadzono szereg norm, z których wynika zakaz wycinki drzew i krzewów. Zakazy te znajdują się m.in. w art. 15 ust. 1 pkt 5, art. 17 ust. 1 pkt 3, art. 40 ust. 2 czy art. 51 u.o.p. Wydając zezwolenie, o jakim mowa w art. 83 ust. 1 u.o.p., organ powinien więc rozważyć, czy bez konkretnego obiektu przyrodniczego (drzewa) nie da się zrealizować inwestycji.
Obligatoryjna odmowa usunięcia drzewa kolidującego z inwestycją - przy założeniu zgodności projektu zagospodarowania działki z planem zagospodarowania przestrzennego niewykluczającego projektowanej zabudowy - byłaby działaniem nieusprawiedliwionym, bowiem uniemożliwiałaby korzystanie z własności zgodnie z jej przeznaczeniem.
Kontekst prawny, w jakim organ administracyjny powinien orzekać po rozpoznaniu wniosku o usunięcie drzewa, można poszerzyć o przepisy art. 74 i art. 75 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1232) - dalej p.o.ś. W pierwszym z nich ogólnie mowa o oszczędnym korzystaniu z terenu w trakcie przygotowywania i realizacji inwestycji (art. 74 ust. 1 p.o.ś.).
W drugim natomiast mowa jest o obowiązku inwestora realizującego przedsięwzięcie uwzględnienia w trakcie prac budowlanych ochrony środowiska na obszarze prowadzenia prac, a w szczególności ochrony gleby, zieleni, naturalnego ukształtowania terenu i stosunków wodnych (art. 75 ust. 1 p.o.ś.). Przy prowadzeniu prac budowlanych dopuszcza się wykorzystywanie i przekształcenie elementów przyrodniczych wyłącznie w takim zakresie, w jakim jest to konieczne w związku z realizacją konkretnej inwestycji (art. 75 ust. 2 p.o.ś.).
W konsekwencji, jeżeli zakaz usuwania drzew na omawianym terenie nie wynika z wprost z przepisów u.o.p., to organ może wydać zezwolenie na usunięcie drzew, bowiem uchwałą nie można wprowadzać ograniczeń uniemożliwiających korzystanie z gruntu zgodnie z jego przeznaczeniem określonym przez miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.
Czy rozpatrując wniosek o usunięcie drzew, organ ma obowiązek brać pod uwagę mpzp?
Ekspert programu Prawo Ochrony Środowiska odpowiada na pytanie Użytkownika: Czy rozpatrując wniosek o usunięcie drzew, organ ma obowiązek brać pod uwagę zapisy MPZP wprowadzające bezwzględny zakaz usuwania drzew?
