Zbliża się setna rocznica odzyskania niepodległości

W nawiązaniu do przypadającej za pięć lat setnej rocznicy odzyskania niepodległości, Michał Boni, minister administracji i cyfryzacji opublikował kroki jakie jego zdaniem powinniśmy podjąć by w 2018 r. osiągnąć model państwa optimum, państwa o odpowiednim rozmiarze na czasy, w których żyjemy.


Samorządy mają ważną rolę w budowie państwa optimum

Szef resortu cyfryzacji w swych rozważaniach dostrzegł ogromną rolę samorządów w tworzeniu koncepcji państwa optimum, nazywanego niekiedy – smart goverment.

Zdaniem Gowina poziom centralny powinien wspierać rozwiązywanie problemów na niższych szczeblach życia publicznego, z wykorzystaniem zasady pomocniczości oraz siły samorządów. Wszystkie decyzje o charakterze publicznym muszą być bliżej ludzi. Polskie samorządy wniosły do transformacji impet zmian i obywatelskiej oraz wspólnotowej odpowiedzialności. Dzisiaj potrzebna jest jednak reforma reform samorządowych, by zbudować nową harmonię między dwoma skrzydłami tego samego państwa: rządowym i samorządowym.


Warunkiem harmonii jest efektywny model finansowania zadań, ale i elastyczność w ich realizacji – tak, by nie redukować samorządu do wykonawcy przeregulowanych zasad, niszcząc jego inwencję i inicjatywy. Istotną jest adaptacja modelu samorządowej organizacji kraju do realnych możliwości działania oraz wykorzystywania potencjału. Nie wyręczać wspólnot lokalnych i regionalnych skrojonych na miarę potrzeb rozwojowych, ale harmonijnie uzupełniać się w realizacji dobra publicznego.

Aparat administracji nie może być zanadto rozbudowany

W opinii ministra administracji i cyfryzacji administracja nie powinna być rozbudowana ponad to, co jest naprawdę potrzebne w określonych dziedzinach. Jego zdaniem kluczem jest lepsze dopasowanie zasobów administracyjnych do zadań realizowanych przez państwo w danym czasie na rzecz określonych grup społecznych. Zanadto rozbudowany aparat nie jest w stanie elastycznie reagować na zmiany. Administracja musi być elastyczna – żeby naprawdę mogła być efektywna, rozliczana z zadań. Błędy w administracji trzeba naprawiać, przestępstwa – jeśli do nich dojdzie, karać. Ale rzetelność, sumienność i odwagę w podejmowaniu mądrych decyzji – należy nagradzać. Wysokie standardy działania administracji muszą obowiązywać jednakowo – od ministrów po samorządowych urzędników gminy. Podstawowym miernikiem oceny administracji musi być jej skuteczność w rozwiązywaniu spraw ludzi, a nie to – ile osób w niej pracuje. @page_break@



Boni podkreśla, że nie ma innej filozofii państwa, niż służenie swoim obywatelom. Ale zależnie od modelu państwa – formy tej służby mogą wyglądać odmiennie. Państwo maximum bywa często zabarykadowane, z utraconym słuchem na realny głos obywateli, chorobliwie ostrożne w dawaniu wolności oraz w otwartości na współpracę z obywatelami. Z kolei, państwo minimum nie ma w świecie współczesnych zmian technologicznych i kulturowych – narzędzi do tego, by stworzyć warunki dla optymalnego uwolnienia energii i umiejętnie dla dobra wszystkich pożytkować tę energię, jaką biznes, obywatele, użytkownicy Sieci chcieliby zaoferować państwu oraz wspólnocie społecznej. Dlatego właśnie państwo optimum, oparte na kontrakcie między powoływanymi do realizacji zadań władzami publicznymi, z demokratycznego wyboru i z mandatem decyzyjności – a obywatelami, oceniającymi decyzje władz, ale też i współtworzącymi rozwiązania – jest najbardziej plastycznie dopasowane do wyzwań, jakie nas otaczają. Takie państwo nie może być za barykadami, takie państwo nie może być głuche, ale nie może też być wodzone za nos przez populizm i grupki niezdolne do wspólnego poszukiwania dobra wspólnego. Państwo optimum kończy się tam, gdzie zwycięża ideologia biurokracji i mit wszechrozumnej władzy oraz tam, gdzie determinacja i decyzyjność uciekają w szarą strefę bierności i uniku.



Jeśli państwo optimum ma pomóc najpierw w optymalizacji wskazywania, a później osiągania celów, to nie wystarczy już działać dla obywateli, ale należy znaleźć sposoby na działanie razem z nimi. To kluczowe w dzisiejszej gospodarce i demokracji. Oczywiście tam, gdzie to możliwe i akceptowane (jak przy projektach, o których finansowaniu decydują bezpośrednio obywatele czy w sieciowym konsultowaniu rozwiązań), bez żadnego przymusu, fałszywego dialogu oraz sztucznej kooperacji.

Najbardziej użytecznym narzędziem dla poprawy funkcjonowania administracji, dla jej lepszego skupienia uwagi na użytkowniku/obywatelu – jest wykorzystanie informatyzacji. To dlatego pojawił się pomysł, by połączyć ze sobą dwa nurty funkcjonowania państwa w jednym ministerstwie : dotyczące poprawy administracji oraz tworzenia warunków dla impetu cyfrowego. Cyfrowy charakter zmian wielu aspektów funkcjonowania współczesnego świata wymaga państwa optimum 2.0.

Jak te wytyczne przekuć w praktykę ?

Początki widać już w kilkunastu projektach. Najlepszym sposobem zdejmowania barykad z państwa jest przejrzysty dostęp do informacji publicznej oraz prowadzonych konsultacji i uzgodnień projektów rządowych. To zwiększa wiarygodność wobec obywateli i pozwala na otwartą współpracę, a przez to zwiększa jakość podejmowanych decyzji czy stanowionego prawa. Niezbędne jest zatem umieszczanie informacji publicznych on line, podobnie jak prowadzenie konsultacji. Doprecyzowania wymaga jednak definicja informacji publicznej – tak żeby nie tworzyć alibi dla urzędników niektórych instytucji, że tamuje się dostęp do informacji pod pretekstem niejasności. Nowy model, w pełni wykorzystując najnowsze technologie, powinien być wdrożony do końca 2014. Podstawą wzrostu efektywności działania administracji, ale również wzrostu przedsiębiorczości nowego typu, jak i rozwoju OBYWATELI SIECI, jest następujące krok po kroku otwieranie zasobów państwa, szczególnie w dziedzinach edukacji, kultury, nauki – tak by do 2015 roku podstawowy kanon repozytoriów otwartego społeczeństwa już funkcjonował.

Jeśli chcemy rosnącą aktywność w Sieci wykorzystać dla rozwoju nowych form finansowania kultury, projektów edukacyjnych, ale także start-upów czysto biznesowych, to trzeba przygotować rozwiązania crowd-fundingowe, które w uporządkowanych ramach prawnych (jak w USA, czy Wielkiej Brytanii) pozwolą przejrzyście zbierać pieniądze w internecie na przedsięwzięcia inwestycyjne.

Po stworzeniu dobrych warunków prawnych dla równego traktowania dokumentów i procedur elektronicznych oraz papierowych, należałoby jak najszybciej (do końca 2013 roku) wybrać 10 najbardziej istotnych usług z punktu widzenia satysfakcji obsługiwanych przez administrację obywateli – i zapewnić możliwość ich realizowania drogą elektroniczną. Stopniowo ten katalog byłby poszerzany o kolejne usługi. Usługi administracyjne, zanim zostaną dobrze zinformatyzowane, powinny być najpierw uproszczone, tak by np. dzisiejsze 12 kroków procedury w usłudze pomniejszyć do zasadniczych 5 -7 kroków, eliminując zbędne wymagania, takie jak konieczność wielokrotnego podawania przez obywateli informacji, które urzędnik załatwiający sprawę sam może znaleźć w systemie.

Należy dalej upowszechniać w administracji przechodzenie z wymogu zaświadczeń na kulturę oświadczeń, zarazem zwiększając pewność potwierdzeń różnych danych poprzez elektroniczną wymianę informacji między instytucjami oraz rejestrami. Integracja rejestrów to także podstawa do rozwoju e – usług. I nie chodzi tu o to, że lżej będzie instytucjom i urzędnikom, ale o to, że będzie to służyło człowiekowi, który w jednej osobie jest zarazem obywatelem potrzebującym identyfikacji, rodzicem dzieci, kierowcą samochodu, pacjentem w przychodni, osobą potrzebującą wezwać pomocy, podatnikiem, czy może klientem systemu sprawiedliwości.


Model państwa optimum 2.0 trzeba tworzyć już teraz

Tworzenie warunków dla funkcjonowania modelu państwa optimum 2.0 trzeba zacząć już teraz. Efekty będą ujawniały się krok po kroku, poprawiając jakość życia obywateli – bo załatwianie spraw będzie trwało krócej, państwo będzie na podglądzie obywateli w różnych ważnych decyzjach, a zarazem dane osobowe i prywatność będzie chroniona, bo zostaną wyznaczone przejrzyste reguły i limity monitoringu ze strony państwa. Na pewno okaże się to istotnym czynnikiem wspierającym rozwój kraju, i na pewno jest odpowiedzią na oczekiwania różnych grup społecznych, różnych pokoleń, mieszkańców różnych obszarów.

Źródło: mac.gov.pl