Sąd Okręgowy w Gliwicach 28 listopada 2019 r. postanowił przedstawić Sądowi Najwyższemu zagadnienie: Czy w sytuacji, gdy treść testamentu własnoręcznego nie pozwala na ustalenie kręgu osób powołanych przez spadkodawcę do spadku, gdyż wskazano w nim jako spadkobierców przyjaciół spadkodawcy - mężczyzn z bliżej nieokreślonego zdjęcia, możliwe jest dociekanie woli osoby sporządzającej testament w oparciu o zeznania świadków lub samej zainteresowanej dziedziczeniem?
Opis spadkobierców
Sąd Okręgowy podkreślił, że zgodnie z art. 959 k.c. osoba spadkobiercy powinna być oznaczona w testamencie. Jednocześnie zauważył, że w doktrynie obowiązek ten nie zawsze jest utożsamiany z koniecznością podania imienia i nazwiska takiej osoby, możliwe jest bowiem wskazanie spadkobiercy w sposób opisowy, byleby tylko ustalenie spadkobiercy nie budziło wątpliwości (np. mojej matce, żonie, najstarszemu synowi itp.).
Czytaj: Prof. Załucki: W polskim prawie spadkowym brakuje wideotestamentów>>
Sąd Okręgowy powołał stanowisko Sądu Najwyższego zajęte w orzeczeniu z 13 czerwca 2001 r. o sygnaturze II CKN 543/00, z którego wynika, że określenie osoby spadkobiercy w drodze wykładni testamentu jest możliwe wtedy, gdy w testamencie zawarto jednoznaczne kryteria pozwalające ustalić wolę spadkodawcy w sposób niebudzący wątpliwości. Kryteria te powinny być sformułowane w ten sposób, aby na ich podstawie odkodowująca treść testamentu osoba trzecia.
Ważna wola spadkodawcy
Według sędziów Sądu Okręgowego do tej pory zagadnienia prawne przedstawione do rozstrzygnięcia były w stanie kategorycznie zidentyfikować osoby powołane do spadku. Mając to na względzie można przyjąć, że gdy treść testamentu jest niejasna i zastosowano w nim niejednoznaczne kryteria identyfikujące osoby powołane do spadku, określenie spadkobierców w drodze wykładni testamentu stanowiłoby jego niedopuszczalne uzupełnienie.
Czytaj też: SN: Zachowek nie dla wnuka, gdy jego matka była wydziedziczona>>
Sąd Okręgowy zwrócił także uwagę, że w orzecznictwie sądów powszechnych zajęto już stanowisko, iż nie jest możliwe dociekanie woli osoby sporządzającej testament w którejś z dopuszczonej ustawą form pisemnych, na podstawie zeznań świadków lub osoby zainteresowanej dziedziczeniem.
Okoliczności zewnętrzne
Z drugiej jednak strony, charakter prawny testamentu uzasadnia odmienne – względem ogólnego reżimu – unormowanie reguł wykładni testamentu (art. 948 § 1 k.c.), przejawiające się w prymacie interpretacji subiektywnej, nawiązującej wyłącznie do punktu widzenia spadkodawcy, nie zaś innych osób (spadkobierców itp.). Wobec tego testament należy tak tłumaczyć, żeby zapewnić możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy wyrażonej przez niego w testamencie. W tej sytuacji – obok treści samego testamentu – doniosłą rolę odgrywają także wszelkie okoliczności zewnętrzne, choćby nie wspomniano o nich w treści testamentu.
Należą do nich relacje spadkodawcy z osobami, dla których przeznaczono w testamencie korzyść lub pominiętymi, motywy, zachowanie oraz wypowiedzi spadkodawcy co do testamentu, niezależnie, kiedy nastąpiły. Wymienione okoliczności można ustalać wszelkimi dopuszczalnymi dowodami, nie sprzeciwia się bowiem temu art. 247 k.c., gdyż dochodzi w ten sposób do wyjaśnienia osnowy dokumentu.
Sygnatura akt II CZP 24/20
Cena promocyjna: 89.1 zł
Cena regularna: 99 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
