Właściciel rzeczy może podarować ją innej osobie. Często przedmiotami darowizn na rzecz osób bliskich bywają pieniądze, biżuteria, czy samochody. Warto jednak pamiętać, że przedmiotem darowizny nie musi być cała rzecz, lecz także udział w prawie własności rzeczy. Dokonać darowizny udziału we współwłasności można dokonać również w przypadku, jeżeli rzecz dotychczas miała tylko jednego właściciela. W takim wypadku właściciel dokonuje wyodrębnienia udziału w prawie współwłasności, a następnie zawiera umowę darowizny przenoszącą ten udział na inną osobę.

Salony samochodowe zarejestrują nowe auta on-line>>

 

Umowa darowizny części pojazdu

Nierzadko przedmiotem takiej „częściowej” darowizny jest samochód. Nie chodzi tu oczywiście o darowiznę części fizycznej samochodu, np. wycieraczek lub foteli, lecz o przeniesienie określonego udziału w prawie własności samochodu jako całości. Współwłasność może być wygodnym rozwiązaniem, jeśli osoby bliskie wspólnie korzystają z pojazdu, choć nie jest wykluczone, że prawa właścicielskie do samochodu może mieć osoba, która nie posiada prawa jazdy. Decyzja o darowiźnie udziału w prawie własności samochodu niejednokrotnie wiąże się z chęcią zaoszczędzenia na wysokich opłatach ubezpieczeniowych. Nieraz rodzice, chcąc sprezentować dziecku samochód, ofiarują mu jedynie udział we współwłasności, dzięki czemu może ono korzystać z przysługujących im zniżek ubezpieczeniowych, mimo że samodzielnie korzysta z pojazdu. O czym warto pamiętać, decydując się na taki krok?

 

 

 

Darowizna udziału we współwłasności samochodu jest zbliżona do darowizny samochodu w całości. Zasadnicza różnica pomiędzy tymi umowami polega na tym, że w przypadku darowizny całego pojazdu dochodzi do zmiany osoby właściciela, natomiast w przypadku darowizny udziału we współwłasności pojazd będzie miał dwóch lub więcej współwłaścicieli. Istotne znaczenie ma również to, że gdy samochód jest własnością jednej osoby, do podarowania innej osobie jedynie udziału w prawie współwłasności (a nie samochodu w całości) niezbędne jest prawne wyodrębnienie tego udziału. Zgodnie z art. 888 § 1 k.c. przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. O darowiźnie mowa wówczas, gdy przekazanie składnika majątku następuje nieodpłatnie, bez ekwiwalentu.

 

Co powinno znaleźć się w umowie darowizny?

W innym wypadku strony zawarłyby inną umowę (np. sprzedaży). Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 28 maja 2018 r. w sprawie I ACa 1816/16 (LEX nr 2524965) wskazał, że darowiznę od innych czynności wyróżnia to, że jej celem jest nieodpłatne przysporzenie obdarowanemu korzyści. Zwrócił jednak uwagę, że dla zakwalifikowania umowy jako darowizny nie jest jednak konieczne by świadczenie darczyńcy nie wiązało się z żadnymi obowiązkami po stronie obdarowanego. Świadczy o tym chociażby to, że darowizna może być obciążona poleceniem.

 

Umowa darowizny będzie skuteczna, jeśli darczyńca ją przyjmie. Umowa darowizny nie ma bowiem charakteru jednostronnego, co oznacza, że do jej zawarcia nie dojdzie, jeśli obdarowany odmówi przyjęcia rzeczy. Teoretycznie umowa darowizny udziału we współwłasności samochodu nie musi być zawarta w formie pisemnej. Najlepiej jednak jeśli tak się stanie, a to z uwagi na konieczność udokumentowania takiego kontraktu w urzędzie podatkowym i w starostwie powiatowym (lub w urzędzie miasta na prawach powiatu bądź w urzędzie dzielnicy – w przypadku Warszawy). Jak wynika z § 6 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 11 grudnia 2017 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów oraz wymagań dla tablic rejestracyjnych (Dz.U.2017.2355) dokument umowy darowizny został wyszczególniony jako jeden z dowodów własności pojazdu.

 

Strony umowy powinny wskazać w niej swoje dane osobowe (imiona, nazwiska), warto podać również numery PESEL. Celowe jest również zaznaczenie, czy strony są ze sobą spokrewnione lub spowinowacone – a jeśli tak, to jakie łączą ich więzy (np. darczyńca jest matką obdarowanego). Kwestia ta jest bowiem istotna z przyczyn podatkowych. Dodatkowo w umowie trzeba ujawnić datę jej zawarcia.

 

 

Należy również precyzyjnie wskazać co jest przedmiotem przekazywanym obdarowanemu. Niezbędne jest opisanie danych indywidualizujących pojazd, który jest darowany. Warto wyszczególnić jego markę, numer rejestracyjny, numer nadwozia, rok produkcji. Gdy przedmiotem darowizny jest udział w prawie własności, konieczne jest jednoznaczne sprecyzowanie wielkości tego udziału. Można to uczynić określając wysokość udziału w formie ułamka lub procentowo.

 

Jeżeli samochód ma tylko jednego właściciela, to udział ten musi zostać wyodrębniony z dotychczasowego jednolitego prawa własności.  Przykładowo w tym celu można zawrzeć w umowie darowizny następujące postanowienie: „A oświadcza, że będąc wyłącznym właścicielem samochodu marki … o numerze rejestracyjnym …, numerze nadwozia …, rok produkcji … wyodrębnia z prawa własności tego samochodu udział wynoszący 1/2 w prawie współwłasności i przedmiotowy udział w prawie współwłasności tego samochodu daruje na rzecz B, zaś B oświadcza, że darowiznę tę przyjmuje”.

 

Ze względów podatkowych warto również wskazać wartość darowanej rzeczy lub udziału w jej współwłasności. Strony powinny też napisać, czy to pierwsza czy kolejna umowa darowizny dokonywana między nimi w ostatnich 5 latach. W umowie można także zawrzeć oświadczenie darczyńcy, że rzecz nie ma ukrytych wad fizycznych, a obdarowany może również wskazać, że zapoznał się ze stanem technicznym samochodu i nie zgłasza uwag do stanu technicznego pojazdu. Umowa powinna zostać podpisana przez strony kontraktu.

 

Jak zarejestrować pojazd?

Niezależnie od zawarcia umowy darowizny należy dopełnić formalności przed organem administracyjnym, w wydziale komunikacji właściwym dla miejsca zamieszkania strony. Może być to starosto powiatowe, urząd miasta lub urząd dzielnicy (jeśli stroną jest mieszkaniec stolicy). Obowiązek dokonania rejestracji powinien być wypełniony w terminie 30 dni od zawarcia umowy.

 

 

 

W tym celu konieczne jest wypełnienie wniosku (wzór można pobrać ze stron internetowych właściwych urzędów). Należy pamiętać, aby udając się do urzędu zabrać ze sobą zabrać oryginał umowy, dowód rejestracyjny pojazdu, kartę pojazdu, jeśli była wydana oraz potwierdzenie aktualnego ubezpieczenia OC (do wglądu). Formalności można dopełnić osobiście lub przez pełnomocnika. W tym ostatnim przypadku pełnomocnik powinien okazać dokument pełnomocnictwa. Pełnomocnictwo co do zasady podlega opłacie skarbowej w kwocie 17 zł, jednakże obowiązek jej zapłaty nie powstaje jeśli pełnomocnictwo jest udzielane małżonkowi, wstępnemu, zstępnemu lub rodzeństwu.

 

Jak wynika z § 5 ust 6a rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 września 2003 r. w sprawie szczegółowych czynności organów w sprawach związanych z dopuszczeniem pojazdu do ruchu oraz wzorów dokumentów w tych sprawach (Dz.U.2019.2130) w przypadku zawiadomienia o zmianie w zakresie współwłasności pojazdu, jeżeli zmiana ta dotyczy współwłaściciela/współwłasności pojazdu określonej w rubryce "Adnotacje Urzędowe", organ rejestrujący w rubryce tej zamieszcza nową adnotację o współwłaścicielu/współwłasności albo skreśla dotychczasową adnotację. Warto pamiętać, że z uwagi na pandemię COVID-19 godziny działania urzędów i sposób przyjmowania interesantów bywają ograniczone i warto przed udaniem się do urzędu ustalić kwestie z tym związane.

 

Jak zgłosić umowę w urzędzie podatkowym?

Po zawarciu umowy należy również zgłosić darowiznę we właściwym urzędzie podatkowym. Najczęściej tego rodzaju umowy dokonywane są między osobami bliskimi, które nie są obowiązane ponosić podatku od darowizny, o ile dopełnią wymaganych formalności. Małżonek, zstępni, wstępni, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, którzy w 6-miesięcznym terminie, zgłoszą zawarcie umowy, nie będą płacili podatku. Gdyby jednak strony tego zaniedbały, powstanie konieczność opodatkowania podarowanego udziału w pojeździe.

 

 

 

Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

  • Do I grupy podatkowej zalicza się: małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki, itd.), wstępnych (rodziców, dziadków, itd.), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
  • Do II grupy zalicza się zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
  • Do III grupy należą innej osoby.

 

Podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku, według następujących skal:

  • w I grupie podatkowej, przy wartości darowizny do 10.278 zł – 3 proc., przy wartości darowizny od 10.278 zł do 20.556 zł – 308,30 zł i 5 proc. nadwyżki ponad 10,278 zł, a przy wartości darowizny powyżej 20.556 zł – 822,20 zł i 7 proc. nadwyżki ponad 20.556 zł;
  • w II grupie podatkowej, przy wartości darowizny do 10.278 zł – 7 proc., przy wartości darowizny od 10.278 zł do 20.556 zł – 719,50 zł i 9 proc. nadwyżki ponad 10,278 zł, a przy wartości darowizny powyżej 20.556 zł – 1.644,50 zł i 12 proc. nadwyżki ponad 20.556 zł;
  • w III grupie podatkowej, przy wartości darowizny do 10.278 zł – 12 proc., przy wartości darowizny od 10.278 zł do 20.556 zł – 1.233,40 zł i 16 proc. nadwyżki ponad 10,278 zł, a przy wartości darowizny powyżej 20.556 zł – 2.877,90 zł i 20 proc. nadwyżki ponad 20.556 zł;

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.