Zwolnienie od kosztów nie obejmuje wznowienia postępowania

Zwolnienie od kosztów sądowych przyznane stronie w postępowaniu rozpoznawczym nie obejmuje postępowania ze skargi o wznowienie tego postępowania. Takie stanowisko zaprezentował Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 26 listopada 2009 r.

Sąd Najwyższy zauważył (III CZ 50/09, LEX nr 593443), iż przyjęcie, że zwolnienie od kosztów udzielonych w postępowaniu rozpoznawczym rozciąga się na postępowanie wznowieniowe podważałoby regułę uwzględniania aktualnej sytuacji majątkowej strony wnoszącej skargę o wznowienie postępowania. W przypadku tego środka jest to szczególnie istotne przy uwzględnieniu, że może on być wniesiony, inaczej niż środki odwoławcze i skarga kasacyjna, nawet po okresie kilku lat od zakończenia postępowania rozpoznawczego.

Zdaniem Sądu Najwyższego, skarga o wznowienie postępowania jest środkiem prawnym zbliżonym do nadzwyczajnych środków zaskarżenia i z tego względu uzasadnione jest takie jej kwalifikowanie. Za takim charakterem skargi przemawia co najmniej kilka powodów. Po pierwsze, skarga ta dotyczy orzeczeń prawomocnych, co w odniesieniu do skargi kasacyjnej stanowi podstawowe kryterium uznania jej za nadzwyczajny środek zaskarżenia. Po drugie, sąd po wniesieniu skargi ocenia dopuszczalność wznowienia, a także dopuszczalność skargi, co również upodabnia skargę o wznowienie postępowania do skargi kasacyjnej. Jeżeli skarga o wznowienie postępowania nie podlega odrzuceniu, co dotyczy także środków zaskarżenia, jej wniesienie wywołuje ten skutek, że sąd rozpoznaje sprawę na nowo, jednakże w granicach, jakie zakreśla podstawa wznowienia, a zatem podobnie jak środek zaskarżenia. Także sposób orzekania przez sąd po rozpoznaniu skargi o wznowienie postępowania jest typowy dla środków zaskarżenia (zob. art. 412 § 2 k.p.c.). Oceniając charakter skargi o wznowienie postępowania nie można też pominąć kryterium formalnego, związanego z ulokowaniem przepisów poświęconych tej skardze w dziale VI tytułu VI Kodeksu postępowania cywilnego, pomiędzy przepisami dotyczącymi skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

Z tych powodów, w opinii Sądu Najwyższego, bardziej przekonywające jest stanowisko, że wniesienie skargi o wznowienie postępowania wszczyna nową sprawę. A ponieważ zwolnienie od kosztów sądowych przyznawane jest na potrzeby konkretnej sprawy i ma charakter tymczasowy, zostaje w związku z tym "pochłonięte" przez uprawomocnienie się orzeczenia rozstrzygającego istotę sprawy.

Artykuł pochodzi z programu System Informacji Prawnej LEX on-line