Skarżący Ryszard P. zwrócił się do Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej o umorzenie należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego na rzecz córki. Powołał się trudną sytuację życiową i zły stan zdrowia.
Skarżący ma 45 lat, zamieszkuje wspólnie z matką, która zapewnia mu mieszkanie oraz opłaca rachunki za utrzymanie domu, wodę prąd, gaz oraz śmieci z emerytury w wysokości około 1100 zł - 1200 zł.
Dochody skarżącego i brak pracy
Wydatki związane z zakupem lekarstw to koszt około 70 zł miesięcznie. Orzeczeniem Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności skarżący został zaliczony do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności na okres do 31 października 2023 r. ze wskazaniem umożliwiającym podjęcie zatrudnienia w warunkach pracy chronionej.
Zobacz wzór dokumentu w LEX: INF-W Informacja półroczna dotycząca spełniania przez pracodawców prowadzących zakłady pracy chronionej albo zakłady aktywności zawodowej warunków określonych w art. 28 i art. 33 ust. 1 i 3 ustawy > >
Skarżący poinformował, że ze względu na stan zdrowia nie może podjąć zatrudnienia. A Zakład Ubezpieczeń Społecznych 20 kwietnia 2021 r. odmówił skarżącemu prawa do świadczenia rehabilitacyjnego, uznając, że skarżący nie jest niezdolny do pracy. Od decyzji tej skarżący wniósł odwołanie do Sądu Rejonowego. Sprawa jest w toku.
Głównym źródłem utrzymania skarżącego jest:
- pomoc finansowana ze środków pomocy społecznej w formie zasiłku stałego w wysokości 141 zł,
- zasiłek celowy w wysokości 91,50 zł (ostatnia wypłata w grudniu 2021 r.) oraz
- zasiłek okresowy w wysokości 130 zł (ostatnia wypłata w grudniu 2021 r.),
- matka udziela skarżącemu pomocy finansowej w wysokości 560 zł na pokrycie opłat mieszkaniowych, zakup lekarstw oraz żywności.
Skarżący nie ubiegał się wcześniej o rozłożenie na raty ani o odroczenie terminu spłaty swoich należności.
Zaległe alimenty na rzecz córki
Burmistrz gminy ustalił prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego na rzecz córki skarżącego w okresie od 1 sierpnia 2009 r. do 30 września 2017 r. W tym czasie skarżący był osobą zdolną do pracy i mógł podejmować aktywność zawodową.
Skarżący posiada zadłużenie z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego w wysokości 49 tys. zł oraz odsetki w wysokości 11 058,09 zł (stan na dzień 29 grudnia 2021 r.). Skarżący spłacił tytułem alimentów kwotę 510,18 zł, a pozostałe wpłaty zostały zaliczone na poczet odsetek.
Burmistrz gminy orzekł o odmowie umorzenia skarżącemu należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego na rzecz córki.
Czytaj w LEX: Wysokość dochodu w rodzinie kluczowa przy przyznawaniu świadczeń z funduszu alimentacyjnego > >
Organ pierwszej instancji, podkreślając uznaniowy charakter rozstrzygnięcia, stwierdził, że całokształt sytuacji życiowej skarżącego jest niewątpliwie trudny, ale nie jest na tyle szczególny, aby umorzyć należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, czyli udzielić najdalej idącej ulgi w spłacie. Podkreślono, że skarżący nie jest osobą nie zdolną do pracy.
W odwołaniu od decyzji skarżący, nie zgadzając się z decyzją burmistrza, wskazał, że posiada potwierdzenie sześciu wpłat na rzecz Funduszu Alimentacyjnego z lat 2017 i 2018 oraz potrącenia komornicze z wynagrodzenia za pracę w 2012 r., 2016 r., 2017 r., 2018 r. Dodał, że komornik sądowy dokonał zajęcia z jego wynagrodzenia kwoty w wysokości 32 342,03 zł w tym na poczet kwoty świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego. Ponadto podniósł, że jego obowiązek alimentacyjny wobec córki w kwocie po 600 zł miesięcznie został uchylony przez sąd 1 stycznia 2019 r.
Decyzja utrzymana w mocy
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Krakowie utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji.
Podkreślono, że umorzenie należności oznacza definitywną rezygnację organu władzy publicznej z możliwości odzyskania środków finansowych wypłaconych z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej. Zatem brak możliwości wywiązania się z obowiązku alimentacyjnego powinien być efektem działania czynników obiektywnych, na które dłużnik alimentacyjny nie ma wpływu oraz które nie rokują możliwości poprawy.
Podzielając ocenę burmistrza pokreślono, że mimo trudnej aktualnie sytuacji życiowej, materialnej i zdrowotnej skarżącego, nie jest on osobą niezdolną do pracy. W ocenie organu stopień orzeczonej niepełnosprawności nie eliminuje go całkowicie z rynku pracy.
Na tę decyzję skarżący wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, w której zakwestionował zapadłe rozstrzygnięcie. W uzasadnieniu skargi wskazał, że pierwsze problemy finansowe skarżącego zaczęły się w 2009 r. kiedy to jego pracodawca nie wypłacał mu należnego wynagrodzenia. Później realizował swój obowiązek poprzez wpłaty oraz potrącenia z wynagrodzenia w różnej wysokości. W 2019 r. skarżący doznał urazu kręgosłupa w następstwie czego był długotrwale niezdolny do pracy i ją stracił w maju 2021 r. Aktualnie jest po operacji kręgosłupa, ale jak stwierdził jego stan nie rokuje powrotu do pełnej sprawności. Teraz utrzymuje się z zasiłków i pomocy matki.
WSA oddala skargę ojca
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie uznał, że skarga nie zasługiwała na uwzględnienie.
Istota sprawy sprowadzała się do rozstrzygnięcia czy organ odwoławczy zasadnie utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji o odmowie umorzenia skarżącemu należności z tytułu wypłaconych jego córce świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Podstawę kontrolowanej decyzji stanowił przepis art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Zgodnie z tym przepisem organ właściwy wierzyciela może na wniosek dłużnika alimentacyjnego umorzyć jego należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego łącznie z odsetkami w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, uwzględniając sytuację dochodową i rodzinną.
Użycie w treści tego przepisu sformułowania "może" wskazuje, że decyzja wydawana na jego podstawie zapada w ramach uznania administracyjnego.
Działanie w ramach uznania administracyjnego nie oznacza, dowolności. Istotnie organ ma możność wyboru, bo może umorzyć lub odmówić umorzenia należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, nawet, gdy w sprawie zachodzą przesłanki uzasadniające jego uwzględnienie.
Nie skorzystał zatem w pierwszej kolejności z udzielenia innych ulg w spłacie swoich zobowiązań, o których stanowi art. 30 ust. 2 ustawy, w postaci rozłożenia na raty czy odroczenia terminu płatności zadłużenia. Dłużnik alimentacyjny powinien więc w pierwszej kolejności zwrócić się o odroczenie terminu spłaty występującego zadłużenia lub rozłożenia tej spłaty na raty, a dopiero w ostateczności uzasadnione jest wystąpienie o umorzenie powstałej należności. Negatywne rozstrzygnięcie tej sprawy nie wyklucza natomiast składania kolejnych wniosków o umorzenie w przypadku zmiany sytuacji skarżącego, tj. przykładowo w razie uzyskania orzeczenia o trwałej niezdolności do pracy.
Zobacz także w LEX: Odwołania od decyzji w sprawach dotyczących pomocy społecznej - 2.7. Umorzenie należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego > >
W tej sytuacji Ryszard P. złożył skargę kasacyjną do sądu II instancji.
Zobacz również: Spraw o alimenty jest mniej, ale są bardziej skomplikowane
NSA oddala skargę
Skarga kasacyjna wniesiona w tej sprawie dotyczyła umorzenia zaległości alimentacyjnych z ośmiu lat. Naczelny Sąd Administracyjny zauważył, że w tym okresie był osobą zdolną do pracy i mógł podejmować zatrudnienie, a także spłacać należność. Nie ulega również wątpliwości, że sytuacja zdrowotna skarżącego pogorszyła się po 2017 r., a także po tym czasie skarżący został zaliczony do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.
W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego materiał dowodowy był wystarczający dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy i został on przez organy prawidłowo oceniony. Brak jest więc podstaw do kwestionowania rzetelności postępowania dowodowego i prawidłowości ustaleń stanowiących podstawę wydanych w sprawie decyzji odmawiających umorzenia przedmiotowych należności.
Wyrok NSA z 30 sierpnia 2024 r., sygn. akt I OSK 2432/23
![Fikcja prawna w prawie procesowym cywilnym [PRZEDSPRZEDAŻ]](/gfx/prawopl/_thumbs/produkty_foto/81580/978-83-8358-370-9_,mXqL62OeqFTLkrXdmIyYmw.jpg)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
