Spór z ZUS w tej sprawie trwa już 10 lat. Prokurator Andrzej Kwaśniewski w kwietniu 2014 roku wygłosił sześciogodzinny wykład na temat metodyki pracy prokuratora w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Krakowie.
ZUS stwierdził, że umowa podpisana z prokuratorem przez Izbę jest umową o dzieło i należy od niej odprowadzić składkę zdrowotną, emerytalną i rentową, a także – wypadkową w wysokości 1460 zł.
Decyzję ZUS Izba zaskarżyła do sądu pracy, który 13 czerwca 2019 r. orzekł, ze wykłady nie podlegają ubezpieczeniom społecznym, gdyż jest to umowa o dzieło.
Następnie ZUS złożył apelację, a sąd odwoławczy zmienił wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie, przyznając rację organowi rentowemu.
Skargę kasacyjną złożyła krajowska Izba. Zarzuciła wyrokowi:
- Niewłaściwą obsadę sądu II instancji, którzy orzekał jednoosobowo,
- Błędną kwalifikację umowy o przeprowadzenie wykładu jako umowę o świadczenie usług, nie o dzieło.
Pełnomocniczka Izby – radca prawny Zuzanna Jęcek wyjaśniała, że wykład prokuratora dla aplikantów był wyjątkowy i niepowtarzalny, gdyż dotyczył najnowszych zmian legislacyjnych w zakresie procedury karnej i nowych obowiązków radców prawnych, którym przyznano prawo do reprezentowania klientów przed sądami karnymi. – Była to wyjątkowa, jednostkowa wiedza, know-how eksperta – dodała.
SN oddala skargę Izby
Sąd Najwyższy uznał, że zarzut niewłaściwej obsady sądu jest nietrafny. Przywołał tu historię legislacji. Pierwotnie w apelacji orzekały składy trzyosobowe. Jednak pod wpływem Covid-19 wprowadzono zmiany w procedurze cywilnej i karnej ustawą z 2 marca 2020 r., która pozwoliła w II instancji orzekać jednemu sędziemu.
Kolejna zmiana nastąpiła w wyniku uchwały 7 sędziów Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SN z 26 kwietnia 2023. Sędziowie przyjęli, że rozpoznanie sprawy cywilnej przez sąd drugiej instancji w składzie jednego sędziego, ukształtowanym na podstawie art. 15zzs(1) ust. 1 pkt 4 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczegółowych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem Covid-19, ogranicza prawo do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy, ponieważ nie jest konieczne dla ochrony zdrowia publicznego i prowadzi do nieważności postępowania. SN postanowił nadać uchwale moc zasady prawnej i ustalił, że przyjęta w uchwale wykładnia prawa obowiązuje od dnia jej podjęcia.
Jednak ta reguła została zmieniona ustawą z 7 lipca 2023 r., która wprowadziła art. 367 (1) k.p.c. Według tego przepisu, sąd rozpoznaje sprawę w składzie jednego sędziego, z wyjątkiem spraw:
- o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia choćby w jednej z wniesionych apelacji przekracza milion złotych,
- rozpoznawanych w pierwszej instancji przez sąd okręgowy jako właściwy rzeczowo,
- rozpoznawanych w pierwszej instancji w składzie trzech sędziów na podstawie art. 47 par. 4, które podlegają rozpoznaniu w składzie trzech sędziów.
Sprawdź w LEX: Składy sądów w postępowaniach odwoławczych po zmianach w postępowaniu cywilnym > >
Nie każdy wykład jest dziełem
- Nie jest tak, że każdy wykład zawsze będzie umową zlecenia, o świadczenie usług, a nie o dzieło, lecz musi spełnić wszystkie wymogi ustawowe. Sądowi zabrakło dodatkowych danych, np. czym ma się zająć wykładowca lub jaka miałaby być ocena, weryfikacja ewentualnych wad i odbiór tego dzieła. Sądy powinny dokonywać pełnej analizy umów, a dopiero na końcu stwierdzać należy, że nie mamy do czynienia z umową o dzieło – wyjaśniał sędzia sprawozdawca Jarosław Sobutka.
Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na orzecznictwo sądów administracyjnych, zwłaszcza Naczelnego Sądu Administracyjnego, który wielokrotnie i jednoznacznie już wypowiadał się na temat wykładów.
Takim przykładem jest wyrok NSA z maja 2024, sygn. II GSK 2362/23, który kontrolując zgodność z prawem decyzji administracyjnej wydanej w przedmiocie ustalenia podlegania obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego, stwierdził, iż nie można uznać za dzieło czegoś, co nie odróżnia się w żaden istotny sposób od innych występujących na danym rynku rezultatów pracy materialnych bądź niematerialnych, gdyż wówczas zatraciłby się indywidualny charakter dzieła, które jednocześnie – co oczywiste – nie musi być czymś nowatorskim i niewystępującym jeszcze na rynku, jednak powinno posiadać charakterystyczne, wynikające z umowy cechy. A cechy te powinny umożliwiać zbadanie, czy dzieło zostało wykonane prawidłowo i zgodnie z indywidualnymi wymaganiami bądź upodobaniami zamawiającego.
Zatem możliwa jest umowa o dzieło, której przedmiotem jest wygłoszenie wykładu, to jednak pod warunkiem, że wykładowi można przypisać cechy utworu. A ten warunek – spełnia tylko wykład naukowy o charakterze niestandardowym, niepowtarzalnym, wypełniający kryteria twórczego i indywidualnego dzieła naukowego.
Wyrok Izby Pracy I Ubezpieczeń Społecznych SN z 19 listopada 2024 r., sygnatura akt I USKP 83/24 .
Zobacz wzór dokumentu w LEX: Umowa o dzieło > >
Cena promocyjna: 62.3 zł
|Cena regularna: 89 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 84.55 zł
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
