Nowe przepisy wdrażają do polskiego prawa unijną dyrektywę w sprawie norm dotyczących kwalifikowania obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców jako beneficjentów ochrony międzynarodowej, czyli uchodźców lub osób objętych tzw. ochroną uzupełniającą (udziela się jej osobom, którym nie przyznano statusu uchodźcy, lecz które w razie powrotu do kraju pochodzenia będą realnie narażone na ryzyko doznania poważnej krzywdy).
Jak informowała PAP rzeczniczka prasowa Urzędu ds. Cudzoziemców Ewa Piechota, wdrażana dyrektywa jest częścią tzw. pakietu azylowego w ramach wspólnego europejskiego systemu azylowego. "Dyrektywa kwalifikacyjna określa kategorie cudzoziemców, którzy mogą korzystać z ochrony międzynarodowej, a także przysługujące im uprawnienia, np. do korzystania z opieki medycznej i socjalnej czy prawo do łączenia rodzin" - wyjaśniła Piechota.
Dyrektywa została przyjęta w grudniu 2011 r., termin jej implementacji minął dwa lata później. Jak podano w uzasadnieniu projektu ustawy, który przygotowało MSW, przepisy dyrektywy są wdrażane do polskiego porządku prawnego w dopuszczalnym, minimalnym zakresie.
Zgodnie z nowelą osoby ubiegające się o status uchodźcy, które nie posiadają dowodów potrzebnych do nadania tego statusu, będą zobowiązane przedstawić informacje niezbędne do ustalenia stanu faktycznego, w tym o swoich przeszłych doświadczeniach. W przedłożeniu określono też warunki, od których uzależnione jest uwzględnienie wniosku o nadanie statusu uchodźcy, jeśli oświadczenia wnioskodawcy nie zostały poparte żadnymi dowodami.
Nowela nakłada na Urząd ds. Cudzoziemców obowiązek szukania, w miarę możliwości, krewnych małoletniego bez opieki, jeśli nadano mu status uchodźcy lub udzielono tzw. ochrony uzupełniającej. Obecnie taki nakaz dotyczy tylko okresu, gdy trwa postępowanie w jednym z tych dwóch przypadków.
W noweli znalazła się też regulacja, która pozwoli na uzyskanie prawa pobytu rodzinom osób objętych ochroną międzynarodową, którzy razem z tymi ostatnimi nielegalnie wjechali lub przebywali na terytorium Polski, a którzy sami nie złożyli wniosku o przyznanie statusu uchodźcy lub nie zostali objęci takim wnioskiem. Posiadający zezwolenie na pobyt czasowy członkowie rodzin osób objętych ochroną międzynarodową mają uzyskać prawo do świadczeń pomocy społecznej.
Jak informował rząd, osoby, które uzyskały w Polsce status uchodźcy lub udzielono im ochrony uzupełniającej, będą mogły skorzystać ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, po spełnieniu dwóch warunków: zamieszkania w Polsce i kryterium dochodowego. Nie będzie konieczne posiadanie obywatelstwa polskiego.
Nowela przewiduje też wprowadzenie procedury umożliwiającej potwierdzenie ukończenia studiów wyższych przez uchodźców i osoby objęte ochroną uzupełniającą, jeśli ci nie dysponują dyplomem. W ramach regulacji dotyczących uznawania kwalifikacji zawodowych osoby, które korzystają z ochrony międzynarodowej i ich rodziny, będą traktowane na równi z obywatelami państw UE. Przewidziano też procedury uznawania kwalifikacji w takich zawodach regulowanych jak np. lekarz, weterynarz, aptekarz, architekt i pielęgniarka. (PAP)