Zasady uzyskiwania i tryb przyznawania licencji syndyka, odmowy jej przyznania, cofania i zawieszania praw wynikających z tej licencji – określa obowiązująca od niedawna ustawa o licencji syndyka.

Licencja syndyka uprawnia do wykonywania czynności syndyka, nadzorcy sądowego i zarządcy na podstawie ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535, z późn. zm.).

Kto może zostać syndykiem? Licencję syndyka może uzyskać osoba fizyczna, która:

• ma obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym;
• zna język polski w zakresie niezbędnym do wykonywania czynności syndyka;
• ma pełną zdolność do czynności prawnych;
• ukończyła wyższe studia i uzyskała tytuł magistra lub równorzędny w państwie, o którym mowa w pkt 1;
• posiada nieposzlakowaną opinię;
• w okresie 15 lat przed złożeniem wniosku o licencję syndyka przez co najmniej 3 lata zarządzała majątkiem upadłego, przedsiębiorstwem lub jego wyodrębnioną częścią w Rzeczypospolitej Polskiej lub państwie, o którym mowa w pkt 1;
• nie była karana za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe;
• nie jest podejrzana albo oskarżona o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe;
• nie jest wpisana do rejestru dłużników niewypłacalnych Krajowego Rejestru Sądowego;
• złożyła z pozytywnym wynikiem egzamin przed Komisją Egzaminacyjną, powołaną przez Ministra Sprawiedliwości;
• jest zdolna, ze względu na stan zdrowia, do wykonywania czynności syndyka.

Stan zdrowia kandydatów n stanowisko syndyka będzie oceniany tak jak ma to miejsce w przypadku kandydatów na sędziów.

Jaki egzamin trzeba zdać?

Egzamin dla osób ubiegających się o stanowisko syndyka będzie odbywał się dwa razy do roku. 7-osoboiwą komisję egzaminacyjną będzie powoływał Minister Sprawiedliwości. Kandydaci na syndyków będą mogli się dowiedzieć o terminach egzaminu z Biuletynu Informacji Publicznej.
Kandydaci na syndyków muszą – najpóźniej 45 dni przed terminem egzaminu – złożyć do Ministra Sprawiedliwości wniosek o dopuszczenie do egzaminu. Do wniosku kandydaci muszą dołączyć:

• odpis dyplomu potwierdzającego uzyskanie tytułu magistra lub zaświadczenie o ukończeniu wyższych studiów magisterskich albo równorzędnych w państwie Unii Europejskiej,
• oświadczenie wnioskodawcy, że nie jest podejrzany albo oskarżony o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe;
• dowód uiszczenia opłaty egzaminacyjnej.
Egzamin składa się z części pisemnej i ustnej oraz obejmuje zagadnienia z zakresu prawa, ekonomii i finansów oraz zarządzania, ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki postępowania upadłościowego i naprawczego.

Jak uzyskać licencję?

Licencję syndyka przyznaje się na wniosek osoby ubiegającej się o licencję syndyka. Wniosek taki powinien być złożony nie później niż po upływie 2 lat od dnia złożenia egzaminu. Kandydaci na syndyków powinni wiedzieć, że Minister Sprawiedliwości ma prawo zwrócić się do Policji o zebranie informacji, swoistego wywiadu środowiskowego, który ma pokazać miedzy innymi, czy kandydat na syndyka ma kontakty w środowisku przestępczym lub też, czy nadużywa alkoholu lub środków odurzających.  Licencję syndyka przyznaje – w drodze decyzji administracyjnej – Minister Sprawiedliwości. Również szef resortu sprawiedliwości odmawia przyznania licencji, ma tez prawo ją cofnąć lub też zawiesić prawa z niej wynikające. Licencję przyznaje się na czas nieoznaczony. Osoby, którym przyznano licencję syndyka skalają wobec Ministra Sprawiedliwości ślubowanie. Osoby, którym przyznano licencję syndyka będą wpisywane na listę, prowadzoną przez Ministra Sprawiedliwości.

Kiedy można cofnąć lub zawiesić prawa wynikające z licencji?

Minister Sprawiedliwości obligatoryjnie cofa licencję syndykowi, gdy: przestał spełniać wymogi niezbędne do wykonywania czynności syndyka, dwukrotnie został odwołany prawomocnym postanowieniem z powodu nienależytego pełnienia obowiązków, dopuścił się rażącego naruszenia obowiązków syndyka, nadzorcy sądowego lub zarządcy, został skazany prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe. Minister Sprawiedliwości może z kolei cofnąć licencję syndykowi, w przypadku gdy osoba posiadająca licencję syndyka została skazana prawomocnym wyrokiem za nieumyślne przestępstwo lub nieumyślne przestępstwo skarbowe.

W razie cofnięcia licencji syndyka wpis na liście osób posiadających licencję syndyka wykreśla się. Natomiast zawieszenie osobie posiadającej licencję syndyka praw wynikających licencji następuje obligatoryjnie, jeżeli: wobec niej jest prowadzone postępowanie o częściowe lub całkowite ubezwłasnowolnienie, i ustanowiono dla niej doradcę tymczasowego, przeciwko niej jest prowadzone postępowanie o umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe.
Minister Sprawiedliwości może natomiast zawiesić osobie posiadającej licencję syndyka prawa wynikające z licencji, jeżeli przeciwko tej osobie jest prowadzone postępowanie o nieumyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub nieumyślne przestępstwo skarbowe.

Co z dotychczasowymi syndykami?

Syndycy, nadzorcy sądowi lub zarządcy i ich zastępcy, ustanowieni w postępowaniu układowym oraz upadłościowym albo naprawczym przed dniem wejścia w życie omawianej ustawy, sprawują swoją funkcję do czasu zakończenia tych postępowań, a tymczasowy nadzorca sądowy oraz zarządca przymusowy do czasu wydania postanowienia w przedmiocie ogłoszenia upadłości. W sprawach, w których określono wstępne wynagrodzenie syndyka, nadzorcy sądowego albo zarządcy przed dniem 10 października 2007 r. (a więc przed dniem wejścia w życie ustawy o licencji syndyka) do wynagrodzenia stosuje się przepisy dotychczasowe.

Z dniem 10 października 2007 r. prezesi sądów okręgowych zaprzestali wpisywania osób na listy kandydatów na syndyków prowadzone na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 kwietnia 1998 r. w sprawie szczególnych kwalifikacji oraz warunków wymaganych od kandydatów na syndyków upadłości. Do czasu uzyskania licencji syndyka, nie dłużej jednak niż przez okres 3 lat od dnia wejścia w życie omawianej ustawy, osoby wpisane na tę listę mogą być powoływane do sprawowania funkcji w postępowaniu upadłościowym i naprawczym.  W przypadku osób, które w dniu 10 października 2007 r. posiadały pięcioletnią praktykę w sprawowaniu funkcji syndyka, zarządcy lub nadzorcy sądowego w postępowaniach upadłościowym, układowym i naprawczym oraz przed 1990 r. ukończyły wyższe studia i uzyskały dyplom inżyniera, wymogu uzyskania tytułu magistra lub równorzędnego nie stosuje się.

Ustawa z dnia 15 czerwca 2007 r. o licencji syndyka ukazała się w Dzienniku Ustaw nr 123, poz. 850 i weszła w życiem z dniem 10 października br.