SN: Sądu nie interesują stawki ustalone między adwokatem i jego klientem 

Oskarżony i obrońca ustalili, że w postępowaniu kasacyjnym koszt obrony wyniesie niemal 19 tys. zł. Choć obrońca dysponował fakturami VAT na tę kwotę, to sąd nie mógł przyznać jej obrońcy od Skarbu Państwa. Wynagrodzenie dla adwokata nie może bowiem przewyższać stawek wynikających z przepisów - podkreślił Sąd Najwyższy.

Oskarżony został prawomocnie uniewinniony m.in. od zarzutu popełnienia przestępstwa zakłócania przetargu publicznego (art. 305 § 1 k.k.). Minister Sprawiedliwości - Prokurator Generalny wniósł kasację, lecz Sąd Najwyższy ją oddalił. Obrońca oskarżonego złożył wniosek o zasądzenie kosztów obrony w postępowaniu kasacyjnym. Z treści wniosku wynikało, że domaga się on przyznania należności w wysokości 11.520 zł plus VAT. Do wniosku dołączono dwie faktury VAT na łączną kwotę 18.564,60 zł.

Częściowa aprobata

Rozpoznając wniosek, SN przyznał kwotę 7.500 zł. Zdaniem SN wniosek obrońcy należało uznać za zasadny w takiej tylko części. Gdy sąd uniewinnia oskarżonego, to Skarb Państwa jest obowiązany ponieść koszty procesu, a więc również uzasadnione wydatki. Składają się na nie m.in. koszty ustanowienia w sprawie jednego obrońcy. Powyższe wynika z treści art. 632 pkt 2 k.p.k. Analogicznie, gdy nie jest uwzględniany środek odwoławczy pochodzący wyłącznie od oskarżyciela publicznego, koszty procesu za postępowanie odwoławcze ponosi Skarb Państwa. Regulację tę odnosi się odpowiednio w postępowaniu kasacyjnym, zgodnie z treścią art. 637a k.p.k. O tym, jakie koszty należą się obrońcy, stanowią przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Zob. też: C. Chabel, Uwzględnienie w całości skargi do sądu administracyjnego, a zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego poniżej stawek minimalnych>>

Kogo wiąże umowa? 

SN przypomniał, że opłaty za czynności adwokackie ustala umowa z klientem, co wynika z art. 16 ust. 1 ustawy Prawo o adwokaturze (tekst jedn. Dz. U. 2018.1184). Kontrakt w tym przedmiocie jest jednak wiążący jedynie w relacji między obrońcą (adwokatem) a jego mocodawcą. Przyjęte w umowie honorarium nie musi więc wpływać na to, jakie koszty sąd zasądzi w wyroku - podkreślił Sąd Najwyższy. Z tego też względu, kwota jaką ustalił obrońca oskarżonego z jego klientem, nie była dla sądu wiążąca. Poza tym należność, której przyznania domagał się obrońca oskarżonego, przewyższała maksymalne stawki wynikające z przepisów prawa. Minimalna stawka za obronę w postępowaniu przed Sądem Najwyższym wynosi 1.200 zł. Taką wysokość przewiduje § 11 ust. 2 pkt 6 wymienionego wyżej rozporządzenia. Jednocześnie za sporządzenie odpowiedzi na kasację obrońcy należy się wynagrodzenie w kwocie 300 zł. Taką kwotę ustala się w oparciu o przepis § 12 ust. 1 wskazanego rozporządzenia.

Wyliczanie honorarium

SN wskazał, że istniały podstawy do przyznania dla oskarżonego kwoty 7500 zł. To suma sześciokrotności opłaty minimalnej za obronę strony w postępowaniu kasacyjnym oraz wynagrodzenia za sporządzenie odpowiedzi na kasację. Nie było podstaw do przyznania obrońcy oskarżonego wielokrotności stawki za sporządzenie odpowiedzi na kasację - ocenił Sąd Najwyższy. Istniała natomiast podstawa, by przyznać oskarżonemu sześciokrotności stawki za obronę przed Sądem Najwyższym. Z § 15 ust. 1 powołanego wyżej rozporządzenia wynika, że opłaty stanowiące podstawę zasądzenia kosztów zastępstwa prawnego i kosztów adwokackich ustala się z uwzględnieniem stawek minimalnych określonych w rozdziałach 2-4. Wysokość należnego wynagrodzenia w sposób decydujący różnicuje to, czy sprawa wymaga, czy też nie wymaga przeprowadzenia rozprawy. Jeśli bowiem sprawa wymaga przeprowadzenia rozprawy, to sąd powinien uwzględniać stawkę przewyższającą minimalną, ale nie większą niż jej sześciokrotność. Ważne jest to, czy sprawa miała charakter zawiły i jaki był nakład pracy obrońcy oskarżonego. Te czynniki uzasadniały zwielokrotnienie stawki minimalnej - uznał SN.

Czytaj: MS proponuje kolejną obniżkę stawek adwokackich>>

Bez VAT

SN wskazał także, że nie było podstaw do podwyższenia przyznanej stawki o podatek VAT. Tylko bowiem obrońca z urzędu otrzymuje wynagrodzenie powiększone o ten podatek. Przy wnioskach obrońców z urzędu, wynagrodzenie przyznaje się na rzecz strony.

Postanowienie SN z dnia 24.01.2019 r., II KK 324/16, LEX nr 2620245.