Wystąpienia dotyczące „kompetencji ekonomicznych” sędziów orzekających w wydziałach gospodarczych, ale także tych, które powinni posiadać biegli sporządzający opinie w takich sprawach, rozpoczęły konferencję: Dowód z opinii biegłego z zakresu ekonomii w sprawach cywilnych i gospodarczych, która odbywa się 18 maja br. na Uczelni Łazarskiego w Warszawie. Patronatem objęły ją: Naczelna Rada Adwokacka, Krajowa Izba Radców Prawnych, Krajowa Izba Komornicza, Sąd Okręgowy w Warszawie i Prawo.pl. Problematyka jest zresztą szeroka i obejmuje też metody analizy finansowej i weryfikacji jej wyników oraz dowody z opinii biegłego w sprawie frankowej. Omawiana szeroko będzie rola biegłych, sposób komunikacji z nimi i przygotowywania się do opinii.
Czytaj: Dobry biegły i dobra metoda jego pracy mogą usprawnić proces gospodarczy>>
Wiedza sędziego to podstawa
Sędzia dr hab. Paweł Zdanikowski z Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury wskazywał, że kompetencje ekonomiczne sędziego mają istotne znaczenie w sprawach gospodarczych, bo chodzi oczywiście o wiedzę, wrażliwość ekonomiczną, doświadczenie, czyli wszystko co pomaga w rozstrzygnięciu.
- Konstytucyjne prawo do sądu oczywiście nie obejmuje kompetencji, ale intuicyjnie wyczuwamy, że te cechy sądu, które konstytucja wskazuje: bezstronność, niezależność, niezawisłość, to może okazać się w pewnych sytuacjach trochę za mało. System nam się tak wyspecjalizował, że sędzia orzekając w danej sprawie może mieć do czynienia z dwiema równorzędnymi opiniami i zostaje sam na końcu tej oceny. Dlatego te kompetencje merytoryczne sędziego mogą mieć konotacje ustrojowe, jest to istotna wartość. U podstaw aksjologii i regulacji zawodu sędziego jest też taka wartość, by ustawodawca zadekretował, zagwarantował, że te osoby, które będą orzekać,, będ by orzekać właściwie, będą miały określone kompetencje - mówił.
Czytaj w LEX: Gram dla przyjemności - wywiad z sędzią Krzysztofem Karpińskim >>
Dodał, że jest to potrzebne szczególnie teraz, biorąc pod uwagę, że obrót mocno się wyspecjalizował, prawnicy specjalizują się w różnych obszarach, co więcej są już wyspecjalizowane sądy - np. sądy własności intelektualnej, sądy ochrony konkurencji i konsumentów. - Sądy gospodarcze są sądami uniwersalnym ale katalog i waga spraw rozpoznawanych przez nie jest bardzo różna - mówił Paweł Zdanikowski.
- Wartość, jaką jest kompetentny sędzia gospodarczy, jest więc bardzo istotna i należy ją odpowiednio chronić - zaznaczył.
Sędzia gospodarczy, czyli jaki?
Sędzia Zdanikowski przedstawił też profil kompetencyjny sędziego gospodarczego według Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury. Wynika z niego, że taki sędzia powinien charakteryzować się znajomością zagadnień mikro i makroekonomii, znajomością struktury gospodarki Polski, znajomością zagadnień związanych z finansami przedsiębiorstw oraz narzędziami ułatwiającymi zarządzanie finansowe, znajomością podstaw rachunkowości i sprawozdawczości przedsiębiorstw i jednostek budżetowych.
Czytaj w LEX: Pojęcie sprawy gospodarczej w świetle legis latae >>
Ważna w tym kontekście jest też znajomość systemu podatkowego, zagadnień związanych z niefinansowymi aspektami zarządzania przedsiębiorstwami - marketingiem, logistyką, zarządzaniem zasobami ludzkimi, ale również znajomość technik informatycznych służących rejestrowaniu transakcji gospodarczych oraz przechowywaniu informacji gospodarczych.
W profilu kompetencyjnym sędziego gospodarczego znalazły się także: czytanie literatury dotyczącej problemów na styku prawa i ekonomii, oraz przewidywanie konsekwencji biznesowych decyzji podjętych przez wymiar sprawiedliwości. Chodzi oczywiście o konsekwencje dla stron sporów - spółek, pracowników.
Czytaj w LEX: Pojęcie wiadomości specjalnych, wymagających dopuszczenia dowodu z opinii biegłych >>
Wiedza biegłego nadal niewiadomą
A żeby biegły mógł wspierać sędziego, także musi mieć odpowiednią wiedzę merytoryczną z zakresu różnych dziedzin gospodarczych. Sędzia Dariusz Dąbrowski, wiceprezes ds. gospodarczych Sądu Okręgowego w Warszawie mówił o tym, w jaki sposób i czy można obecnie skutecznie weryfikować wiedzę, kompetencje biegłych.
Czytaj w LEX: Cel i znaczenie procesowe dowodu z opinii biegłego - linia orzecznicza >>
Jak wskazał, na podstawie obecnych obowiązujących przepisów - czy to ustawy, czy rozporządzenia - jest to praktycznie niemożliwe. - Na prezesie SO spoczywa obowiązek weryfikacji biegłego. Problem w tym, jak to zrobić. W naszym sądzie funkcjonuje zarządzenie w sprawie wprowadzenia procedury ustanawiania biegłych sądowych. To co możemy zrobić to zwrócić się np. do zakładu, miejsca pracy o opinie dotyczące biegłego. Kandydat na biegłego ma wypełnić kwestionariusz opracowany w sądzie, dostarcza dokumenty dotyczące np. ukończenia studiów itp. Opinie z miejsca pracy są zazwyczaj bardzo pozytywne. Co ważne, jeśli nie zgodzimy się by ktoś został biegłym, nie zgadzamy się np. co do obszarów opiniowania, to MS najczęściej te decyzje uchyla - powiedział sędzia.
Czytaj w LEX: Kryteria sądowej oceny dowodu z opinii biegłego - linia orzecznicza >>
Podsumował, że ta weryfikacja jest więc obecnie iluzoryczna i nie jest skuteczna. - Nie mamy narzędzi by zbadać, czy ktoś się nadaje czy nie. Weryfikuje to praktyka. Jak to zmienić? W mojej ocenie powinna być centralna lista biegłych, to nie prezesi sądów a MS powinien się zajmować wpisami biegłych. Kolejną sprawą jest to, że mało jest osób młodych, które chcą być biegłymi. Może to być efekt tego, że potrzebne jest doświadczenie, wiedza, ale również stawki nie są takie, by motywowały do opiniowania. Część sędziów zachęca więc strony do wskazania biegłych - szczególnie w rzadkich specjalizacjach - i ustalenia kosztów, które są w stanie wydatkować na takiego biegłego, skoro chcą mieć dobrego specjalistę - dodaje.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
