SN: nie każde oświadczenie procesowe jest równoznaczne z oświadczeniem woli

Nie można twierdzić, że każde wniesienie pisma do sądu lub złożenie określonego oświadczenia przed sądem jest równoznaczne ze złożeniem oświadczenia woli powodującego także skutki materialne w postaci zaciągnięcia określonego zobowiązania. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 grudnia 2011 r.,

 

V CSK 280/11, LEX nr 1111046

Sąd Najwyższy wskazał, że z art. 60 k.c. wynika, że wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde jej zachowanie, jeżeli tylko ujawnia ono jej wolę w sposób dostateczny. Podstawą dla dokonania czynności procesowych są przepisy prawa procesowego, a zatem przepisy o charakterze publicznoprawnym. Czynności te są odpowiedzią na określone sytuacje procesowe, ich adresatem jest w pierwszej kolejności organ prowadzący postępowanie, bo czynność procesowa podejmowana jest z założenia z zamiarem wywołania oczekiwanej przez stronę aktywności tego organu, natomiast nie jest nastawiona na kreowanie zobowiązań wobec przeciwnika procesowego.

Czynności procesowe powodujące skutki także w sferze prawa materialnego zachowują jednolitość pod względem konstrukcyjnym. Ze względu na ich procesowy rodowód, skutki materialne przez nie powodowane mają charakter wtórny, zaś ich wystąpienie zależy od spełnienia przesłanek bytu tych czynności przewidzianych w prawie formalnym, co stanowi konsekwencję poglądu o ich jednolitym charakterze.

Sąd Najwyższy podkreślił, że nie budzi wątpliwości, że pozew może zawierać materialnoprawne oświadczenie woli powoda kształtujące treść stosunku prawnego lub nawet stosunek ten niweczące, a zgłoszeniu procesowego zarzutu potrącenia może towarzyszyć złożenie oświadczenia woli przewidzianego przez art. 499 k.c. Stosownie do tej dyrektywy, judykatura i piśmiennictwo przypisują sens określonych oświadczeń woli (lub oświadczeń do nich zbliżonych) oświadczeniom zawartym w pismach procesowych, mimo że takie ich znaczenie nie wynika z reguł językowych, jeżeli da się ono wywieść z ich celu. Jest tak wtedy, gdy osiągnięcie celu, do którego zmierza pismo zależy od złożenia oznaczonego oświadczenia, które wcześniej nie zostało złożone. Zakładając racjonalne postępowanie autora pisma, przyjmuje się w takiej sytuacji, że złożył on także oświadczenie niezbędne do osiągnięcia celu pisma.

W innych przypadkach przypisanie czynności procesowej także skutków materialnoprawnych wymaga w pierwszej kolejności stwierdzenia, że procesowe zachowanie strony, w tym także złożenie przez nią konkretnego oświadczenia w toku postępowania, może być w ogóle uznane za złożenie oświadczenia woli z zamiarem wywołania skutków w sferze prawa materialnego.
(V CSK 280/11, LEX nr 1111046.)

Artykuł pochodzi z programu System Informacji Prawnej LEX on-line