Katarzynę S. spotkały dwa nieszczęścia; straciła swoją córkę i przejęła po niej spadek z dobrodziejstwem inwentarza.
Córka pani Katarzyny zawarła a Bankiem umowę kredytu w 2007 r. we frankach szwajcarskich na kupno mieszkania. Po jej śmierci matka przejęła spadek, w którym było oprócz kredytu, 55 tys. 800 zł aktywów. Natomiast zabezpieczenie kredytu hipotecznego opiewało na 640 tys. 724 tys. zł.
Wątpliwy interes prawny
Katarzyna S. wniosła do sądu pozew o ustalenie, jak ma wyglądać spłata? Wcześniej bowiem bank odpowiedział, że całość kredytu trzeba zapłacić. Natomiast powódka chciała, by bank uwzględnił różnicę między wartością spadku a kredytem.
Sąd Okręgowy 12 września 2014 r. oddalił powództwo. Jednak Sąd Apelacyjny w Gdańsku powziął wątpliwość, czy powódka ma interes prawny w sprawie o ustalenie. Stwierdził, że tak, ale dostrzegł, że zachodzi tu kolizja dwóch wartości: ochrona wierzyciela hipotecznego na nieruchomości i z drugiej strony - interes spadkobiercy przejmujący spadek z dobrodziejstwem inwentarza.
Pytanie o odpowiedzialność dłużnika
Dlatego sąd spytał, czy dłużnik osobisty banku jest także dłużnikiem hipotecznym tego banku. A zatem, czy art. 74 ustawy o księgach wieczystych i hipotece znajduje zastosowanie do odpowiedzialności właściciela spadkowej nieruchomości obciążonej hipoteką, będącego jednocześnie dłużnikiem osobistym odpowiadającym za zabezpieczoną hipoteką wierzytelność stosownie do art. 1031 § 2 k.c. do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku?
Ustawa o księgach wieczystych mówi, ze wierzyciel hipoteczny może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości obciążonej hipoteką, bez względu na ograniczenie odpowiedzialności dłużnika wynikające z prawa spadkowego. Natomiast przepisy o dziedziczeniu z kodeksu cywilnego stanowią, że w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku.
SN: powódka jest chroniona
Sąd Najwyższy nie podjął uchwały w tej sprawie, gdyż orzecznictwo jest już jasno ukształtowane i sąd sam może rozwiązać problem. SN podkreślił, że art. 74 ustawy o księgach wieczystych wyraźnie chroni wierzyciela hipotecznego. Wierzyciel hipoteczny hipotekę ustanawia po to, aby niezależnie od tego kto jest właścicielem nieruchomości, wartość tej nieruchomości służyła zaspokojeniu jego roszczeń - powiedział sędzia Józef Frąckowiak. I zmiana właściciela nawet w wyniku spadkobrania nie powinna mieć żadnego wpływu.
Jednak czym innym jest sytuacja, gdy wartość kredytu bardzo szybko rośnie w związku z tym, że kredyt był nominowany we frankach szwajcarskich a nastąpiła radykalna zmiana wartości tej waluty, w rezultacie wartość kredytu przewyższa wartość nieruchomości. To oznacza, że bank może się zaspokoić do wartości kredytu, a jeśli chodzi o resztę - to jest odpowiedzialność osobista spadkobierczyni, do której znajduje zastosowanie art. 1031 par.2 kc. - A zatem, jeśli bank zgłosi pretensje pod to, co wynika z przejęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza, to osobista odpowiedzialność powódki w tym zakresie nie istnieje - podkreślił sędzia Frąckowiak.
Powódka odpowiada do wartości nieruchomości, a następnie co do reszty kredytu stosuje się ograniczenie wynikające z przepisów prawa spadkowego, czyli powódka jest chroniona.
Sygnatura akt III CZP 96/15, postanowienie z 21 stycznia 2016 r.
| Dowiedz się więcej z książki | |
 |
Postępowanie cywilne. Komentarz praktyczny dla sędziów i pełnomocników procesowych. Wzory pism sądowych i procesowych z przykładowymi stanami faktycznymi, linie orzecznicze, koszty sądowe
|