Przed Sądem Najwyższym odbyły się 13 maja br. kolejne rozprawy w sprawie trzech skarg ministra sprawiedliwości na uchwały rad izb notarialnych dotyczących egzaminu wstępnego na aplikację notarialną i kandydatów, którzy uzyskali pozytywną ocenę na tym egzaminie oraz pieciu skarg w sprawie odmowy wyznaczenia patrona osobom wpisanym na listy aplikantów. Sąd Najwyższy rozpoznał również sprawę wywołaną skargą ministra sprawiedliwości na uchwałę Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie dotyczącą organizacji dla aplikantów praktyk w sądach.
Zaskarżone uchwały Rad Izb Notarialnych w Warszawie, Krakowie oraz Szczecinie stanowiły m.in., że wpis na listę aplikantów nie jest równoznaczny z rozpoczęciem odbywania aplikacji i ma jedynie charakter rejestracji. W uchwałach izby warszawskiej i szczecińskiej samorząd nałożył na aplikantów obowiązek „znalezienia sobie” patrona, uzależniając od tego rozpoczęcie aplikacji. Uchwała Rady Izby Notarialnej w Warszawie zawierała ponadto regulacje stanowiące podstawę do skreślenia z listy aplikantów osoby, która nie usprawiedliwi nieobecności na szkoleniach lub otrzyma z kolokwium ocenę niedostateczną. Sąd Najwyższy uchylił te uchwały Rad Izb Notarialnych jako sprzeczne z prawem.
W ustnych motywach, powołując się na wyroki Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2010 r. (w załączeniu wyroki SN z dnia 17.03.2010 r., sygn. akt III ZS 7/09 i III ZS 2/10), ponownie wskazał, że zaskarżone przez Ministra Sprawiedliwości uchwały rad izb notarialnych wprowadzają nowe, nieznane przepisom powszechnie obowiązującego prawa, wymogi w zakresie wpisu na listę aplikantów notarialnych i zasad odbywania aplikacji. Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że rady izb notarialnych nie miały podstaw prawnych do nadawania uchwale o wpisie na listę aplikantów notarialnych skutków wyłącznie rejestracyjnych, bowiem naturalną konsekwencją wpisu na listę aplikantów jest uprawnienie aplikanta do rozpoczęcia odbywania szkolenia. Podkreślono, że interpretacja ministra sprawiedliwości, iż z momentem wpisu na listę aplikantów, osoba zyskuje status aplikanta jest prawidłowa. Wskazano, że obowiązkiem ustawowym rady samorządu jest zorganizowanie i prowadzenie aplikacji, co wiąże się z obowiązkiem wyznaczenia przez radę patronów, a dla członków samorządu, czyli notariuszy, oznacza obowiązek objęcia patronatu nad wskazanym aplikantem. Podważono zasadność uzyskania zgody notariusza na objęcie patronatu przywołując § 44 Kodeksu etyki zawodowej notariusza.
Sąd Najwyższy uchylił również jako sprzeczne z prawem pięć uchwał Rady Izby Notarialnej w Poznaniu, odmawiających wyznaczenia patrona dla aplikantów notarialnych i przekazał sprawy do ponownego rozpoznania. W ustnych motywach wskazał, że obowiązkiem rady jest wyznaczenie patrona, a w przypadku odmowy wyznaczenia patronem notariusza wskazanego przez aplikanta, rada jest zobowiązana wyznaczyć innego notariusza, który w jej ocenie ma ku temu kwalifikacje.
Postępowanie w sprawie skargi ministra sprawiedliwości na uchwałę Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie zostało umorzone, wobec uchylenia przez tę Radę przed terminem rozprawy zaskarżonej przez ministra sprawiedliwości uchwały.
Zaskarżone uchwały Rad Izb Notarialnych w Warszawie, Krakowie oraz Szczecinie stanowiły m.in., że wpis na listę aplikantów nie jest równoznaczny z rozpoczęciem odbywania aplikacji i ma jedynie charakter rejestracji. W uchwałach izby warszawskiej i szczecińskiej samorząd nałożył na aplikantów obowiązek „znalezienia sobie” patrona, uzależniając od tego rozpoczęcie aplikacji. Uchwała Rady Izby Notarialnej w Warszawie zawierała ponadto regulacje stanowiące podstawę do skreślenia z listy aplikantów osoby, która nie usprawiedliwi nieobecności na szkoleniach lub otrzyma z kolokwium ocenę niedostateczną. Sąd Najwyższy uchylił te uchwały Rad Izb Notarialnych jako sprzeczne z prawem.
W ustnych motywach, powołując się na wyroki Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2010 r. (w załączeniu wyroki SN z dnia 17.03.2010 r., sygn. akt III ZS 7/09 i III ZS 2/10), ponownie wskazał, że zaskarżone przez Ministra Sprawiedliwości uchwały rad izb notarialnych wprowadzają nowe, nieznane przepisom powszechnie obowiązującego prawa, wymogi w zakresie wpisu na listę aplikantów notarialnych i zasad odbywania aplikacji. Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że rady izb notarialnych nie miały podstaw prawnych do nadawania uchwale o wpisie na listę aplikantów notarialnych skutków wyłącznie rejestracyjnych, bowiem naturalną konsekwencją wpisu na listę aplikantów jest uprawnienie aplikanta do rozpoczęcia odbywania szkolenia. Podkreślono, że interpretacja ministra sprawiedliwości, iż z momentem wpisu na listę aplikantów, osoba zyskuje status aplikanta jest prawidłowa. Wskazano, że obowiązkiem ustawowym rady samorządu jest zorganizowanie i prowadzenie aplikacji, co wiąże się z obowiązkiem wyznaczenia przez radę patronów, a dla członków samorządu, czyli notariuszy, oznacza obowiązek objęcia patronatu nad wskazanym aplikantem. Podważono zasadność uzyskania zgody notariusza na objęcie patronatu przywołując § 44 Kodeksu etyki zawodowej notariusza.
Sąd Najwyższy uchylił również jako sprzeczne z prawem pięć uchwał Rady Izby Notarialnej w Poznaniu, odmawiających wyznaczenia patrona dla aplikantów notarialnych i przekazał sprawy do ponownego rozpoznania. W ustnych motywach wskazał, że obowiązkiem rady jest wyznaczenie patrona, a w przypadku odmowy wyznaczenia patronem notariusza wskazanego przez aplikanta, rada jest zobowiązana wyznaczyć innego notariusza, który w jej ocenie ma ku temu kwalifikacje.
Postępowanie w sprawie skargi ministra sprawiedliwości na uchwałę Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie zostało umorzone, wobec uchylenia przez tę Radę przed terminem rozprawy zaskarżonej przez ministra sprawiedliwości uchwały.