SA: roszczenie o zadośćuczynienie za krzywdę wywołaną śmiercią osoby najbliższej podlega dziedziczeniu

Osobisty charakter zadośćuczynienia za krzywdę doznaną wskutek śmierci osoby najbliższej nie podważa tezy o dziedziczności tego roszczenia. Takie stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Białymstoku.

Sąd Apelacyjny przypomniał w wyroku z 16 maja 2014 r., (ACa 93/14, LEX nr 1466737) , iż kwestia ta była przedmiotem uchwały Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2013 r., III CZP 74/13, Biul. SN 2013/12/14. Odwołując się do uzasadnienia tej uchwały Sąd Apelacyjny w Białymstoku wskazał, że zgodnie z treścią art. 922 § 1 i 2 k.c. w skład spadku wchodzą prawa i obowiązki majątkowe zmarłego. Co do zasady nie należą natomiast do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, ale mogą one przejść na spadkobierców wówczas, jeśli takie dziedziczenie dopuszcza ustawa. Takie właśnie rozwiązanie kwestii dziedziczenia przyjął ustawodawca, gdy chodzi o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia (art. 445 w związku z art. 444 § 1 k.c.) oraz w razie naruszenia dobra osobistego (art. 448 k.c.). Brak takiej regulacji w art. 446 § 4 k.c. nie oznacza jednak, że określone w nim roszczenie nie jest dziedziczne. Przepis ten bowiem nie kreuje nowego dobra osobistego, które podlegać ma odmiennej regulacji, niż wszystkie inne dobra osobiste. Celem wprowadzenia tego przepisu do kodeksu cywilnego było zwiększenie ochrony ofiar wypadków komunikacyjnych przez ułatwienie najbliższym członkom rodziny zmarłego dochodzenia roszczeń o zadośćuczynienie pieniężne rekompensujące im ból, cierpienie, rozpacz po stracie osoby bliskiej. Dlatego też Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 12 grudnia 2013 r. ocenił, że nie jest uzasadnionym twierdzenie, iż roszczenie o zadośćuczynienie za naruszenie każdego dobra osobistego może przechodzić na spadkobierców na podstawie art. 448 w związku z art. 445 § 3 k.c., a nie jest to możliwe w wypadku zadośćuczynienia określonego w art. 446 § 4 k.c. tylko dlatego, że przepis ten, w przeciwieństwie do art. 448 k.c., nie odwołuje się do art. 445 § 3 k.c. Dodał też, że takiej tezy nie może uzasadniać twierdzenie, że przepisy art. 445 k.c. i art. 448 k.c. obejmują bezpośrednio pokrzywdzonych, a art. 446 § 4 k.c. dotyczy osoby pokrzywdzonej pośrednio, skoro bezpośrednio pokrzywdzonym jest zmarły wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. Podkreślił, że osoba dochodząca zadośćuczynienia za krzywdę nie jest poszkodowana jedynie pośrednio, ale również może być pokrzywdzona bezpośrednio, bowiem to właśnie najbliższym członkom rodziny zmarłego została wyrządzona samoistna krzywda, polegająca na zerwaniu tej szczególnej, bliskiej więzi emocjonalnej łączącej ich z osobą zmarłą.

Sąd Apelacyjny zauważył, iż stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 12 grudnia 2013 r. spotkało się z aprobatą sądów powszechnych (por. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 13 grudnia 2013 r., V ACa 556/13).