SA: nie można naruszyć dobrego imienia abstrakcyjnego użytkownika forum internetowego

Sąd Apelacyjny w Warszawie wskazał, że język używany na forach internetowych jest swobodniejszy, a anonimowość uczestników sprzyja formułowaniu zdecydowanych, nieraz bardzo ostrych ocen i poglądów.

Sąd okręgowy oddalił powództwo dotyczące ochrony dóbr osobistych, które zostało wniesione w szczególności ze względu na obraźliwe wpisy na forum internetowym, natomiast Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił apelację powoda od tego wyroku. SA przypomniał, że naruszenie dóbr osobistych ujmować należy w kategoriach zobiektywizowanych, ponieważ polega ono na naruszeniu obiektywnych, chronionych prawem stanów rzeczy. Obiektywnymi kryteriami, które powinny być stosowane na tej płaszczyźnie, są oceny społeczne, wynikające z istniejącej świadomości prawnej, zasad współżycia społecznego i zasad moralnych, a także element pewnej typowej, przeciętnej reakcji, co uzasadnia ochronę tylko typowego interesu, a nie interesu ujętego indywidualistycznie. Przy ocenie, czy doszło do naruszenia dobrego imienia lub godności osobistej, nie mają decydującego znaczenia indywidualne odczucia powoda, jego otoczenia czy też konkretnych odbiorców danych wpisów, ale miarodajne są przeciętne opinie ludzi rozsądnie i uczciwie myślących w środowisku, do którego należy osoba żądająca ochrony. W tym wypadku środowisko to jest w zasadzie ograniczone do kręgu użytkowników forum internetowego.

Abstrakcyjny użytkownik forum

W rozpoznawanej sprawie użytkownik forum internetowego identyfikował się wyłącznie loginem (nickiem, pseudonimem), a nie imieniem i nazwiskiem. Zdaniem Sądu Apelacyjnego dobre imię jest natomiast ściśle powiązane z konkretną osobą. Nie jest więc możliwe naruszenie dobrego imienia abstrakcyjnego użytkownika forum internetowego posługującego się wyłącznie określonym loginem, nieumożliwiającym identyfikację tej osoby. O naruszeniu dobrego imienia powoda można by mówić jedynie wówczas, gdyby inni użytkownicy forum byli w stanie powiązać kwestionowane wpisy z osobą powoda. Tylko wówczas możliwe byłoby bowiem przyjęcie, że wpisy te wpłynęły na opinię o powodzie w określonej grupie osób. Powód musiałby więc wykazać, że użytkownicy forum wiedzieli o posługiwaniu się przez niego określonym loginem. W rozpoznawanej przez SA sprawie powód tej okoliczności nie wykazał (art. 6 k.c.). Powoływał się w tej kwestii jedynie na swoje przypuszczenia.

Fantazyjny login

Z tej przyczyny, w ocenie Sądu Apelacyjnego, nie mogło dojść do naruszenia dobrego imienia powoda, niezależnie od treści kwestionowanych wpisów. Nie jest bowiem możliwe naruszenie dobrego imienia użytkownika forum internetowego identyfikującego się na tym forum jedynie fantazyjnym loginem, jeżeli inni użytkownicy forum nie są w stanie powiązać tego loginu z konkretną osobą.

Obraźliwe sformułowania

SA wskazał również, że naruszenie godności (zniewaga) polega z reguły na ubliżeniu komuś lub obraźliwym zachowaniu wobec niego. Chodzi o wypowiedzi godzące w wyobrażenie powoda o własnej wartości, a zatem wypowiedzi odnoszące się wprost do jego osoby lub jego zachowań. Sfomułowania takie jak "zachować się jak burak" czy "zachować się jak głąb" mogłyby w ujęciu obiektywnym godzić w cześć wewnętrzną powoda.

Swobodniejszy język na forach internetowych

Należy jednak zwrócić uwagę na pewne specyficzne cechy sposobu komunikowania się na forum internetowym. Użytkownicy takiego forum - niewystępujący z reguły pod imieniem i nazwiskiem, ale anonimowo - posługują się bardziej swobodnym językiem niż w trakcie komunikowania się "twarzą w twarz". Wynika to z naturalnej skłonności do mniejszego liczenia się z pewnymi normami (zwyczajami, dobrymi manierami itp.) w komunikacji językowej w sytuacji, gdy odbiorca nie jest w stanie przypisać autorstwa wypowiedzi skonkretyzowanej osobie. W konsekwencji język używany na forach internetowych jest swobodniejszy, a używane sformułowania - bardziej dosadne i ostrzejsze niż w wypadku tradycyjnych form wypowiedzi.

LEX Linie Orzecznicze Artykuł pochodzi z programu LEX Linie Orzecznicze Już dziś wypróbuj funkcjonalności programu. Analizy, komentarze, akty prawne z interpretacjami

Zasady komunikowania się na forum internetowym

Nie chodzi tu przy tym o zagadnienie wzajemności naruszeń (na co kładł nacisk sąd I instancji), ale o pewien faktycznie istniejący zbiór zasad komunikowania się na forum internetowym. W ocenie Sądu Apelacyjnego każdy uczestnik tego rodzaju forum powinien mieć świadomość, że anonimowość uczestników sprzyja formułowaniu zdecydowanych, nieraz bardzo ostrych ocen i poglądów. Zatem każda osoba decydująca się na udział w tego rodzaju komunikacji wystawia się na swoiste ryzyko związane z adresowanymi do niej wypowiedziami, w szczególności ocenami jej wpisów i prezentowanych poglądów. Inaczej rzecz ujmując, nie można racjonalnie oczekiwać, że w wypowiedziach na forum internetowym anonimowi uczestnicy będą ważyli niemal każde słowo, dbając przy tym, aby kontekst użycia poszczególnych zwrotów był właściwy z perspektywy ewentualnego naruszenia dóbr osobistych innych użytkowników. Można stwierdzić, że granice tego, co dozwolone w wypowiedziach na forum internetowym, należy wytyczyć inaczej niż w wypadku innych form wypowiedzi. Ocena dopuszczalności użycia określonych zwrotów - z perspektywy ochrony dóbr osobistych - powinna być, zdaniem Sądu Apelacyjnego, w tym wypadku bardziej liberalna.

De minimis non curat praetor

Z uwagi na specyfikę używanego przez strony kanału komunikacji, Sąd Apelacyjny uznał, że kwestionowane w pozwie sformułowania użyte pod adresem powoda nie naruszały jego godności osobistej (czci wewnętrznej). SA przyznał jednocześnie, że pozwany mógł i powinien użyć mniej stanowczych i dosadnych sformułowań. Nawet jednak gdyby przyjąć, że do naruszenia godności powoda doszło, to stopień ingerencji pozwanego w sferę jego dóbr osobistych byłby tak nieznaczny, że zdaniem Sądu Apelacyjnego godność powoda nie wymagała udzielenia ochrony prawnej. Nie można bowiem przyjąć, że każde, nawet minimalne naruszenie dobra osobistego, musi się spotykać z reakcją sądu i skutkować sięgnięciem do środków ochrony przewidzianych w art. 24 k.c. Dla udzielenia ochrony prawnej na tej płaszczyźnie konieczny jest bowiem większy niż nieznaczny (minimalny) stopień dolegliwości wywołany naruszeniem dobra osobistego (de minimis non curat praetor).

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 18.01.2017 r., sygn. akt VI ACa 1661/15, LEX nr 2237382.